Mijn Studiezaal (inloggen) 2 artikelen
sorteren op:
Artikelen Collectie artikelen
Charles Eyck in Église Saint Martin
Datering:
2022
Titel:
Charles Eyck in Église Saint Martin
Auteur:
Jean Slijpen
Foto's door:
Jean Slijpen
Titel tijdschrift:
Nieuwsbrief Veldkruus.nl
Afleveringsnummer:
Nieuwsbrief Veldkruus.nl, (2022) nr. 130 (januari)
Samenvatting:
Foto’s: Jean Slijpen, m.u.v. de foto waarop Charles Eyck aan het werk is.
Bij toeval was ik enkele weken geleden, samen met een goede kennis, op een steenworp afstand van het Noord – Franse Jeantes-la-Ville, een klein dorpje, op het platteland in de regio Thiérache. Door een andere kennis ben ik ooit geattendeerd op het kerkje van deze gemeente, waarop de Limburgse kunstenaar Charles Eyck in 1962 zijn stempel drukte. Een mooie gelegenheid dus om het dorpje te bezoeken. Een bijzondere verrassing was wel, dat we werden ontvangen en rondgeleid door niemand minder dan de burgemeester van Jeantes, Silvain Bourgeois. Ja, op het Franse platteland gebeurt zoiets nog. Interessant detail: zijn grootvader was burgemeester van Jeantes toen in 1962, Charles Eyck zijn kunstwerk maakte, zijn vader Gérard was burgemeester toen de kerk in de periode 1993 – 1996, door voornamelijk Limburgse vrijwilligers, werd gerestaureerd en thans zet Sylvain Bourgeois deze traditie voort en ook hij heeft het kerkje en de kunstenaar in zijn hart gesloten. Vol enthousiasme vertelt hij het verhaal. Een impressie delen wij graag met u.
Église St-Martin aan de ‘Place Charles Eyck’ te ‘Jeantes-la-Ville’, een rustieke gemeente, bestaande uit een aantal gehuchten met vaak eeuwenoude huizen. Opvallend is de aanwezigheid van versterkte boerderijen met hun hoge duiventillen. Kenmerkend voor deze regio zijn de versterkte kerken (Église fortifiée) in nagenoeg ieder dorp.
Een reeks van opeenvolgende oorlogen en vijandelijkheden leverde deze regio bijna honderden jaren lang plunderingen en vernietiging op. Geen wonder dat de weerloze plattelandsbevolking oplossingen zocht om vrouwen, kinderen en eigendommen te beschermen. Boerderijen werden omgeven door stevige muren met massieve hoekige torens en poorten en voorzien van kantelen en schietgaten, die een aanval kunnen weerstaan of op zijn minst een hulp kunnen bieden om levens te redden.
Bij toeval was ik enkele weken geleden, samen met een goede kennis, op een steenworp afstand van het Noord – Franse Jeantes-la-Ville, een klein dorpje, op het platteland in de regio Thiérache. Door een andere kennis ben ik ooit geattendeerd op het kerkje van deze gemeente, waarop de Limburgse kunstenaar Charles Eyck in 1962 zijn stempel drukte. Een mooie gelegenheid dus om het dorpje te bezoeken. Een bijzondere verrassing was wel, dat we werden ontvangen en rondgeleid door niemand minder dan de burgemeester van Jeantes, Silvain Bourgeois. Ja, op het Franse platteland gebeurt zoiets nog. Interessant detail: zijn grootvader was burgemeester van Jeantes toen in 1962, Charles Eyck zijn kunstwerk maakte, zijn vader Gérard was burgemeester toen de kerk in de periode 1993 – 1996, door voornamelijk Limburgse vrijwilligers, werd gerestaureerd en thans zet Sylvain Bourgeois deze traditie voort en ook hij heeft het kerkje en de kunstenaar in zijn hart gesloten. Vol enthousiasme vertelt hij het verhaal. Een impressie delen wij graag met u.
Église St-Martin aan de ‘Place Charles Eyck’ te ‘Jeantes-la-Ville’, een rustieke gemeente, bestaande uit een aantal gehuchten met vaak eeuwenoude huizen. Opvallend is de aanwezigheid van versterkte boerderijen met hun hoge duiventillen. Kenmerkend voor deze regio zijn de versterkte kerken (Église fortifiée) in nagenoeg ieder dorp.
