Mijn Studiezaal (inloggen)
Artikelen ( Heemkundevereniging Houthem-St.Gerlach )
Artikelen Collectie artikelen
Vijftigste eucharistieviering in schuilkelder Geuhemmergroeve
Datering:
2023
Titel:
Vijftigste eucharistieviering in schuilkelder Geuhemmergroeve
Auteur:
Octavie Sleijpen
Foto's door:
Ger Sleijpen
Titel tijdschrift:
Kijk op Valkenburg
Afleveringsnummer:
Kijk op Valkenburg, 14 (2023) nr. 10 (winter), p. 50/52
Samenvatting:
Foto's:
- Houtskooltekeningen van de eerste H. Mis van Pastoor Johannes Schepers in 1973 en de lijst van medewerkers die de restauratie van de schuilkapel mogelijk maakten
- Foto vanuit de Rotswoning naar een opening in het mergelplafond
- De toegang vanuit de woning naar de Geulhemmergroeve
- Een van de meest fotogenieke plekken in Zuid-Limburg. De rotswoningen sluiten prachtig aan bij de bosrijke omgeving.
- Een natuurlijke grot ontstaan door uitspoeling in de groeve, zeer bijzonder
Hier wordt op 17 december 2023 om 19.00 uur voor het vijftigste jaar een Drieherenmis opgedragen door pastoor Dieteren, hulpbisschop De Jonge en de nieuwe kapelaan Shaiiu Selestin. Harmonie Concordia uit Berg en zal de viering opluisteren in aanwezigheid van Schutterij Het Nachtwachtgilde eveneens uit Berg en Terblijt.
Pastoor Frans van der Meulen heeft vijftig jaar geleden de eerste eucharistieviering opgedragen in de ondergrondse schuilkapel na de Franse Revolutie. Tijdens de Franse Revolutie werden er clandistien missen opgedragen.
Met de inmiddels tachtigjarige Frans Bergsteyn en zijn partner beeldhouwster Bep hadden mijn man Ger en ik een geanimeerd gesprek. Als Frans begint te vertellen over "zijn" grotten dan is hij nauwelijks meer te stoppen. Feiten en anekdotes worden moeiteloos opgesomd.
Het bestuur van de Stichting Rotswoning met Frans als gepassioneerde voorzitter heeft zich nu en ook in het verleden met een groep vrijwilligers ingezet om het cultureel erfgoed in de voormalige gemeente Berg en Terblijt maar ook daarbuiten te behouden. Het in stand houden van het erfgoed was voor Frans de aanleiding om in de politiek te gaan als gemeenteraadslid voor de toenmalige gemeente Berg en Terblijt, vóór de samenvoeging van de gemeente Berg en Terblijt en Valkenburg aan de Geul in 1982. Zij wilden kapellen, kruisbeelden, carré-boerderijen, waterputten maar bovenal de historie van de Geulhemmergroeve laten zien door deze in de oude staat te herstellen.
- Houtskooltekeningen van de eerste H. Mis van Pastoor Johannes Schepers in 1973 en de lijst van medewerkers die de restauratie van de schuilkapel mogelijk maakten
- Foto vanuit de Rotswoning naar een opening in het mergelplafond
- De toegang vanuit de woning naar de Geulhemmergroeve
- Een van de meest fotogenieke plekken in Zuid-Limburg. De rotswoningen sluiten prachtig aan bij de bosrijke omgeving.
- Een natuurlijke grot ontstaan door uitspoeling in de groeve, zeer bijzonder
Hier wordt op 17 december 2023 om 19.00 uur voor het vijftigste jaar een Drieherenmis opgedragen door pastoor Dieteren, hulpbisschop De Jonge en de nieuwe kapelaan Shaiiu Selestin. Harmonie Concordia uit Berg en zal de viering opluisteren in aanwezigheid van Schutterij Het Nachtwachtgilde eveneens uit Berg en Terblijt.
Pastoor Frans van der Meulen heeft vijftig jaar geleden de eerste eucharistieviering opgedragen in de ondergrondse schuilkapel na de Franse Revolutie. Tijdens de Franse Revolutie werden er clandistien missen opgedragen.
