Ze speelt met het gouden kruisje dat aan een zilveren ketting om haar hals hangt. Het kruisje glinstert telkens even in het flitslicht van de fotografen. In de donkere ogen van de jonge vrouw is iets van vertwijfeling te lezen. Anneke Beekman. Voor het eerst boven water na zowat haar hele jeugd te zijn weggestopt. Als driejarig joods meisje in 1943 ondergebracht bij twee Hilversumse dames op leeftijd door haar Amsterdamse ouders, die korte tijd later in concentratiekamp Sobibor worden vergast.
Na de oorlog ontvoerd en verborgen gehouden door de twee fanatiek katholieke gezusters Van Moorst. Zij weigeren het meisje terug te geven aan haar joodse familie en laten haar dopen. Er ontstaat een sterke band tussen Anneke en 'mams' Bets van Moorst, die het meisje meesleept van klooster naar klooster. Paters en nonnen zitten in het complot. De zussen en enkele religieuzen, onder wie een pater Franciscaan en de moeder-overste van een Belgisch klooster, krijgen later een gevangenisstraf aan hun broek, waaraan ze proberen te ontsnappen.
Zodra ze 21 is. duikt Anneke op in Nederland. De pers zit haar direct op de hielen. Daarom zoekt ze nu zelfde publiciteit. De enige keer in haar leven. Uit zeven landen stromen de journalisten toe op die zaterdag 3 december 1961, in het Staargebouw in Maastricht.
Anneke wil wat uitleggen. Ze haast zich te zeggen dat ze al op zesjarige leeftijd wist dat ze katholiek wilde worden en dat ze zich bij 'mams' en de andere tante altijd gelukkig heeft gevoeld. Ze smeekt verder met rust te worden gelaten. Pas na deze persconferentie komt de explosie van aandacht, waarvan vooral
sinds 1953 sprake is, een beetje tot bedaren.

Anneke trouwt vier jaar later met de Fransman Michel Fournier. Er is een plechtige huwelijksmis-met-drie-heren in de roomskatholieke Sint-Willibrorduskerk in Hilversum. Het echtpaar vestigt zich in Frankrijk. Momenteel verblijft Anneke in het Corsicaanse bergdorp Linguizzetta. Niemand kent er mevrouw Fournier. Ze lijkt onbereikbaar.
Toch hoopt het Belgisch-Limburgse dorpje Valmeer, een kilometer of vijf ten westen van Maastricht, vurig op haar komst, aanstaande vrijdag, of een van de navolgende dagen. De plaatselijke amateurtoneelvereniging Ozzy kwam op het idee een openluchtspel te wijden aan de roerige jeugd van Anneke Beekman. Het joodse meisje werd na de oorlog zes jaar verborgen gehouden in het kloostertje van de Zusters van Liefde, midden in het dorp. Aan het spel doen honderdtwintig dorpsbewoners mee, ook zangers en de fanfare. Het wordt opgevoerd op het gras voor de neogotische gevel van het verwaarloosd ogende gebouw, waaruit de nonnen al in 1957 voorgoed vertrokken.
,.Ge moet de tekst van het stuk niet letterlijk zien. We hebben er een geromantiseerd verhaal van gemaakt", zegt voorzitter Patrick Janssen. ,,We willen het publiek een gezellige avond bieden", vult regisseur Leo Jackers aan. ,,En natuurlijk hoeden we ons ervoor een standpunt in te nemen", benadrukt Janssen. Daarom willen zij geen antwoord geven op de vraag of het wel zo'n geweldig idee is geweest een luchtig niemandalletje in elkaar te draaien over een brokje geschiedenis, waaraan zoveel tragische kanten zitten.
De affaire Anneke Beekman maakt onderdeel uit van het nieuwe drama dat in 1945 aanbrak voor een deel van de vierduizend joodse kinderen in Nederland die de oorlog hadden overleefd. De meeste van deze kinderen zaten ondergedoken bij christelijke pleegouders.

