Dankzij het rijke bronnenmateriaal over Meerssen in de Middeleeuwen is het mogelijk ons een idee te vormen over de aspecten van het leven en streven van zowel de plaats zelf en dan vooral van de proosdij, als ook van de wijde omgeving, het latere land van Valkenburg. Deze bijdrage gaat vooral over de menselijke en pastorale zijde van de uitgestrekte parochie Meerssen en de daaronder ressorterende kapellen. Na een karakterisering van de kerkelijke en maatschappelijke situatie in het algemeen spitst het onderzoek zich toe op de Maasgouw, vooral gedurende de tijd van koningin Gerberga en de twaalfde eeuw. Het eindigt bij het conflict in het kerspel Meerssen en een historische en diplomatieke behandeling van de oorkonde die de vrede moest herstellen. Meerssen kan als karakteristiek voorbeeld gelden voor de talrijke parochies die vele abdijen in de loop van de 12e eeuw wisten te verwerven. Met een kritische beschouwing over de ontwikkeling besluit dit artikel.

Door het Partagetractaat van 1661 viel Meerssen onder het gezag van de protestantse Republiek der Verenigde Nederlanden. In 1759 werd door deze overheid een Lijst van de klocken in de kerken van den Lande van Overmaese, Staatse partage, opgesteld. De auteur beschrijft de klokken van de kerk van Meerssen en hun wederwaardigheden, zoals het neerstorten van de kerktorenspits en de klokken tijdens een zware storm in 1649. Hij beschrijft ook perikelen tussen de gereformeerden en de katholieken met als inzet het luigedrag, met name rond begrafenissen en het uitluiden van de proosten van Meerssen. Verder weidt hij uit over de klokkenroof in de Franse Tijd toen de Meerssense klokken alsmede die van de omliggende kerken vooralsnog onvindbaar waren. Over de klokken van de kerk van Meerssen en de rituelen rondom het luiden van de klokken bij het overlijden van een proost van Meerssen. Met o.m. een foto van de achterkant van de voormalige proosdijgebouwen bij de basiliek in Meerssen, die in 1936 zijn gesloopt.

In dit duitstalige artikel worst het veranderingsproces van het stift te Meerssen in de proosdij Sint-Remigius en een uitbouw daarvan beschreven. De proosdij werd in de twaalfde eeuw door schenkingen en het inlijven van meerdere kerken (o.a. Lithoyen in Brabant) belangrijker. Zowel de Heer van Valkenburg, voogd van Meerssen, als de hertogen van Brabant hadden hun oog laten vallen op de bezittingen. Gussone beschrijft in dit artikel ook de economische ontwikkeling van de proosdij. De bijlagen van beide artikelen van M. Gussone zijn op floppy gezet. Met o.m. relatie tussen de proosdij en de heilige Gerlachus van Houthem en de strijd om de bediening van de 4 tot Meerssen behorende kapellen in Amby, Bunde, Houthem en Schimmert in 1197. Op zijn laatst zou er sinds 1145 in Houthem een kapel zijn. Met nederlandstalige samenvatting door Jos Mosmuller.

Het archief van de proosdij van Meerssen bevat 26 zegels uit de Hoge Middeleeuwen, waarvan tweederde nog niet eerder werd gepubliceerd. Zegels dienden om overeenkomsten, privileges of schenkingen te bekrachtigen. Zij gaven bewijskracht aan het geschreven woord. Omdat de stempels door zilversmeden werden vervaardigd, waren zij vaak kleine kunstwerken van hoog artistiek niveau. Zegels zijn thans van belang voor allerlei vormen van historisch onderzoek. Onder de zegels in het archief van de proosdij bevinden zich enige, zeker voor Nederland, unieke exemplaren.