Met de inmiddels tachtigjarige Frans Bergsteyn en zijn partner beeldhouwster Bep hadden mijn man Ger en ik een geanimeerd gesprek. Als Frans begint te vertellen over "zijn" grotten dan is hij nauwelijks meer te stoppen. Feiten en anekdotes worden moeiteloos opgesomd.
Het bestuur van de Stichting Rotswoning met Frans als gepassioneerde voorzitter heeft zich nu en ook in het verleden met een groep vrijwilligers ingezet om het cultureel erfgoed in de voormalige gemeente Berg en Terblijt maar ook daarbuiten te behouden. Het in stand houden van het erfgoed was voor Frans de aanleiding om in de politiek te gaan als gemeenteraadslid voor de toenmalige gemeente Berg en Terblijt, vóór de samenvoeging van de gemeente Berg en Terblijt en Valkenburg aan de Geul in 1982. Zij wilden kapellen, kruisbeelden, carré-boerderijen, waterputten maar bovenal de historie van de Geulhemmergroeve laten zien door deze in de oude staat te herstellen.
Samenvatting2:
Door de grote inzet van Frans en de vele vrijwilligers onder meer de broers Jef en Frans Goyen, Wiel Notermans en Jean Geyselaers, zijn deze culturele erfgoederen behouden. Het gangenstelsel was zwaar beschadigd evenals de schuilkapel met het doopvond, altaar, de Korintische zuilen en de hele galerij van het Koninklijk huis. Deze is door blokbreker Lei Notermans verplaatst van een instortingsgebied naar een veilige plek in de groeve. De beschadigen werden uit baldadigheid veroorzaakt doordat iedereen toegang had tot de Geulhemmer gangenstelsels. Door de werkzaamheden van de vele vrijwilligers is het kilometer lange gangenstelsel, dat veel herinneringen oproept aan de Franse Revolutie en de Tweede Wereldoorlog behouden.
Door de werkzaamheden van de vele vrijwilligers is het vijfentwintig kilometer lange gangenstelsel, dat veel herinneringen oproept aan de Franse Revolutie en de Tweede Wereldoorlog behouden.
Momenteel zijn Frans en zijn partner Bep de enige grotbewoners in Nederland. De Rotswoning ingebed in de kalk en het erbij gelegen prachtige terras met tuin ademt historie uit over mergelwinning en mergelwoningen. Het idee om een gedeelte van de grotwoningen weer bewoonbaar te maken kwam niet alleen doordat de grotwoningen vroeger al bewoond werden maar ook doordat Frans een televisie-uitzending zag over de bewoners in het Turkse Cappadocië en over China waar diverse grotten liggen die momenteel bewoond worden.
Ondergronds bouwen is uniek in Nederland. Daardoor had de aanvraag van de bouwvergunning aan de gemeente heel wat voeten in de aarde. Als groeve opzichter van de Staatsmijnen heeft Frans kennis verworven over stabiliteit en veiligheid in groeves. Hij moest onder meer aantonen dat de luchtvochtigheid niet te hoog was om er te wonen en dat er geen gevaar bestond voor instorting van de grotten en het gangenstelsel.
Door de werkzaamheden van de vele vrijwilligers is het vijfentwintig kilometer lange gangenstelsel, dat veel herinneringen oproept aan de Franse Revolutie en de Tweede Wereldoorlog behouden.
Momenteel zijn Frans en zijn partner Bep de enige grotbewoners in Nederland. De Rotswoning ingebed in de kalk en het erbij gelegen prachtige terras met tuin ademt historie uit over mergelwinning en mergelwoningen. Het idee om een gedeelte van de grotwoningen weer bewoonbaar te maken kwam niet alleen doordat de grotwoningen vroeger al bewoond werden maar ook doordat Frans een televisie-uitzending zag over de bewoners in het Turkse Cappadocië en over China waar diverse grotten liggen die momenteel bewoond worden.
Ondergronds bouwen is uniek in Nederland. Daardoor had de aanvraag van de bouwvergunning aan de gemeente heel wat voeten in de aarde. Als groeve opzichter van de Staatsmijnen heeft Frans kennis verworven over stabiliteit en veiligheid in groeves. Hij moest onder meer aantonen dat de luchtvochtigheid niet te hoog was om er te wonen en dat er geen gevaar bestond voor instorting van de grotten en het gangenstelsel.