Een reeks van opeenvolgende oorlogen en vijandelijkheden leverde deze regio bijna honderden jaren lang plunderingen en vernietiging op. Geen wonder dat de weerloze plattelandsbevolking oplossingen zocht om vrouwen, kinderen en eigendommen te beschermen. Boerderijen werden omgeven door stevige muren met massieve hoekige torens en poorten en voorzien van kantelen en schietgaten, die een aanval kunnen weerstaan of op zijn minst een hulp kunnen bieden om levens te redden.
Samenvatting2:
Zo werd ook het Huis van God niet alleen een sterke citadel voor de geest, maar ook voor het lichaam.
Een van de 65 versterkte kerken, die verwoesting, branden en plunderingen hebben overleefd, is de St.-Martin te Jeantes-la-Ville met zijn vierkante torens.
Ergens begin jaren ‘60 komt de nagenoeg doof-stomme Limburgse kunstenaar Charles Eyck, tijdens een van zijn reizen, in contact met de Nederlandse priester Piet Suasso de Lima de Prado, pastoor van het armlastig kerkje in Noord-Frankrijk Jeantes-La-Ville.
Begin 1962 lopen de twee vrienden het kerkje binnen dat in een erbarmelijke staat verkeert. Het ‘gesprek’ is levendig, maar de communicatie verloopt grotendeels middels gebaren, een viltstift en een stuk papier; gebaren markeren veranderingen in gedachten. "De muur repareren, opnieuw pleisteren, de fundering en het plafond herstellen, etc. .... dan kom ik terug en maak wat schilderijen, antwoordde hij”.
In de zomer van dat jaar helpt hij het kerkje opknappen; in de hete augustus maand arriveert Eyck in Jeantes-la-Ville met al zijn schilderspullen: kwasten, messen, tubes en verfblikken. Het gesprek gaat verder op het blocnote papier: Op de vraag of hij een steiger nodig heeft ‘antwoordde’ hij kort en bondig: ‘enkel een ladder en een tafel nodig’, ik begin morgen. De volgende ochtend staat Charles Eyck al voor dag en dauw op de ladder om van dit historische Godshuis een cultureel monument te maken en religieus aantrekkelijk, voor het oog en voor het hart.
Hij beschildert zo’n 200 m2 aan muren en plafonds en plaatst er vijf glas in lood ramen. Naar verluidt betaalt hij dat alles uit eigen zak tot de verf en de penselen toe.
Een van de 65 versterkte kerken, die verwoesting, branden en plunderingen hebben overleefd, is de St.-Martin te Jeantes-la-Ville met zijn vierkante torens.
Ergens begin jaren ‘60 komt de nagenoeg doof-stomme Limburgse kunstenaar Charles Eyck, tijdens een van zijn reizen, in contact met de Nederlandse priester Piet Suasso de Lima de Prado, pastoor van het armlastig kerkje in Noord-Frankrijk Jeantes-La-Ville.
Begin 1962 lopen de twee vrienden het kerkje binnen dat in een erbarmelijke staat verkeert. Het ‘gesprek’ is levendig, maar de communicatie verloopt grotendeels middels gebaren, een viltstift en een stuk papier; gebaren markeren veranderingen in gedachten. "De muur repareren, opnieuw pleisteren, de fundering en het plafond herstellen, etc. .... dan kom ik terug en maak wat schilderijen, antwoordde hij”.
In de zomer van dat jaar helpt hij het kerkje opknappen; in de hete augustus maand arriveert Eyck in Jeantes-la-Ville met al zijn schilderspullen: kwasten, messen, tubes en verfblikken. Het gesprek gaat verder op het blocnote papier: Op de vraag of hij een steiger nodig heeft ‘antwoordde’ hij kort en bondig: ‘enkel een ladder en een tafel nodig’, ik begin morgen. De volgende ochtend staat Charles Eyck al voor dag en dauw op de ladder om van dit historische Godshuis een cultureel monument te maken en religieus aantrekkelijk, voor het oog en voor het hart.
