Uw zoekacties: Over een erfenis...het complex St. Gerlach

Artikelen ( Heemkundevereniging Houthem-St.Gerlach )

beacon
 
 
Artikel
Over een erfenis...het complex St. Gerlach
Datering:
2002
Titel:
Over een erfenis...het complex St. Gerlach
Auteur:
Kerkbestuur
Titel tijdschrift:
Parochieblad voor Broekhem en Houthem
Afleveringsnummer:
Parochieblad voor Broekhem en Houthem, 10 (2002) nr. 2, p. 5/6
Samenvatting:
Alhoewel nog niet alle parochiële voorzieningen in het complex St. Gerlach tot in detail gerealiseerd zijn, vindt het kerkbestuur toch dat de tijd gekomen is om voor alle parochianen eens een overzicht te geven van de resultaten van de erfenis die de parochie gekregen heeft van wijlen Robert baron de Selys de Fanson. De historie zal voor de meesten wel bekend zijn. Hierover is al veel en vaak geschreven. In het kort komt het erop neer dat de parochie bij het overlijden van de baron een legaat kreeg dat globaal bestond uit alle onroerende goederen die zijn eigendom waren in Houthem ten zuiden van de provinciale weg. Na aanvankelijke euforie over dit genereus gebaar, kwam het toenmalige kerkbestuur al spoedig tot de conclusie dat ook aan deze ongetwijfeld mooie medaille een keerzijde zat. Zo was de eerste tegenvaller het successierecht dat aan de Belgische staat betaald moest worden. Dat bedroeg 80% van de waarde van de goederen, die getaxeerd werden op ca. f. 1.000.000,-. Het zal duidelijk zijn dat de parochie niet over zoveel liquide middelen beschikte. Door een lening van het bisdom - en later van de banken het vrij maken van alle beschikbare middelen slaagde men er uiteindelijk in om aan deze verplichtingen te voldoen. Een gevolg hiervan was dat er absoluut geen geld meer beschikbaar was om ook maar iets aan het onderhoud van de gebouwen te doen, waardoor het verval ervan in hoog tempo doorging. Een volgend probleem dat zich aandiende was het vinden van een passende bestemming voor de verkregen eigendommen. We zullen hier niet alle meer of minder serieuze plannen opsommen, maar het waren er vele. Uitgangspunt van het kerkbestuur was steeds dat welke bestemming de aan de kerk grenzende gebouwen ook zouden krijgen, deze bestemming nooit strijdig met de kerkelijke functie van de parochiekerk zou mogen zijn. Verder dienden uiteraard de kosten die waren gemaakt, gedekt te worden en moesten de financiën van de parochie een solide basis krijgen.
Samenvatting2:
Tenslotte moest als uiteindelijk resultaat ook iets concreets, iets zichtbaars voor de parochie overblijven. Met de overeenkomst die het kerkbestuur in 1994 met de ontwikkelings- en exploitatiemaatschappij St. Gerlach vof (een samenwerkingsverband van de ondernemingen van Camille Oostwegel en Maarten Cuppen , kortweg de Vof sloot werden deze uitgangspunten gehonoreerd. De Vof nam op zich om het complex te restaureren en een aantal parochiële voorzieningen te realiseren. In ruil daarvoor kreeg ze de overige gebouwen en gronden in eigendom. Verder spraken de partijen af elkaar over en weer zoveel mogelijk te ondersteunen bij de restauratie en bij de verdere exploitatie van de gebouwen. Nu ongeveer zeven jaren later, kunnen we overzien wat deze overeenkomst onze parochie uiteindelijk opgeleverd heeft.

INBRENG VAN DE PAROCHIE
Bij de eerder genoemde overeenkomst werd bepaald dat de parochie de volgende onroerende goederen zou overdragen aan de Vof.

- ongeveer 50 hectare grond, gedeeltelijk verpacht, gedeeltelijk pachtvrij. De pachtvrije grond werd voor rekening van de parochie geëxploiteerd om de grote kosten die het bezit van het complex met zich meebracht enigszins te bestrijden.

- Het grootste gedeelte van de gebouwen van het complex. Uiteraard niet de kerk, verder niet een gedeelte van de kruisgang en stiftgebouw, waar nu museum, kapittelkamer, sacristie, kapel en pastorie c.a. gerealiseerd zijn. Maar wel de verpachte 'boerderij Erens' en de zogenaamde graanschuren, de pachthof (vroegere 'boerderij Laeven') en het 'kasteel' (de vroegere woning van de baron). Het merendeel van deze gebouwen bevond zich in deplorabele toestand, sommige waren nog slechts ruïnes. De waarde ervan was hoofdzakelijk gelegen in de mogelijkheid om op deze unieke plekken te bebouwen Wel moest daarvoor door de Vof nog 'boerderij Erens' verplaatst worden.

- De oude pastorie
Bouwkundig was deze aan groot onderhoud toe, hetgeen ook weer aanzienlijke kosten met zich mee zou brengen.
Samenvatting3:
Door het onderbrengen van een nieuwe pastorie in het complex werden deze kosten gespaard. Daarnaast werd een historische situatie weer teruggebracht, immers oorspronkelijk bevond de pastorie zich ook naast de kerk, ongeveer op dezelfde plaats als nu.

