Foto: Doeke Krikke zoekt naar schutterskogels. Muntjes mag hij houden.
© ANNEMIEK MOMMERS

Archeoloog Doeke Krikke ruimt verdwaalde loden kogels van vroegere schuttersfeesten langs de Geul in Valkenburg op. Als beloning mag hij oude munten die hij vindt zelf houden.

VALKENBURG - Ooit moet er op het weiland aan de rand van Broekhem stevig gevoetbald zijn. „Kijk maar, hier is het bewijs”, zegt Doeke Krikke. Hij haalt een paar ijzeren propjes uit zijn zak met gevonden voorwerpen: „Dit zijn de afgesleten noppen van
een paar ouderwetse voetbalschoenen. Ongetwijfeld achteloos weggegooid na een pittige wedstrijd.”

Kogels
Archeoloog Krikke is eigenlijk op zoek naar andere stukjes metaal. Hij heeft stichting Het Limburgs Landschap, de eigenaar van natuurgebied Ingendael, aangeboden om op het terrein tussen Broekhem en Houthem loden kogels op te sporen.
„Vroeger vonden hier regelmatig schuttersfeesten plaats”, zegt hij, „en daarbij zijn vast en zeker kogels achtergebleven.”

-------------
Ik heb meteen de politie en de explosievenopruimingsdienst gebeld. En dat was maar goed, ook: een van die granaten was nog scherp.
Archeoloog Doeke Krikke
---------------

Foto: José Packbier heeft plezier in het prikken van zwerfafval. © TRUDY WILLEMS

Als de 65-jarige José Packbier uit Houthem-Sint Gerlach zich ergens aan stoort dan is het wel de rommel die her en der op straat verspreid ligt. In plaats van zich te blijven ergeren is ze het zelf gaan opruimen.

HOUTHEM-SINT GERLACH - In haar werkzame leven was ze revalidatietherapeut voor blinden en slechtzienden. Ze woont, samen met haar partner, in een zeer actieve gemeente die maar liefst tachtig vrijwilligers telt die zich bezighouden met het opruimen van zwerfvuil. 'Afval sprokkelen' noemen ze hun werk liefdevol. Daarbij gebruiken ze de app HelemaalGroen. ,,Ik hoop dat de zorg voor het afval goed georganiseerd blijft in de gemeente Valkenburg, zodat de landelijke opruimdagen en de taakverdeling daarvoor behouden blijven. Daarnaast is het zaak dat er voldoende geld voor materiaal voor de vrijwilligers beschikbaar blijft. We zijn enthousiast genoeg dus daar ligt het niet aan", vertelt ze.
José weet maar al tegoed dat landelijke opschoondagen niet genoeg zijn, daarvoor ligt er te veel zwerfvuil. ,,Er is wekelijkse activiteit nodig om alles opgeruimd te houden. We hebben goed contact met de gemeente die zorgt dat iedereen die dat nodig heeft een grijper, vuilniszakken, een ring en een veiligheidsvestje krijgt."

In Valkenburg helpt een groep van 60 militairen met het herstellen van de waterschade aan beken en oevers. Het gaat vooral om het verwijderen van grote takken en stukken boom, om te voorkomen dat er blokkades ontstaan.

Tijdens de hoge waterdreiging werd defensie ook al ingezet om te helpen met het barricaderen van dijken en het evacueren van gemeentes.

Indrukwekkende operatie
Het is een imponerend plaatje. Over de breedte van de Geul rust een grote boomstam op beide oevers, waar de militairen zich in regenlaarzen overheen manoeuvreren. Er klinkt een constant geronk van kettingzagen, waarmee de mannen en vrouwen van het bataljon stukken boomstronk en grote takken afzagen. "Eerder hebben ze ons ook al geholpen met de zandzakken, maar ook hierbij kunnen we op hun hulp rekenen", vertelt Har Frenken van Waterschap Limburg vanaf de kant. "Daar zijn we heel blij mee, want dit is een hele klus."

Herstel van waterschade
Na de wateroverlast moet er veel gebeuren in en rondom gemeente Valkenburg. Naast dat er hard wordt gewerkt aan het herstel van het centrum, heeft ook de natuur langs de Geul een flinke optater gekregen. De oevers dreigen in elkaar te zakken en er drijft veel puin door de rivier. "Als het dan weer gaat regenen, wordt de doorstroom geblokkeerd en loopt het gebied wederom onder." Dat is daarbij ook nog gevaarlijk voor het welzijn van omwonenden. "Door het stilstaande water sterven er veel vissen en dieren in de Geul, wat zorgt voor veel bacteriën."

Na het eindeloos leggen van zandzakken langs de Maas hebben de militairen van de 411 Pantsergeniecompagnie hun focus verlegd naar de Geul, die obstakelvrij wordt gemaakt. „Iedereen had een gevoel van ‘yes, dit is voor het echie’.”

Geen kadavers, huisraad of complete caravans in of langs de Geul in Houthem. Toch is er voor de militairen van de 411 Pantsergeniecompagnie uit Oirschot genoeg te doen. Het riviertje dat het centrum van Valkenburg onder water zette, heeft stroomafwaarts de nodige bomen en struiken geveld.

De oever lijkt een wilde jungle, bekleed met een laag modder. Bomen liggen in en langs het water en belemmeren de doorstroming. Nu komend weekeinde nieuwe buien worden verwacht is het zaak de afvoercapaciteit weer op peil te brengen.

Klein kaliber munitie

„Wij zijn genisten, onze taak is normaal het opwerpen en doorbreken van hindernissen en fortificaties”, legt kapitein Bram (‘geen achternamen bij Defensie’) uit. Hij staat aan het hoofd van een groep van vijftig militairen, die niet zijn getraind op hoogwater, wel op het leggen van zandzakken. „Zoals tegen een raketinslag of klein kaliber munitie. In principe moet je dan ook zandzakken in verband leggen, net als wanneer je tegen hoogwater beschermt.”

Achter het getroffen Château St. Gerlach wordt echter niet beschermd tegen het water. Met kettingzagen, een kraan, twee rubberboten, touwen, bijlen en vooral veel spierkracht worden dikke boomstammen gezaagd en aan wal gesleept. De klus in opdracht van het waterschap heeft iets weg van een survival camp in de Ardennen.