Hij beschildert zo’n 200 m2 aan muren en plafonds en plaatst er vijf glas in lood ramen. Naar verluidt betaalt hij dat alles uit eigen zak tot de verf en de penselen toe.
Samenvatting3:
Hij zweeft als het ware tegen de muren, manipulerend met penselen, verf en paletmessen. Duizend keer gaat hij de ladder op en af om van penselen te wisselen, kleuren te mengen, de lijnen te tekenen en afstand te nemen om zijn werk te beoordelen. Hij werkt tien, twaalf uur per dag met tussendoor een boterham en een kop koffie. Laat in de avond, geniet hij een goede maaltijd.
Hij paste allerhande technieken, materialen en vormen toe. Als hij in oktober de laatste hand legde aan deze gigantische klus van zo’n 200 m2 schilderingen, heeft ie wel 10 kilometers op z’n ladder afgelegd!
Technieken en materialen vormen voor Eyck geen probleem: muurschilderingen, fresco's, secco, glas-in-lood, mozaïeken, geëmailleerde opalines, keramiek, sculpturen in hout, steen, brons en zilver, olieverf, verf op waterbasis, gouaches, houtskool en krijttekeningen, hij deed het allemaal. Alles getuigt van zijn kennis op alle gebieden, gedreven door zijn onverwoestbare wil om te werken, zijn ijzeren wil in dienst van een explosief en dynamisch temperament.
In de kerk van St-Martin de Jeantes toont Charles de verschillende mogelijkheden en past o.a. bijzondere technieken toe om meer volume aan de ruimte te geven.
Zodra hij aankomt, wordt Charles omringd door rennende en spelende kinderen. Eerst komen ze naar hem toe uit nieuwsgierigheid, dan uit vriendschap. Deze kinderen draven nu op geplaveide grond in het eerste schilderij van de muur. Allure, stoeien, openheid en jeugdig enthousiasme zijn met flexibiliteit gereproduceerd. Boven deze kinderen, een serene Christus, die alle ogen pakt, troon, vol tederheid, te midden van moeders die naar hem toe leunen.
Hij paste allerhande technieken, materialen en vormen toe. Als hij in oktober de laatste hand legde aan deze gigantische klus van zo’n 200 m2 schilderingen, heeft ie wel 10 kilometers op z’n ladder afgelegd!
Technieken en materialen vormen voor Eyck geen probleem: muurschilderingen, fresco's, secco, glas-in-lood, mozaïeken, geëmailleerde opalines, keramiek, sculpturen in hout, steen, brons en zilver, olieverf, verf op waterbasis, gouaches, houtskool en krijttekeningen, hij deed het allemaal. Alles getuigt van zijn kennis op alle gebieden, gedreven door zijn onverwoestbare wil om te werken, zijn ijzeren wil in dienst van een explosief en dynamisch temperament.
In de kerk van St-Martin de Jeantes toont Charles de verschillende mogelijkheden en past o.a. bijzondere technieken toe om meer volume aan de ruimte te geven.
Zodra hij aankomt, wordt Charles omringd door rennende en spelende kinderen. Eerst komen ze naar hem toe uit nieuwsgierigheid, dan uit vriendschap. Deze kinderen draven nu op geplaveide grond in het eerste schilderij van de muur. Allure, stoeien, openheid en jeugdig enthousiasme zijn met flexibiliteit gereproduceerd. Boven deze kinderen, een serene Christus, die alle ogen pakt, troon, vol tederheid, te midden van moeders die naar hem toe leunen.
Samenvatting4:
Een schilderij bestaande uit 23 karakters, dat zijn compositie kracht en zijn voltooiing vindt in de tegenbeweging van twee jubelende kinderen, gegraveerd in de jassen van de moeders. Van Petrus: een hevige haan die zo luid kraait dat zijn hart uit zijn borstkas lijkt te komen. De dynamische kracht, uitgedrukt in dit schilderij, de onberispelijke toepassing van de graveertechniek en de explosieve passie maken dit schilderij tot een waar meesterwerk.
De zuidelijke muur wordt gedomineerd door de geboorte van Christus en de vlucht naar Egypte. In de kerststal ligt het kind op een stro-ster, die de wereld naar alle richtingen opent. Maria en Jozef, diep ontroerd, omringd door de os en de ezel, verlicht door een ster, die uit een donkere hemel valt. Onder de verbaasde en juichende herders, een engel die vrede aankondigt.
