Marie Koenen, ook wel de ‘moeder der Limburgsche letteren’ genoemd, beschreef in haar typische romans de situatie op het Zuid-Limburgse platteland.
Haar literatuur werd door de wijzigende tijdgeest naar de literatuurgeschiedenis verbannen. Zij is evenwel niet alleen voor literatuurhistorici van belang. Haar beschrijving van het leven in onze regio is ook voer voor historisch geïnteresseerden. Aan de hand van Marie Koenen wordt u in deze bijdrage meegenomen naar het leven op het Zuid-Limburgse platteland in de periode 1875-1914.

Op donderdag 5 april om 19.30 uur houdt heemkundevereniging Houthem-St. Gerlach de jaarvergadering in gemeenschapshuis De Holle Eik. Aansluitend volgt er een voor iedereen gratis toegankelijke volkskundige diapresentatie door mevrouw Annie Schreuders-Derks uit Susteren. Het thema daarvan luidt: "Van Vastelaovend tot Paosje". In een korte toelichting stelt ze: "Gebruiken rond Pasen zijn voor ons vanzelfsprekend, maar waarom eten wij paaseieren? Wat is vasten? Wie kent het passieverhaal? Deze en vele andere tradities, verhalen en gebruiken rond Pasen worden in volksverhalen al eeuwen verteld. Volkskundig bureau NostalNu probeert alle raadsels te ontwarren. Mensen die niet (meer) in de paashaas geloven zullen worden bekeerd!"

Op Goede Vrijdag 25 maart zal in Houthem weer door de misdienaars geklepperd worden. De opbrengst is voor een kleine attentie met Pasen en Kermis voor de kinderen die in deze tijd nog altijd klaar staan voor de opluistering van de kerkdiensten. Ook zal een jaarlijks uitstapje georganiseerd worden voor deze groep. Uw gulle bijdrage is een waardering voor de inzet van deze groep en een aansporing voor andere belangstellenden om deze groep te versterken.

In de Limburgse dialekte kumps se dèks interessante name tege, die luuj aan plante höbbe gegaeve. Väöl van die volksname zint óntsjtange van oet ‘n opvallende eigensjap van de plant. Meistal geit ‘ne naam truk nao de vörm van blaad, bloom, zaod of vröch. Ouch de bleujperiode, de sjtandplaats, ‘n heilende of vergiftige wèrking of ‘n ander gebroek zint dèks oetgangspunt veur de naamgaeving.
Get veurbeelde betreffende ’t aanzeen.
De Metserbloom, ouch Metselbloom, hèt in ’t Nederlands Gele Lis1 en die haet blaar zoa sjerp wie ‘n mets. Ze weurt daonaeve Lisj geneump. ‘n Ander Metselbloom dreug de dialeknaam Tröt ofwaal Huislook2. Dit vètplentsje in de vörm van 'n rozèt haet roze-witte bleumkes op ‘ne verhoudingsgewies weuste sjteel. Metselblome woorte vreuger op de nokke van (sjtruè)daker geplant taege blikseminsjlaag en brand.
Flesjke is de op ‘n flesj liekende dónkergreun vröch van de Gele plomp3. Good gevónge, want ‘ne geur van (versjaalde) drank kump dao oet. De naam Reetsigaar sjleit op de riepe aor van de Lisdodde4, die lièt ós dinke aan ‘n dikke sigaar. Zie weurt taeves Negerpiemel geneump. Nog ‘ne ándere naam veur dees plant is Kattesjtaart. Dao haet ’t uterlek van de plant ouch get van eweg.
Mèt de Kaersjmes hange luuj waal ‘ne Maretak5 baove de deur um gelök aaf te rope. De gaffelvörm is ’n oud Keltisch heilsteike veur nuuj laeve of begin. Zich puène ónder zoa’ne tak zou nóg miè gelök bringe. Dit sjtruukske logeert es ’ne greunblievende ‘sjäöt’ op ziene gasboum. In de sjtand van de blaar herkènde me de vörm van ‘ne (paerds)haam. Zoa is de dialeknaam Haamsjäöt waal te begriepe.
In de zomer haet de Haagwinde6 zich mèt väöl maetersj door en um hègke en aafrasteringe gesjlingerd. Ze weurt geseerd mèt ’n sjoan witte kelk, die inheems de groatste bloom is. Toch riete veer ze ’t leefs es ónkroed oet. Limburgersj höbbe häör de naam: Pispötteke gegaeve.

Leuk um te vertèlle in verhaole euver kebuiterkes. Vanwaege dat sjlingere weurt ze ouch Rierank geneump.