Voor groepen zijn erop aanvraag diverse arrangementen mogelijk, eventueel in combinatie met andere bezienswaardigheden of attracties in de buurt. Voor scholen is het mogelijk om een bezoek te koppelen aan een compleet uitgewerkt schoolprogramma.

Oorlogsmuseum Eyewitness Beek Maastrichtertaan 45, Beek
T +31 t0)46 437 0769 www.eyewitnesswo2.nl

The Houthem Case
De houten vloeren kraken. We betreden het á la carte restaurant van Château St. Gerlach gevestigd in de voormalige woonvertrekken van Baron Robert de Setys de Fanson. Oude tijden herleven bij binnenkomst. In de grote spiegel die omgeven is door 19e eeuwse lambriseringen van decorateur Carpay zie je het meteen. In de spiegel is een rond gat geslagen. Een kogelgat. Een tastbaar relikwie ten tijde van de bevrijding van Zuid-Limburg door de Amerikaanse 30e infanterie divisie in het najaar van 1944. Verondersteld werd dat het schot dat het kogelgat veroorzaakte, is gelost door Captain Joseph A. Ryan. Tientallen jaren was de naam van Joe Ryan aan deze geschiedenis verbonden. Maar was hij werkelijk de schutter? Wat was dan de toedracht? In de voorbije decennia blijken er meerdere interpretaties te circuleren met betrekking tot het mysterie rond het kogelgat. Toen Camille Oostwegel in 1994 Château St. Gerlach restaureerde, gaf hij daarom de aannemer opdracht om de beschadigde spiegel te sparen. Waarom? Er zit toch een gat in?' aarzelde de aannemer. Ja, dat is duidelijk, maar er zit een interessante geschiedenis achter die beschadiging en daarom moet de spiegel gespaard blijven, antwoordde Oostwegel. Zo werd de spiegel gedurende de restauratie met planken afgeschermd en is in originele staat gebleven.

Zeventig jaar later is er de documentaire-film door Robin Peeters van Mosasaurus-film. Een documentaire over de geschiedenis die als 'The Houthem Case' wordt betiteld. De opnamen vonden plaats in Nederland, België en de Verenigde Staten. In 2013 zijn de eerste interviews voor de documentaire opgenomen en in 2014 zijn gedramatiseerde reconstructies gemaakt, die ter plekke van authentieke locaties in de buurt van Château St. Gerlach zijn opgenomen. De documentaire 'Het kogelgat van Château St. Gerlach' gaat over de Tweede Wereldoorlog, de betekenis van het Netherlands American Cemetery and MemoriaL in Margraten en de segregatie in de Verenigde Staten in het midden van de vorige eeuw. De documentaire vervlecht segmenten en gedramatiseerde reconstructies tot een spannende zoektocht naar de betekenis van oorlog en vrijheid, verdraagzaamheid en eer.
De première van de film staat gepland op 1 maart 2015. Meer hierover in de volgende editie van Savoir Vivre aux Châteaux.•

70th anniversary of the Liberation of South Limburg
The date of 12 September 2014 marks the seventieth anniversary of the liberation of South Limburg by the 30th Infantry Division of the United States Army National Guard, known as Old Hickory'.
In order to keep the memory of the liberation alive, tast year the war museum Eyewitness Beek was opened. This museum brings the European history of the Second World War to life. It uses Life-like figures in dioramas of war scenes to telt the story of people Like August Segel, a German soldier who experienced the war personally. www.eyewitnesswo2.nt
When Camille Oostwegel restored Château St. Gertach in 1994, he decided to leave the bullet hole in the large mirror. It was said that the shot that caused the hole was fired in the autumn of 1944 by Captain Joseph A. Ryan of the 301h Infantry Division. The mystery surrounding what is known as the Houthem Case was the focus of the documentary Het kogelgat van Château St. Gen ach (The bullet hole of Château St. Gertach(. This documentary looks at World War Two, the Nethertands American Cemetery and Memorial in Margraten, and segregation in the United States in the middle of the previous century. The documentary wi[[ be released in the spring of 2015.

Oostwegel kende het verhaal al uit de tijd dat hij bevriend was met Matti, de zoon van boer Laeven die de kasteelhoeve had gepacht. „Matti had het gehoord van zijn vader”, vertelt hij. „Het idee dat in het kasteel geschoten was, maakte bij ons - jongens die opgroeiden met de boeken van Arendsoog en Winnetou - de wildste fantasieën los.” Het zou nog jaren duren voordat Oostwegel het kogelgat met eigen ogen zou zien. Dat was in 1984, herinnert hij zich, toen hij voor het eerst serieus overwoog om het vervallen landgoed in Houthem op te knappen. „Bij een rondgang door de zalen viel mijn oog meteen op die spiegel”, zegt hij. „Er zat inderdaad een kogelgat in.” Rond 1990 werden de plannen voor de restauratie van Sint-Gerlach serieuzer. Samen met Ger Sleijpen van de heemkundevereniging interviewde Oostwegel mensen die in het kasteel hadden gewerkt. Uiteraard vroeg hij ook wat zij wisten van dat kogelgat. „Onafhankelijk van elkaar bevestigden drie voormalige kameniersters dat het gat was ontstaan tijdens dat feestje bij de baron”, zegt hij. „Dat verhaal klopte dus.” Het pistool zou destijds zijn afgevuurd door een zwarte soldaat, werd verteld. Via een oude vriend van zijn vader, Paul Stassen, hoorde Oostwegel later ook de naam van die Amerikaan: captain Joseph A. Ryan. Na lang zoeken vond hij op de Amerikaanse militaire begraafplaats in Margraten zijn graf: Ryan was kort na dat feestje bij de baron in de buurt van Eindhoven gesneuveld. Het verhaal kreeg een nieuwe wending toen Oostwegel in contact kwam met familie van Ryan in Amerika. „De Ryans waren helemaal niet zwart”, vertelt hij. Langzaam werd duidelijk dat Ryan dat pistool niet had afgevuurd. Hij had de schuld slechts op zich genomen om de feitelijke ‘dader’, een zwarte soldaat die ongetwijfeld in grote problemen zou zijn gekomen als hij veroordeeld werd, in bescherming te nemen.

Het maakt de bewondering van Oostwegel voor Ryan alleen nog maar groter. „Het feit dat hij het opnam voor een soldaat die veel lager in rang was, getuigt van grote edelmoedigheid”, vindt hij. Oostwegel was dan ook blij dat hij later de kans kreeg om het graf van Ryan in Margraten te adopteren. Een tijdje geleden heeft Oostwegel het plan opgevat om een film te laten maken over het kogelgat van château Sint-Gerlach en het bijzondere verhaal daarachter. Het moet een cinematografisch monument voor de bevrijders van Zuid-Limburg worden. „Een eerbetoon aan de jongens die ervoor hebben gezorgd dat wij nu in vrijheid kunnen leven.”