Eyck vult de noordbeuk, vroeger gescheiden van het schip door eenvoudige bogen, met honderden vierkante meters muurschilderingen, een explosie van kleuren.
Rond de doopvont uit het begin van de middeleeuwen creëerde hij eerst een wonderbaarlijke visvangst: Christus, wandelend boven een azuurblauwe zee, in een beweging van het zeil van de heen en weer geslingerde boot waar de apostelen perplex staan; een overvloed aan vissen in een net, dat tegelijkertijd de doopvont omarmt. De zon schijnt aan alle kanten - het licht van Christus domineert het tafereel en maakt het compleet. De kleuren zijn in perfecte harmonie met het evenement.
Links van de doopvont, op een smalle muur, in een donkere hoek, schildert Eyck een doopsel van Christus in diepe en lichtgevende kleuren. Hij die doopt lijkt te domineren, maar de gestalte van Christus wordt onweerstaanbaar naar het centrum getrokken door de stormachtige hemel die met geweld breekt, waaruit de Geest met kracht en majesteit neerdaalt.
De zuidelijke muur wordt gedomineerd door de geboorte van Christus en de vlucht naar Egypte. In de kerststal ligt het kind op een stro-ster, die de wereld naar alle richtingen opent. Maria en Jozef, diep ontroerd, omringd door de os en de ezel, verlicht door een ster, die uit een donkere hemel valt. Onder de verbaasde en juichende herders, een engel die vrede aankondigt.
Eyck vult de noordbeuk, vroeger gescheiden van het schip door eenvoudige bogen, met honderden vierkante meters muurschilderingen, een explosie van kleuren.
Rond de doopvont uit het begin van de middeleeuwen creëerde hij eerst een wonderbaarlijke visvangst: Christus, wandelend boven een azuurblauwe zee, in een beweging van het zeil van de heen en weer geslingerde boot waar de apostelen perplex staan; een overvloed aan vissen in een net, dat tegelijkertijd de doopvont omarmt. De zon schijnt aan alle kanten - het licht van Christus domineert het tafereel en maakt het compleet. De kleuren zijn in perfecte harmonie met het evenement.
Links van de doopvont, op een smalle muur, in een donkere hoek, schildert Eyck een doopsel van Christus in diepe en lichtgevende kleuren. Hij die doopt lijkt te domineren, maar de gestalte van Christus wordt onweerstaanbaar naar het centrum getrokken door de stormachtige hemel die met geweld breekt, waaruit de Geest met kracht en majesteit neerdaalt.
Samenvatting5:
De schilder uit Meerssen kon de kerk niet verlaten zonder een monument te maken voor de patroonheilige Saint-Martin. Naast het hoge boograam gebruikt hij geen felle kleuren, maar tekent hij een vijf meter hoge ‘Patron’ met zware en precieze contouren. Daaronder vertelt hij het verhaal van de mantel gedeeld met een bedelaar, een sprookjespaard, een verhaal rechtstreeks uit de legende, via dromerige bloemen en planten. Boven, in werkelijkheid, staat de machtige Martinus met gestrekte benen, stevig geplant in de straatstenen voor de versterkte kerk.
Ter hoogte van het hoofdaltaar schildert Eyck een afdaling van het kruis; de sfeer is vrij analoog aan de tragische gebeurtenis dat de man die Christus in zijn armen ontvangt daar is, van voeten tot schouders, als een steiger, omdat hij Christus, de last van de wereld, moet dragen. Deze personages die centraal staan in de tragische gebeurtenis worden omringd door beelden, geschilderd met grote tederheid: links Maria Magdalena, rechts Maria in wanhoop maar staande, en de jongste leerling, Johannes, met een gezicht vol grote rimpels van verdriet, ten minste tien jaar ouder door de catastrofale gebeurtenis. In deze schitterende compositie vertelt Charles Eyck tegelijkertijd zijn medeleven en zijn smart voor de mens en voor de mensheid.