Samenvatting3:
Er zijn diverse wetenschappelijke rapporten geschreven die aantonen dat de groeve veilig is om activiteiten te ontwikkelen en dat wonen in een grot veilig en gezond is. De veiligheid wordt online gecontroleerd door sensoren die op diverse plekken zijn aangebracht.
Over deze interessante en historische groeve heeft cultuurhistoricus John Knubben met vele anderen, een monumentaal boek geschreven met als titel "In en om de Geulhemmergroeve", bestaande uit vijfhonderdzeventig pagina's tekst geïllustreerd met ruim vijfhonderd Foto's, kaarten, tekeningen en documenten. Hij heeft voor het samenstellen van dit kwalitatief hoogstaand naslagwerk in kroniekvorm de cultuurhistorische aspecten van de ondergrondse kalksteengroeves in Limburg op wetenschappelijk verantwoorde wijze onderzocht en beschreven.
Het gangenstelsel van de Geulhemmergroeve, in totaal vijfentwintig kilometer lang, staat vol met inscripties en tekeningen. Tientallen generaties hebben er sporen van hun leven achtergelaten. De groeve weerspiegelt een geschiedenis die teruggaat tot 1550. Er heeft meer dan vier eeuwen mergelwinning plaatsgevonden. Uit de vele teksten op de muren blijkt dat de blokbrekers ontzettend veel instortingsangsten hebben gehad. Bidteksten van die strekking sieren nu nog menig gewelf in de groeve.
In een van de uitgebreide grottenstelsels van vierhonderdzes gangen bevindt zich een belangrijke ondergrondse schuilkapel. Deze unieke schuilkapel is geheel door koster Claessen van Berg en Terblijt ontworpen, gemaakt en beschilderd in een naïeve schilderkunststijl. In de Tweede Wereldoorlog hebben veel mensen opnieuw hun toevlucht gezocht in deze schuilkapel.
Reeds in de tijd van Napoleon I (1796-1821) bood deze schuilkapel onderdak aan gevluchte dienstplichtige soldaten. Tevens konden daar de door de Fransen verboden katholieke misdiensten worden opgedragen.
Over deze interessante en historische groeve heeft cultuurhistoricus John Knubben met vele anderen, een monumentaal boek geschreven met als titel "In en om de Geulhemmergroeve", bestaande uit vijfhonderdzeventig pagina's tekst geïllustreerd met ruim vijfhonderd Foto's, kaarten, tekeningen en documenten. Hij heeft voor het samenstellen van dit kwalitatief hoogstaand naslagwerk in kroniekvorm de cultuurhistorische aspecten van de ondergrondse kalksteengroeves in Limburg op wetenschappelijk verantwoorde wijze onderzocht en beschreven.
Het gangenstelsel van de Geulhemmergroeve, in totaal vijfentwintig kilometer lang, staat vol met inscripties en tekeningen. Tientallen generaties hebben er sporen van hun leven achtergelaten. De groeve weerspiegelt een geschiedenis die teruggaat tot 1550. Er heeft meer dan vier eeuwen mergelwinning plaatsgevonden. Uit de vele teksten op de muren blijkt dat de blokbrekers ontzettend veel instortingsangsten hebben gehad. Bidteksten van die strekking sieren nu nog menig gewelf in de groeve.
In een van de uitgebreide grottenstelsels van vierhonderdzes gangen bevindt zich een belangrijke ondergrondse schuilkapel. Deze unieke schuilkapel is geheel door koster Claessen van Berg en Terblijt ontworpen, gemaakt en beschilderd in een naïeve schilderkunststijl. In de Tweede Wereldoorlog hebben veel mensen opnieuw hun toevlucht gezocht in deze schuilkapel.
Reeds in de tijd van Napoleon I (1796-1821) bood deze schuilkapel onderdak aan gevluchte dienstplichtige soldaten. Tevens konden daar de door de Fransen verboden katholieke misdiensten worden opgedragen.
Samenvatting4:
De impact van de gevolgen van de dienstplicht die was ingesteld onder het gezag van Napoleon I was voor de kleine agrarische samenleving rond de Geulhemmergroeve groot. Op de boerderijen had men jonge arbeidskrachten broodnodig. Dienstweigeraars werden in die tijd hard aangepakt. Het kon tot gevolg hebben dat het huis waar de dienstweigeraar woonde openbaar verkocht werd.
