Foto: In de Geulhemermolen is een hoekje ingericht voor Moeke Bemelmans, die de commando's altijd hartelijk ontving. Kleindochter Monique heeft het getekend portret van haar oma op de schouw onthuld.

Samen met de familie Bemelmans hebben oud-commando's gisteren in de Geulhemermolen een hoekje ingericht voor Moeke Bemelmans. Een eerbetoon aan de kasteleinse die hen na een zware training opving.

GEULHEM - Aan touwen hangend over de Geul. Tokkelen vanaf de Wilhelminatoren. De laatste week van de jaarlijkse bivak van de commando's in Limburg was altijd pittig. Maar het ergste was de speedmars, verzucht Ton Hermes. Zelfs voor de gehardste commando's: ,,Twee minuten rennen, één minuut lopen en dan weer twee minuten rennen. Met volle bepakking, met wapens en
al , de steile Cauberg op."

Knotje
Na zo'n loodzware oefening in Zuid-Limburg werden de afgepeigerde commando's in de Geulhemermolen opgevangen door Moeke. Een lieve vrouw, herinnert Moekes kleindochter Monique Reumers-Bemelmans zich, altijd in het zwart gekleed, met zo'n ouderwets knotje in het haar. ,,Bij haar was het altijd gezellig. Maar ze kon ook op haar strepen staan."
Moeke heette eigenlijk Melanie Huynen. Ze was een Belgische die was getrouwd met Sjoke Bemelmans, molenaar van de Geulhemermolen. Als de boeren uit de buurt moesten wachten tot hun koren was gemalen, dronken ze bij haar vaak een 'drupke'.
En zo groeide haar woonkamer langzaam uit tot een klein café. Het kroegje van Moeke werd later ook de pleisterplaats voor de commando's, de harde jongens van het Nederlandse leger die eenmaal per jaar voor een oefening afzakten naar Zuid-Limburg.
Moeke Bemelmans overleed in 1978. Maar voor de commando's, die elkaar na hun diensttijd nog regelmatig ontmoetten in Geulhem, bleef zij de moeder van de compagnie. Ze komt zelfs voor in hun Commandolied: 'De laatste week in bivak, dat is de mooiste tijd. Geen vreten in je broodzak, toch hebben wij jolijt. Een avondje bij Moeke, een avond op de hei.'

Leden van het infanterieregiment Limburgse Jagers ‘maken meters’ met drie dagen puinruimen bij kinderrevalidatiecentrum Adelante in Houthem. „Blij ook hier iets te kunnen doen.”

Ralf uit Geleen is op missie geweest in Afghanistan. „Of het nu daar is of hier, soldatenwerk is mensen helpen. En dit staat net even dichter bij me.” Hij is één van de zeventien mannen van het verkennerspeloton van het 42e bataljon van de Limburgse Jagers die zijn afgereisd van de kazerne in Oirschot naar Houthem om waterpuin te ruimen in de gebouwen voor revalidatie van en onderwijs aan meervoudig gehandicapte kinderen van Adelante.

Dat gaat met gezwinde spoed. Met militaire precisie wordt lokaal na lokaal planmatig leeggehaald. Vloeren worden gestript. Keukens, kasten en kinderspeelinstallaties worden afgevoerd. Buizen in kelders worden ontdaan van hun met water volgezogen isolatie. De geur die er hangt zal alle Valkenburgers bekend voorkomen.

Meters maken

Ruud Rooijen is medisch manager van Adelante in Houthem. „We boffen met deze hulp. Dit is meters maken.” Pelotonscommandant Tjerk: „Wij werken met een strikte commandostructuur, dan gaat het heel gestructureerd. De jongens zijn bovendien bloedenthousiast.” Na een dag zijn al zes zeecontainers met puin gevuld.

De hulp van de Limburgse Jagers komt laat zou je kunnen zeggen, drie weken na de watersnood. Pelotonscommandant Tjerk: „We stonden te popelen iets te doen, maar werden niet ingezet.” Dat ze alsnog dankbaar werk kunnen verrichten, komt door contacten van één van de militairen met het Valkenburgse gemeenteraadslid Bianca Roo­ding.

In Valkenburg helpt een groep van 60 militairen met het herstellen van de waterschade aan beken en oevers. Het gaat vooral om het verwijderen van grote takken en stukken boom, om te voorkomen dat er blokkades ontstaan.

Tijdens de hoge waterdreiging werd defensie ook al ingezet om te helpen met het barricaderen van dijken en het evacueren van gemeentes.

Indrukwekkende operatie
Het is een imponerend plaatje. Over de breedte van de Geul rust een grote boomstam op beide oevers, waar de militairen zich in regenlaarzen overheen manoeuvreren. Er klinkt een constant geronk van kettingzagen, waarmee de mannen en vrouwen van het bataljon stukken boomstronk en grote takken afzagen. "Eerder hebben ze ons ook al geholpen met de zandzakken, maar ook hierbij kunnen we op hun hulp rekenen", vertelt Har Frenken van Waterschap Limburg vanaf de kant. "Daar zijn we heel blij mee, want dit is een hele klus."

Herstel van waterschade
Na de wateroverlast moet er veel gebeuren in en rondom gemeente Valkenburg. Naast dat er hard wordt gewerkt aan het herstel van het centrum, heeft ook de natuur langs de Geul een flinke optater gekregen. De oevers dreigen in elkaar te zakken en er drijft veel puin door de rivier. "Als het dan weer gaat regenen, wordt de doorstroom geblokkeerd en loopt het gebied wederom onder." Dat is daarbij ook nog gevaarlijk voor het welzijn van omwonenden. "Door het stilstaande water sterven er veel vissen en dieren in de Geul, wat zorgt voor veel bacteriën."

Na het eindeloos leggen van zandzakken langs de Maas hebben de militairen van de 411 Pantsergeniecompagnie hun focus verlegd naar de Geul, die obstakelvrij wordt gemaakt. „Iedereen had een gevoel van ‘yes, dit is voor het echie’.”

Geen kadavers, huisraad of complete caravans in of langs de Geul in Houthem. Toch is er voor de militairen van de 411 Pantsergeniecompagnie uit Oirschot genoeg te doen. Het riviertje dat het centrum van Valkenburg onder water zette, heeft stroomafwaarts de nodige bomen en struiken geveld.

De oever lijkt een wilde jungle, bekleed met een laag modder. Bomen liggen in en langs het water en belemmeren de doorstroming. Nu komend weekeinde nieuwe buien worden verwacht is het zaak de afvoercapaciteit weer op peil te brengen.

Klein kaliber munitie

„Wij zijn genisten, onze taak is normaal het opwerpen en doorbreken van hindernissen en fortificaties”, legt kapitein Bram (‘geen achternamen bij Defensie’) uit. Hij staat aan het hoofd van een groep van vijftig militairen, die niet zijn getraind op hoogwater, wel op het leggen van zandzakken. „Zoals tegen een raketinslag of klein kaliber munitie. In principe moet je dan ook zandzakken in verband leggen, net als wanneer je tegen hoogwater beschermt.”

Achter het getroffen Château St. Gerlach wordt echter niet beschermd tegen het water. Met kettingzagen, een kraan, twee rubberboten, touwen, bijlen en vooral veel spierkracht worden dikke boomstammen gezaagd en aan wal gesleept. De klus in opdracht van het waterschap heeft iets weg van een survival camp in de Ardennen.