In het wonder van Pinksteren verzamelden zich twaalf mensen rond een vergeestelijkte Madonna; de compositie valt op door zijn ruimtelijke en plastische volheid. Opvallend is de durf in het kleurgebruik. De groep discipelen barstte in enthousiasme los onder de inspiratie van de Geest die neerdaalde in de vorm van tongen van vuur.
Ter hoogte van het hoofdaltaar schildert Eyck een afdaling van het kruis; de sfeer is vrij analoog aan de tragische gebeurtenis dat de man die Christus in zijn armen ontvangt daar is, van voeten tot schouders, als een steiger, omdat hij Christus, de last van de wereld, moet dragen. Deze personages die centraal staan in de tragische gebeurtenis worden omringd door beelden, geschilderd met grote tederheid: links Maria Magdalena, rechts Maria in wanhoop maar staande, en de jongste leerling, Johannes, met een gezicht vol grote rimpels van verdriet, ten minste tien jaar ouder door de catastrofale gebeurtenis. In deze schitterende compositie vertelt Charles Eyck tegelijkertijd zijn medeleven en zijn smart voor de mens en voor de mensheid.
In het wonder van Pinksteren verzamelden zich twaalf mensen rond een vergeestelijkte Madonna; de compositie valt op door zijn ruimtelijke en plastische volheid. Opvallend is de durf in het kleurgebruik. De groep discipelen barstte in enthousiasme los onder de inspiratie van de Geest die neerdaalde in de vorm van tongen van vuur.
Samenvatting6:
We hebben dan nog niet gesproken over de prachtige gebrandschilderde ramen, waarin Eyck het verhaal vertelt van een jong meisje uit Jeantes, Monique Carlin (1785-1844), de kruiswegstaties en al die andere beeltenissen die elk een verhaal vertellen. Zoals gezegd slechts een impressie van het werk dat een van de belangrijkste Nederlandse kunstenaars van de twintigste eeuw, Charles Eyck, aan Jeantes-la-Ville naliet.
Avec un grand merci à Mr. Sylvain Bourgeois, Maire de Jeantes-la-Ville pour ses explications détaillées et informations fournies!
Als u in de buurt komt zeker de moeite waard om Église St. Martin in Jeantes la-Ville eens te bezoeken.
Avec un grand merci à Mr. Sylvain Bourgeois, Maire de Jeantes-la-Ville pour ses explications détaillées et informations fournies!
Als u in de buurt komt zeker de moeite waard om Église St. Martin in Jeantes la-Ville eens te bezoeken.
Trefwoorden:
Geografische namen:
Organisatie: Heemkundevereniging Houthem-St.Gerlach
laatste wijziging 28-01-2024
Artikelen Collectie artikelen
Parel in het Geuldal [St. Gerlachuskerk]
Datering:
2011
Titel:
Parel in het Geuldal [St. Gerlachuskerk]
Auteur:
Jean Slijpen
Titel tijdschrift:
Markant
Afleveringsnummer:
Markant, 3 (2011) nr. 21 (oktober), p. 15-17
Samenvatting:
Met enkele foto's.
We herinneren ons allemaal wel het verhaal van Kluizenaar Gerlachus, waarnaar het prachtig gelegen château Gerlach en de fraaie barokke kerk te Houthem genoemd zijn.
Houthem-Sint Gerlach, een in historisch opzicht zeer interessant dorp in het vaak zo lieflijk beschreven Geuldal. Het dal van de Geul, dat zich vanuit het Belgische Eynatten met een verval van zo'n 250 meter en 58 kilometer afleggend, door het Zuid-Limburgse landschap kronkelt, richting Mooder Maas. Bij Voulwames (Bunde) verdwijnt ze uiteindelijk definitief in de stroom van die al even beruchte Maas. Vanuit Valkenburg langs de Geul wandelend. zien we het alom bekende château Gerlach voor ons liggen en trekt de bijzonder fraaie toren van de St. Gerlachuskerk onze aandacht. Het is de Gerlachuskerk die alleszins de moeite waard is om eens te bezoeken, zelfs voor de mensen binnen het verspreidingsgebied van Markant. Vaak zien we de schoonheid in onze eigen omgeving niet en lopen er dan ook geregeld achteloos aan voorbij.
