Kerkje te Hoensbroek voltooid : Uitstekend geslaagde glasramen van J. Vonk : Juiste man op de juiste plaats

IN Hoensbroek aan de Markt heeft het oude historische kerkje zijn voltooiing gevonden. Na de knappe, minutieuze restauratie werd ook de omgeving der kerk bekeken en vrij gemaakt van alles wat storend op dit monument kon inwerken. De voltooiing kwam evenwel eerst dezer dagen, toen de uitstekend geslaagde glasramen van de kunstenaar Jacques Vonk uit Houthem-St. Gerlach geplaatst werden.

De ramen zijn een geschenk aan pastoor G. Lenders bij gelegenheid van zijn 50-jarig priesterfeest. Het zijn precies die kunstwerken geworden, welke dit kerkje behoefde. Men kan niet anders zeggen, dan dat Jaques Vonk deze toegewijde artist voor wie een kunstwerk uitvoeren een heilige taak is, hier de juiste man op de juiste plaats is geweest. Hij heeft de sfeer, het karakter van het nu gelukkig behouden bouwwerk met zijn 13e eeuwse toren, uitnemend aangevoeld en hij heeft, na een zeer zorgvuldig voorbereidend werk, waarbij hem niets te veel was zelfs niet het nemen van proeven, en het vervangen van reeds goedgekeurde ontwerpen het interieur voltooid. Het kerkschip is, wanneer men op een zonnige dag naar binnen treedt zeer donker, maar zodra men binnen is beginnen de glasramen te werken en men bevindt zich in een schrijn van zacht bloesemend licht. De ramen zijn rijk en toch van een treffende eenvoud. Zij zijn helder, maar boeiend georchestreerd. Zij vertellen en toch bezitten zij diepte. Er is de kostelijke glanzing van oud goud en ze hebben de frisheid van het pas-geschapene. Ze brengen een boodschap maar er is niets van het theatraal effect. Ze zijn verrassend van detail en gebonden in harmonie. Zij stralen in zuivere ingetogenheid. Nieuw zijn ze, doch zo warm of hun kleuren het belegene hebben van oude wijn.

Jaques Vonk doet met glas dingen die de geroutineerde glazenier het hoofd doen schudden, maar in die dingen ligt meteen zijn kracht. Hij luistert meer naar de wetten van het kunstwerk dan naar die der techniek.

Samenvatting2:

Van een Lam Gods te grootte van 20 cm2 maakt hij een meesterwerkje in kleur als een kostbaar medailjon. De schoonheid van het kleine raakt aan het grote in zuivere verhouding. De ramen zijn stuk voor stuk langzaam vol gebloeid, zij hebben de rijkdom van het rijpe.

ZEVEN FIGUREN

Bij het binnentreden valt de blik het eerst op de zeven figuren in het schip. Het zijn St. Nicolaas met de kinderen in een groene kuip, St Catharina met het rad in een prachtig groen-goud. St. Servaas met een gouden mantel, iets koninklijker dan men de Maastrichtse bisschop veelal ziet afgebeeld. Ter linker zijn St. Gerlachus, als de patroon van een verkennersgroep, een koe aan de voeten, St. Barbara met de toren, St. Antonius abt met de duiveltjes en St. Johannus de evangelist als patroon der kerk. Hier is het wapen van het geslacht der vroegere kasteelbewoners aangebracht.
Magnifiek is het Barbara-raam, geschapen uit rood en blauw en bruin. De mijnwerker, bruin in het diepe rood naar boven stijgend, de symbolische toren als een kleurrijm in rood daarop antwoordend; twee schakeringen blauw dempen het af en brengen het in een weldadige harmonische straling. St. Gerlach is een typische Jaques Vonk-figuur, iets gezellig volks, en toch in dat gelaat boven de baard zoveel spiritualiteit, dat hij daar als een heilige wijze blijft bestaan. De beide ramen zijn fijn tegen elkaar afgewogen. Van de loodlijnen maakt Vonk stevige contouren, hierdoor staan de ramen veraf van het moderne, dat ijle lijnen prefereert. Anders ging de kunstenaar te werk met de ramen in het koor, vijf spitsbogen, waarin het Lijden, de Verrijzenis, de Geboorte, de Boodschap en de ten Hemel-opneming van Maria worden uitgebeeld. Het hoofdgebeuren staat als onder een baldekijn, en dit in alle v¿f de ramen.

Samenvatting3:

Elk raam, reeds in drie etages verdeeld door de ijzeren band die het glas samenhoudt krijgt het historisch gebeuren in het middenpaneel, de verbinding met de hemel en het theologisch perspectief in het paneel van de spitsboog, terwijl het onderste stuk door de glazenier in twee vertellende en symbolische taferelen is verdeeld. Het koor is door deze vijf ramen, iets lichter dan het schip en de kunstenaar heeft de lichtwerking gehandhaafd. Ze zijn ’n mozaïek van de harmoniërende kleurschijven, knap en boeiend verteld, iconografisch heel duidelijk, vol afwisseling in de hoofdtonen. Jaques Vonk, ook in zijn schilderijen een figuur apart, heeft in deze ramen het volkse en het fijne, aristocratische samen gehuwd, er is iets terug gewonnen van wat in de tijd der hoofse middeleeuwen hier heeft geleefd. Pastoor Lenders en Monumentenzorg mogen zich met deze ramen gelukwensen. De kerk wordt momenteel gebruikt voor kerkelijke plechtigheden van meer intieme aard als huwelijksplechtigheden, bijeenkomsten van congregaties. Voor hen die de kleine intieme kerk, waarbij de gelovigen als in de eerste Christentijden zich rond de altaartafel scharen, het middel vinden voor devotie, moet dit Hoensbroekse kerkje een ideaal zijn.

Trefwoorden:

Geografische namen:

Organisatie: Heemkundevereniging Houthem-St.Gerlach

laatste wijziging 29-01-2024