De bittere strijd die ontbrandde betrof de ongeveer tweeduizend kinderen die beide ouders hadden verloren. Moesten deze kinderen bij de mensen blijven die in de oorlog hun redding waren geweest, of moesten ze terug naar hun joodse familie? Aan de ene kant stond het restant van de joodse gemeenschap die de kinderen een opvoeding wilden geven, zoveel mogelijk overeenkomstig het ouderlijke milieu, waaruit de wezen afkomstig waren. Daar tegenover stond een groep uit het voormalige verzet die de kinderen een nieuw afscheid wilde besparen en daarom voogdij door de onderduikouders bepleitte.
Op de achtergrond speelde een nog steeds actueel gegeven een rol: veel Nederlanders hebben de neiging mensen die uit een andere cultuur afkomstig zijn, pas echt te accepteren, als zij zich totaal aan onze levenswijze aanpassen. Niet verwonderlijk dat door het conflict zieltjeswinnerij en latent anti-semitisme een kans kregen.
Dat bleek ook uit de affaire Anneke Beekman. In een brief aan een bevriende katholieke minister lieten de dames Van Moorst weten dat pleegmoeders hun leven op het spel hadden gezet en daarom recht hebben op het kind. ,,De joden schijnen in een bevoorrechte positie. De christenen zullen wel weer de schuld krijgen." Aanvankelijk werd de voogdij over Anneke in een gerechtelijke procedure toegewezen aan de zussen Van Moorst. Uiteindelijk besliste de Hoge Raad in 1949 dat het meisje terug moest naar haar overgebleven familie. Overeenkomstig de wil van haar vader die voordat hij door de nazi's werd weggevoerd. had gezegd dat zijn enige kind een joodse opvoeding moest krijgen, als de oorlog voorbij zou zijn.

Anneke was inmiddels al twee jaar verdwenen. Zij werd achtereenvolgens verstopt in de kloosters van de Zusters van Liefde in het Belgische Valmeer en Banneux en in de Franse Vogezen. 'Mams' Bets die Anneke constant onder haar hoede had, naaide voor de nonnen om in haar onderhoud te voorzien. Eén keer wist zij ternauwernood aan arrestatie te ontkomen door met het kind via een kloosterraam te ontsnappen. Deze gebeurtenis ontlokte aartsbisschop Alfrink de uitspraak dat de vlucht de eigen wil van Anneke aantoonde en dat het tijd werd dat de joodse gemeenschap het meisje met rust liet. In het kielzog van het episcopaat echoden katholieke bladen zoals de Maastrichtse Gazet van Limburg. 'Antipaapse' kranten als de Nieuwe Rotterdamse Courant deelden het joodse standpunt. De katholieken voelden zich in een hoek gedreven. De Politiek was doodsbenauwd aan deze uiterst gevoelige zaak de vingers te branden. De broze regeringssamenwerking tussen katholieken en socialisten stond op het spel. Een officier van justitie die zich al te ijverig bezig hield met de opsporing van de ontvoerders, werd bestraft met ontslag. Anneke Fournier-Beekman, thans 56 en moeder van een 28-jarige zoon en 26-jarige dochter, stond één keer een interview toe, eind 1990 aan het Nieuw Israëlitisch Weekblad. In dat gesprek viel vooral haar zwijgzaamheid op. Ze zei aan ,mams' met bewondering terug te denken. Ze had tante Bets altijd als moeder beschouwd. ,,Ik was immers altijd met haar." De gezusters Van Moorst zijn inmiddels overleden. Met haar joodse familie heeft ze sinds 1961 een goed contact. Als over joden wordt gerept, voelt ze zich wel aangesproken, maar het jodendom heeft niet haar speciale belangstelling. ,,lk ben katholiek opgevoed en voel me katholiek."

Aan al die tragiek gaan de amateurtoneelspelers van Valmeer voorbij in wat zij noemen 'het openluchtspektakel Anneke.' Ozzy-voorzitter Patrick Janssen wenst wel een nagesprek met vertegenwoordigers van de katholieke en joodse gemeenschap. Hiervoor zijn pastoor Paul uit het naburige Hoelbeek en rabbijn Hamburger uit Visé uitgenodigd. Hij heeft de tekst van 'Anneke' aan de rabbijn laten lezen, waarna enkele passages zijn geschrapt.
Wat voor passages? ,,Och", mompelt tekstschrijver Louis Boonen, ,,in de oorspronkelijke tekst zegt een jongetje ergens iets over 'die vieze man met zwarte baard.' Dat hebben we er maar uitgehaald."
Patrick Janssen heeft niet met mevrouw Fournier gesproken. ,,We zouden haar graag als eregaste ontvangen. Via de Franse ambassade worden pogingen ondernomen contact te leggen. Natuurlijk nemen wij haar reiskosten voor onze rekening." Denkt hij niet dat zij er weinig voor voelt om weer zo in de aandacht te staan? ,,ik blijf hopen dat ze komt", antwoordt hij.

Het boek 'Om het joodse kind', (over het lot van de joodse kinderen die de oorlog overleefden) door Elma Verhey is uitgegeven bij Nijgh en Van Ditmar en kost f 49,50. Van het openluchtspektakel 'Anneke' zijn voorstellingen te zien op 9,10,14,1516 en 17 augustus, telkens om 20.45 uur bij klooster te Valmeer (vanuit Maastricht richting Tongeren, bij verkeerslicht Riemst linksaf) (reserveringen bij cultuurdienst gemeente Riemst, tel.0032-12.45.63.1 2).