VERKRIJGINGEN VOOR DE PAROCHIE
In ruil voor de ingebrachte onroerende zaken kreeg de parochie van de Vof het volgende: - Een nieuwe dagkapel, de Gerlachuskapel. Hiermee kwam een einde aan een langdurige noodoplossing voor de doordeweekse eucharistievieringen. Na vele jaren de sacristie te hebben gebruikt is nu een waardiger ruimte hiervoor gerealiseerd. Deze is ook bij uitstek geschikt voor speciale vieringen. En niet in de laatste plaats is de kapel als stilte-kapel bedoeld, zodat naast de drukte die ontstaat door de vele bezoekers van het complex, er ook een plaats voor bezinning en gebed is. De kapel is verfraaid met een bijzonder kunstwerk (mozaiekwand), dat door Camille Oostwegel aan de parochie is geschonken. - Een nieuwe sacristie Door de ligging van de Gerlachuskapel was een nieuwe sacristie nodig die zowel voor de kapel als voor de kerk kan functioneren. De oude sacristie komt hierdoor beschikbaar voor andere doeleinden, het ligt in de bedoeling hier op termijn een ontvangstcentrum voor de bezoekers van het complex St. Gerlach onder te brengen. - Een katecheseruimte De ontwikkelingen in de hedendaagse kerk maken het wenselijk om voor diverse parochiele aktiviteiten over een eigen ruimte te kunnen beschikken. Hierbij valt te denken aan vergaderingen van diverse groepen die actief zijn ten dienste van de parochie, maar ook aan meer algemeen vormende bijeenkomsten zoals voorbereiding op de sacramenten. Uit historische overwegingen is deze ruimte kapittelkamer genoemd.
Samenvatting4:
- Een nieuwe pastorie Ter vervanging van de oude pastorie was er uiteraard een nieuwe woning nodig voor de pastoor. Met het oog op toekomstige ontwikkelingen is hierin tevens een appartement ondergebracht, een dienstwoning voor iemand die naast de pastoor werkzaamheden voor de parochie/cluster kan gaan verrichten.

- De gerestaureerde kruisgang naast de kerk De reden om deze voor de parochie te behouden is in de eerste plaats om een bufferruimte te creëren tussen kerkelijk/parochiële activiteiten en de zakelijke in de rest van het complex. In de kruisgang wordt een schatkamer en museum ingericht. Verder is een gedeelte bedoeld als toegangsruimte zodat mensen niet in een keer vanuit de drukte de kerk of kapel binnenkomen.

- Een bedrag van f. 800.000,- wegens successierechten. Dit bedrag had de parochie aan successierechten betaald. Hiermee kon de openstaande schuld in verband hiermee worden afgelost. Daarnaast had ook het bisdom nog f. 325.000,- kosten gemaakt. Dit bedrag heeft het ook op basis van de overeenkomst, van de Vof apart vergoed gekregen.

- Een dotatie van 1 miljoen gulden voor de komende restauraties van de kerk. Dit bedrag is bedoeld als reservefonds voor de toekomstige restauraties en onderhoud van de kerk en de kerkelijke voorzieningen. Het bedrag wordt door château St. Gerlach in 20 jaarlijkse termijnen aan de parochie ter beschikking gesteld. Dit mooie bedrag is een goede garantie dat de parochie ook in de nabije toekomst het unieke kerkgebouw in stand kan houden. Het is in dit verband goed te weten dat toekomstige restauratie voorlopig geraamd wordt op circa 3,5 miljoen gulden.
Samenvatting5:
- Een jaarlijkse vergoeding van ongeveer 25 duizend gulden voor het wegvallen van de opbrengsten van de onverpachte gronden t.b.v. de jaarlijkse exploitatie van de parochie. De parochie heeft een aantal jaren de onverpachte gronden laten bewerken om zo enige inkomsten te krijgen om de kosten te bestrijden die het beheer van het landgoed met zich meebracht. Ook in de toekomst beheert de parochie een gedeelte van het complex. Dit is niet uit de reguliere inkomsten van de parochie (gezinsbijdrage van de parochianen, collecte gelden ed.) te betalen. Daarom is overeengekomen dit bedrag jaarlijks aan de parochie te doen toekomen door château St. Gerlach.
Ook hield de parochie nog 'hoeve Broers' met bijbehorende gronden voor dit doel in eigendom. Verder heeft de Vof nog een bedrag van ruim f. 600.000,- aan notariële en Juridische kosten betaald. Dit betreft de kosten van notariële akten voor de diverse transacties en de bijbehorende overdrachtsbelasting. Ook werd de parochie gevrijwaard van alle claims van derden die in het kader van de overeenkomst en de uitvoering ervan ontstonden en werden lopende zaken afgehandeld. Tenslotte aan het eind van dit lange verhaal, staat de intentie dat de parochie en château St. Gerlach, ieder vanuit zijn eigen identiteit en met respect voor elkaars doelstelling, elkaar waar mogelijk stimuleren en steunen. We hopen u met dit overzicht globaal een beeld geschetst te hebben hoe het kerkbestuur uiteindelijk met behulp van velen een voor onze parochie zo goed mogelijke afwikkeling van de erfenis van de baron heeft bewerkstelligd. Moge de veel 'aardse' voorzieningen die voor de parochie gerealiseerd zijn, ook voor het geestelijke welzijn van onze parochianen hun vruchten afwerpen.
Geografische namen: