Uit naastenliefde én hobbyisme begon Roel Wijbenga, eigenaar van De Friesche Puchshop in Cornjum, met het bouwen van een nieuwe klassieker voor Kruytbosch. Maar toen kwam er in oktober opeens een tip binnen. „Iemand zei dat ik eens op de website Tweedehands.be moest kijken. Er stond er een te koop die op de mijne leek. En inderdaad: dat was ’m.” De Houthemse zag het al helemaal voor zich. „Ik maak een afspraak, neem de politie mee en dan heb ik hem terug.” Maar het liep anders.

De verkoper, die een Belgische woonplaats had vermeld maar een Nederlands nummer had, kreeg waarschijnlijk argwaan. Het kwam niet tot een afspraak en de advertentie verdween prompt van de veilingsite. „Dat was het, dacht ik. En eigenlijk had ik me er al bij neergelegd.”

Maar weer een maand later kwam er opnieuw een tip. De brommer stond weer te koop. Niet voor één gat te vangen, besloot Kruytbosch deze keer even af te wachten. „Met wat speurwerk heb ik contact weten te leggen met de hoogste bieder. Een Duitser. Toen ik hem mijn verhaal vertelde, bood hij meteen aan om mee te werken. Om, zeg maar ‘undercover’, die deal te sluiten en zo een adres los te peuteren. Dat bleek in Schinnen te zijn. Ik daar op af met de politie, zes man sterk.” De actie slaagde. De Puch werd daadwerkelijk aangetroffen. „Daarna heeft die nog een tijd bij de politie gestaan. Maar sinds deze week heb ik mijn brommertje eindelijk terug.”

Het wordt een bonte samenkomst dit weekeinde in Houthem. De Puchbouwer uit Friesland komt Kruytboschs nieuwe vervoersmiddel overhandigen. De Duitser die meehielp bij het terugvinden van de oude, komt ook. Na een gezamenlijke toertocht zal hij met de oude naar huis gaan. „Ik heb er al een Duits kentekenplaatje op laten zetten.” Haar nieuwe Puch zal voor Kruytbosch meer zijn dan alleen dat dagelijkse vervoersmiddel. „Nu ik dit heb meegemaakt, voelt de Puch-wereld als een warm bad. Ik zal zeker vaker met toertochten meegaan.”

De werkgroep zoekt al bijna twintig jaar naar de overige vondsten. Krikke is ervan overtuigd dat ze in Frankrijk zijn. Meegenomen door Hugo Knook, voormalig hoogleraar aan de Technische Universiteit van Delft, die na het opheffen van zijn afdeling naar zijn vakantiehuisje in Juillac in de Limousin is getrokken. „Gestolen”, concludeert Krikke. Knook is zich echter van geen kwaad bewust. Hij heeft inderdaad wat vondsten uit Houthem meegenomen naar Frankrijk, bevestigt hij. „Ik wil die nog een keer grondig onderzoeken. In Delft ben ik daar destijds helaas niet meer aan toegekomen.” De kruik en het zwaard heeft hij een paar jaar geleden meegegeven aan historicus Jacquo Silvertant, lid van de archeologische werkgroep Valkenburg. De rest ligt nog steeds in Juillac. „Wat scherven”, legt Knook uit. „Veel stelt dat niet voor, hoor, echt niet.” Een deel van de vondsten is tijdens de opgravingen in Houthem overgebracht naar Delft, dat staat vast. In afwachting van nader onderzoek zijn de artefacten daar tijdelijk opgeslagen in een van de kelders van Knooks faculteit voor bouwkunde. Op 13 mei 2008 is dat complex uitgebrand en ingestort. De kelders zijn volgelopen met bluswater. Daarbij is wellicht ook veel materiaal uit Houthem verloren gegaan, vermoedt Knook. Krikke gelooft daar niets van. Hij is ervan overtuigd dat Knook méér heeft meegenomen naar Frankrijk dan hij toegeeft. „Ik heb hem zelf zien wegrijden met dozen vol historisch materiaal in zijn auto”, zegt hij, „en dat waren echt niet alleen wat onbeduidende scherven”. De archeologische werkgroep Valkenburg heeft de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE) gevraagd een onderzoek in te stellen naar de verdwenen vondsten uit Houthem. „De Europese wet verbiedt het uitvoeren van cultureel erfgoed naar een ander land”, legt Krikke uit.

Hij heeft Camille Oostwegel, eigenaar van château SintGerlach en honorair consul van Frankrijk, verzocht daarin te bemiddelen. „Ik ga mijn best doen”, heeft Oostwegel hem per mail geantwoord. Ook bij andere instanties vindt Krikke steun. Het kerkbestuur van Houthem staat achter zijn zoektocht naar de verdwenen bodemschatten: „Ik weet niet of het effect heeft”, schrijft kerkmeester Jos Lodewick in een mailtje, „maar er gebeurt tenminste iets.” Bij de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed heeft de zaak de volle aandacht, heeft de dienst Krikke laten weten. De RCE heeft inmiddels navraag gedaan bij de TU in Delft en het provinciaal depot voor bodemvondsten in Maastricht. In Delft ligt niets meer. Op Maastricht hoeft Houthem evenmin te hopen, zegt Sjeng Kusters van het provinciaal depot: „Wij hebben in elk geval niets”. Fred Brounen, consulent voor archeologie bij de rijksdienst, bevestigt in een mailtje aan Krikke dat ook hij vooralsnog ‘in het duister tast’. Volgens Knook is er niks aan de hand. Houthem hoeft niet bang te zijn dat spullen verdwijnen, zegt hij. „Ik ben nog volop bezig met de verbouwing van mijn huis hier in Frankrijk. Zodra ik daar klaar mee ben – wat nog wel een hele tijd zal duren, vrees ik – stort ik me op die scherven.” In zijn testament is vastgelegd wat met die vondsten moet gebeuren als hij onverwachts zou overlijden: „Ik heb ervoor gezorgd dat alles straks goed terechtkomt.” Krikke is er niet gerust op. Hij zet zijn strijd om de verdwenen vondsten terug te halen naar Houthem voort. „Die vondsten zeggen veel over de vroegste geschiedenis van het klooster in Houthem”, zegt hij. „Die horen dus hier thuis, in Houthem zelf, en niet op een boerderij ergens ver weg in Frankrijk.” Vondsten horen thuis in Houthem, en niet op een boerderij ergens in Frankrijk. Doeke Krikke -Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed tast ook zelf nog steeds in het duister. Fred Brounen, consulent