Zo ook de Gerlachuskerk, die je mijns inziens gerust de Parel in het Geuldal' mag noemen. Niet alleen om haar fraaie ligging en markante toren, maar vooral om haar innerlijke' schoonheid. De huidige kerk dateert uit 1720 (aanvang bouw). Bijzonder mooi zijn de fresco's en het praalgraf van Sint Gerlachus, waaronder zich steeds een hoeveelheid gezegende mergel bevindt, die hier door boeren uit de buurt en verre omgeving gehaald wordt, ter bescherming van vee en landerijen.
Ook een bezoek aan de schatkamer, met het borstbeeld en relikwie van Sint Gerlachus is een must. Hier kunt u uitgebreid kennis nemen van de geschiedenis van Sint Gerlachus, de kerk en het voormalig Norbertinessenklooster.
Alvorens u de schatkamer bezoekt, is het raadzaam om eerst een korte introductiefilm in de Capittelskamer te bekijken; deze geeft u een beknopt overzicht van de geschiedenis en de bijzondere aspecten van deze plek.
We herinneren ons allemaal wel het verhaal van Kluizenaar Gerlachus, waarnaar het prachtig gelegen château Gerlach en de fraaie barokke kerk te Houthem genoemd zijn.
Houthem-Sint Gerlach, een in historisch opzicht zeer interessant dorp in het vaak zo lieflijk beschreven Geuldal. Het dal van de Geul, dat zich vanuit het Belgische Eynatten met een verval van zo'n 250 meter en 58 kilometer afleggend, door het Zuid-Limburgse landschap kronkelt, richting Mooder Maas. Bij Voulwames (Bunde) verdwijnt ze uiteindelijk definitief in de stroom van die al even beruchte Maas. Vanuit Valkenburg langs de Geul wandelend. zien we het alom bekende château Gerlach voor ons liggen en trekt de bijzonder fraaie toren van de St. Gerlachuskerk onze aandacht. Het is de Gerlachuskerk die alleszins de moeite waard is om eens te bezoeken, zelfs voor de mensen binnen het verspreidingsgebied van Markant. Vaak zien we de schoonheid in onze eigen omgeving niet en lopen er dan ook geregeld achteloos aan voorbij.
Zo ook de Gerlachuskerk, die je mijns inziens gerust de Parel in het Geuldal' mag noemen. Niet alleen om haar fraaie ligging en markante toren, maar vooral om haar innerlijke' schoonheid. De huidige kerk dateert uit 1720 (aanvang bouw). Bijzonder mooi zijn de fresco's en het praalgraf van Sint Gerlachus, waaronder zich steeds een hoeveelheid gezegende mergel bevindt, die hier door boeren uit de buurt en verre omgeving gehaald wordt, ter bescherming van vee en landerijen.
Ook een bezoek aan de schatkamer, met het borstbeeld en relikwie van Sint Gerlachus is een must. Hier kunt u uitgebreid kennis nemen van de geschiedenis van Sint Gerlachus, de kerk en het voormalig Norbertinessenklooster.
Alvorens u de schatkamer bezoekt, is het raadzaam om eerst een korte introductiefilm in de Capittelskamer te bekijken; deze geeft u een beknopt overzicht van de geschiedenis en de bijzondere aspecten van deze plek.
Samenvatting2:
Vergeet ook niet de dagkapel te bezoeken; een schitterende mozaïek gecombineerd niet frescoschilderingen, vervaardigd door de in 2007 overleden kunstenares Irene van Vlijmen, siert de zuidwand van deze kapel. De mozaïek bevat maar liefst 520.000 stukjes glas in 260 kleuren en 20 kleuren goud en meet 4.5 x 6.85 mtr. Als u het gebouw aan de châteauzijde verlaat komt u in de binnentuin (terras) met een fraai gietijzeren kruis; ga daarna weer naar binnen en verlaat (links) het gebouw via de achterzijde en de rozen- en beeldentuin. Wandel dan langs het chateau weer terug naar de ingang van het kerkhof. Kortom: een parel in het lieflijke Geuldal, die u zeker (nog) eens moet bezoeken. En... lekker dicht bij huis!
Trefwoorden:
Geografische namen:
Organisatie: Heemkundevereniging Houthem-St.Gerlach
laatste wijziging 29-01-2024