De groeve weerspiegelt een diep geloof van de mensen die er verbleven gezien de religieuze voorwerpen, afbeeldingen en teksten. De vele muurschilderingen zijn grotendeels van houtskool gemaakt. De groeve en de rotswoningen zijn nog steeds een belangrijke trekpleister voor het toerisme in het gebied rondom Valkenburg aan de Geul.
Frans en een grote schare van vrijwilligers heeft ervoor gezorgd dat heel wat cultuur historie rond de mergel is behouden voor het nageslacht. Hopelijk blijft ook zijn uitgebreide archief behouden voor de volgende generaties. Aan hem zal het niet liggen.
Meer informatie over de Geulhemmergroeve is te vinden op www.rotswoning.nl
-----------------
De groeve weerspiegelt een diep geloof van de mensen die er verbleven gezien de religieuze voorwerpen, afbeeldingen en teksten. De vele muurschilderingen zijn grotendeels van houtskool gemaakt. De groeve en de rotswoningen zijn nog steeds een belangrijke trekpleister voor het toerisme in het gebied rondom Valkenburg aan de Geul.
Frans en een grote schare van vrijwilligers heeft ervoor gezorgd dat heel wat cultuur historie rond de mergel is behouden voor het nageslacht. Hopelijk blijft ook zijn uitgebreide archief behouden voor de volgende generaties. Aan hem zal het niet liggen.
Meer informatie over de Geulhemmergroeve is te vinden op www.rotswoning.nl
-----------------
Samenvatting5:
Hoe zijn rots- of grotwoningen ontstaan?
De natuur heeft ervoor gezorgd dat in Geulhem mergel gewonnen kon worden. Mergel is eigenlijk geen goede naam, kalksteen is de juiste naam. Honderden miljoenen jaren geleden was hier een tropische zee. In die zee leefden diertjes met een skelet van kalk. In een tijdspanne van miljoenen jaren zijn de skeletjes van deze diertjes naar de bodem gezonken en hebben daar een kalklaag van tientallen meters opgebouwd. Later heeft de oermaas zand en grind aangevoerd en nog later heeft de noordenwind voor een dik pak löss gezorgd. De erosiewerking van de Geul heeft het Geuldal gevormd waardoor o.a. in Geulhem een kalkwand op de geuloever vrijkwam. De Romeinen ontdekten als eersten dat de kalksteen een gemakke!iike bouwsteen was en in de middeleeuwen. breidde zich het blokbreken, aanvankelijk als dagbouw, uit tot vele kilometers tellende groeves. Nog later werden deze groeves gebruikt als grotwoningen. Deze woningen waren goedkoop door de lage kosten aan energie. Er heerst in de grotten een constante temperatuur tussen 9 en 12 graden Celsius.
De natuur heeft ervoor gezorgd dat in Geulhem mergel gewonnen kon worden. Mergel is eigenlijk geen goede naam, kalksteen is de juiste naam. Honderden miljoenen jaren geleden was hier een tropische zee. In die zee leefden diertjes met een skelet van kalk. In een tijdspanne van miljoenen jaren zijn de skeletjes van deze diertjes naar de bodem gezonken en hebben daar een kalklaag van tientallen meters opgebouwd. Later heeft de oermaas zand en grind aangevoerd en nog later heeft de noordenwind voor een dik pak löss gezorgd. De erosiewerking van de Geul heeft het Geuldal gevormd waardoor o.a. in Geulhem een kalkwand op de geuloever vrijkwam. De Romeinen ontdekten als eersten dat de kalksteen een gemakke!iike bouwsteen was en in de middeleeuwen. breidde zich het blokbreken, aanvankelijk als dagbouw, uit tot vele kilometers tellende groeves. Nog later werden deze groeves gebruikt als grotwoningen. Deze woningen waren goedkoop door de lage kosten aan energie. Er heerst in de grotten een constante temperatuur tussen 9 en 12 graden Celsius.
Trefwoorden:
Geografische namen:
Organisatie: Heemkundevereniging Houthem-St.Gerlach
laatste wijziging 29-01-2024
