(RDMZ) Rechthoekig gebouw van baksteen met banden van mergel, met verdieping en een door trapgevels afgesloten zadeldak; ankers 1685. Ten oosten van het gebouw een tuinterras, dat door een dubbele trap verbonden is met een aan twee zijden door mergelstenen muren afgesloten en ten dele door een (dichtgegroeide) gracht omgeven tuin. In twee hoeken van de tuin vierkante paviljoens van baksteen met speklagen; de ingangen omlijst door pilasters en frontons.

Rijksmonument nr. 36805

Literatuur:
- Crassier, Louis baron de, Dictionnaire historique du Limbourg neerlandais de la periode feodale a nos jours, Maastricht, Van Aelst, opnieuw gepagineerde overdruk uit Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Limbourg 1930-1937, p. 204-205.
- Habets, J., 'De leenen van Valkenburg' in: Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Duché de Limbourg, 21(1884), p. 348-349.
- Heijnens, F. (samenstelling), Houthem en St. Gerlach in de literatuur: een geannoteerde bibliografie over Houthem, Broekhem en Geulhem, hun inwoners en St. Gerlach en zijn verering, Houthem, Heemkundevereniging Houthem-St. Gerlach, 1993. 397 p.
- Philippens, H.J.J., Houthems verleden, z.p. (Eygelshoven), z.j. (1983).
- Philippens, H.J.J., Echo's uit Houthems verleden, Eygelshoven, 1992.
- Schurgers, H.J.H., J.G.M. Notten en L.W.G.N. Pluymaekers, Geschiedenis van Valkenburg-Houthem, Valkenburg, Uitgave van Het Land van Valkenburg (Oos heim-serie), 1979, 328 p.

Wanneer het leengoed Gurtsenich het rijke pad der historie betreedt is niet bekend, maar we weten wel dat in 1381 Wijnand van Maschereel, heer van Wijnandsrade, dit goed in leen heeft. Het is dan nog een groot leengoed van de heren van Valkenburg. Het zou later opgedeeld worden in kleinere leengoederen, zodat het rond 1648 nog slechts 16 van de oorspronkelijke 46 bunders beslaat. In 1760 koopt Frans Johan van der Vrecken, schepen te Maastricht, dit goed. In 1772 koopt hij ook een statig landhuis, eertijds bezit van de familie Wynants en thans huize Gurtsenich geheten. Dit landhuis stamt oorspronkelijk uit de zestiende eeuw, maar werd voor een groot deel verbouwd in de negentiende eeuw. Vanaf het begin van de zeventiende eeuw is het landhuis in bezit van de familie Wynants. In 1682 trouwt Petronella Maria Wynants met Paul Graven, drossaard te Valkenburg. Daardoor komt het huis in bezit van de familie Graven. In 1772 verkopen de erven van Isabella Graven het huis aan Frans Johan van der Vrecken. Vooral zijn zoon Paul van der Vrecken is een bekende persoonlijkheid. Paul Matthias van der Vrecken ziet op 13 december 1777 het levenslicht in Maastricht. Aanvankelijk wil hij priester worden en volgt met succes een studie filosofie aan de universiteit van Leuven en later theologie in Erfurt en Rome. Toch besluit hij uiteindelijk rechten te gaan studeren en behaalt in 1803 zijn doctorstitel. Van der Vrecken onderhoudt contacten met het Vaticaan, vooral door zijn goede relatie met kardinaal Brancadora, de oudnuntius van de Zuidelijke Nederlanden. Als paus Pius VII in Fontainebleau op last van Napoleon gevangen wordt gezet, slaagt hij erin de paus in het geheim te bezoeken en allerlei boodschappen naar buiten te smokkelen. In 1813 brengt hij een brief van de paus naar de Oostenrijkse keizer Frans, in de hoop dat deze Napoleon kan overhalen de paus vrij te laten.

Valkenburg aan de Geul in Dictionnaire historique du Limbourg Neerlandais de la periode feodale … nos jours / [door Louis de Crassier] ; vert. door Jan G.M. Notten. - Valkenburg : Valkdruk, [1985]. - 52 p. ; 21 cm

Oorspr. verschenen in: Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Limbourg ; T. LXVI (1930), p. 168-171 ; T. LXVII (1931), p. 91-99 ; T. LXVIII (1932), p. 203-210 ; T. LXX (1934), p. 177-182 ; T. LXXI (1935), p. 351-360ù

De pagina's 22-32 zijn geheel gewijd aan Houthem. Er wordt aandacht besteed aan het voorkomen van de naam Houthem, de kerk, historie, justitie, Sint Gerlach, lijst van priorinnen, Gurtzenich, kasteel Wynants, het Ravensbosch, Strabeek, Coninxwinkel en Vroenhof en hun bewoners. Met enkele gegevens over o.a. de families Sleypen, Schoenmaeckers, Corneli, de Sélys de Fanson, Van Coslar of Koesseler, Gurtzenich, Van Oirsbeek, Van Caldenborch, Wynants, Graven, Van der Vrecken, Nève, Van Strabach, Collard, Van Kervel, Pélerin, Loisel, Wynants en De Sauveur. Met foto van dorpsgezicht
St. Gerlach en foto van de achterzijde van Huize Vroenhof.

Gegevens over het Oirsbeker leen (Gurtsenich) en de families die het achtereenvolgens in bezit hadden en over de inwoners in Vroenhof aan de hand van o.a. de inwonerslijst uit 1797. Uitvoerige aandacht wordt besteed aan Jan Willem Habets en familie.