Mijn Studiezaal (inloggen)
Artikelen ( Heemkundevereniging Houthem-St.Gerlach )
Artikelen Collectie artikelen
Kijk op kastelen : Kasteel Geulzicht (1/2)
Datering:
2013
Titel:
Kijk op kastelen : Kasteel Geulzicht (1/2)
Auteur:
Jan Schurgers ; bron: Archief Jan G. van Kuik
Titel tijdschrift:
Kijk op Valkenburg
Afleveringsnummer:
Kijk op Valkenburg, 4 (2013) nr. 3, p. 30-33
Samenvatting:
Kijk op Valkenburg richt in haar driemaandelijkse afleveringen de blik op de kastelen van Valkenburg. "Kasteel" is vaak een te groots begrip voor de bedoelde gebouwen, al wordt het in de volksmond regelmatig gebruikt. Een vergrote herenboerderij wordt al gauw als zodanig aangeduid of een uitgebouwd landhuis of zelfs een verstevigde hoektoren. Dat geldt zeker als ze ook nog bewoond werden door leden van een adellijke familie of een rijke historie hebben. In dit achtste deel komt "kasteel Geulzicht" aan bod, gelegen aan de Vogelzangweg in Geulhem, op de helling naar Berg en Terblijt.
Familie Zuyderhoudt
Het gebouw is bijna honderd jaar oud. Het werd gebouwd in opdracht van Pieter Carel Zuyderhoudt (ook wel Zuiderhoudt en Zuijderhoudt) uit Maastricht, naar een ontwerp uit 1918 van de eveneens uit Maastricht afkomstige architect Henri Reek. Pieter Carel Zuyderhoudt (1878 - 1925) De bouw begon een jaar later en in 1921 was de villa, opgetrokken uit mergelblokken uit de Barakkenberg gereed. Architect Reek ontwierp een gebouw in Engelse Neogotische stijl, evenals twee woningen aan de overkant van de weg. Het ene bedoeld als garage en verblijf voor de chauffeur van de auto en het andere voor het rijtuig en de koetsier. In de beginfase werd het Huize Barakken, Huize Zuyderhoudt, villa Zuyderhoudt en kasteel Zuyderhoudt genoemd. Pas later kreeg het zijn definitieve naam "kasteel Geulzicht."
Pieter Carel Zuyderhoudt (van Balgoy en Keent) was op 25 februari 1878 geboren in Batavia als zoon van scheepsgezagvoerder Teunis Christiaan en Trijntje Swart. Kort daarop kwam het gezin terug naar Nederland, vestigde zich eerst in Amsterdam en daarna in Hatert bij Nijmegen. Pieter Carel vertrok in 1897 naar Delft, waar hij afstudeerde als werktuigkundig ingenieur. Samen met compagnon Johannes Houwing richtte hij in Den Haag de Holland Coal en Fuel Company Houwing en Co op, waarna er belangstelling ontstond voor de mergelwinning in Zuid-Limburg.
Familie Zuyderhoudt
Het gebouw is bijna honderd jaar oud. Het werd gebouwd in opdracht van Pieter Carel Zuyderhoudt (ook wel Zuiderhoudt en Zuijderhoudt) uit Maastricht, naar een ontwerp uit 1918 van de eveneens uit Maastricht afkomstige architect Henri Reek. Pieter Carel Zuyderhoudt (1878 - 1925) De bouw begon een jaar later en in 1921 was de villa, opgetrokken uit mergelblokken uit de Barakkenberg gereed. Architect Reek ontwierp een gebouw in Engelse Neogotische stijl, evenals twee woningen aan de overkant van de weg. Het ene bedoeld als garage en verblijf voor de chauffeur van de auto en het andere voor het rijtuig en de koetsier. In de beginfase werd het Huize Barakken, Huize Zuyderhoudt, villa Zuyderhoudt en kasteel Zuyderhoudt genoemd. Pas later kreeg het zijn definitieve naam "kasteel Geulzicht."
Pieter Carel Zuyderhoudt (van Balgoy en Keent) was op 25 februari 1878 geboren in Batavia als zoon van scheepsgezagvoerder Teunis Christiaan en Trijntje Swart. Kort daarop kwam het gezin terug naar Nederland, vestigde zich eerst in Amsterdam en daarna in Hatert bij Nijmegen. Pieter Carel vertrok in 1897 naar Delft, waar hij afstudeerde als werktuigkundig ingenieur. Samen met compagnon Johannes Houwing richtte hij in Den Haag de Holland Coal en Fuel Company Houwing en Co op, waarna er belangstelling ontstond voor de mergelwinning in Zuid-Limburg.
Samenvatting2:
In 1910 trouwde hij met de acht jaar jongere Fanny Enthoven, dochter uit een gefortuneerde familie. Het stelde hem in staat om te verhuizen naar Maastricht, eerst enkele maanden in de Stationsstraat en begin 1912 naar de villa "Wijckerveld" aan de Steenstraat in Meerssen. Daar werd op 27 januari 1914 dochter Yvonne Jeannette geboren. Op 14 maart 1918 werd in Scheveningen dochter Melanie Christine geboren, maar dit meisje werd slechts 13 maanden oud en overleed plotseling op 4 april 1919.
De villa werd gebouwd met mergelblokken die afkomstig zijn uit de Barakkenberg zelf. Kosten noch moeite werden gespaard om er iets bijzonders van te maken. Zuyderhoudt liet een smalspoor aanleggen vanaf het station van Meerssen, langs de Veeweg en het Meerssenerbroek, tot aan de helling waarop zijn nieuwe woning moest komen. Zo konden materialen worden aangevoerd en het was de bedoeling die lijn later te gebruiken voor het vervoer van mergel en gebluste kalk.
Er ontstond een uniek gebouw met een hoge toren naast de baldakijnachtige ingang en de dakranden werden afgezet met trapgevels en kantelen. De entreehal werd een grootse zaal, met een rijk versierde open haard en fraaie plafondschilderingen van de hand van kunstenaar Adrianus Hartigh. Op de vloer kwamen tegels in wit marmer en zwarte Naamse steen. In de naastgelegen bibliotheek werden zware houten kasten geplaatst met rijk houtsnijwerk, in de loop van de jaren gevuld met indrukwekkende rijen boeken. Ook hier werd de haardpartij bekleed met geglazuurde tegeltjes en een houten omlijsting. In 1921 nam het gezin haar intrek in het kasteeltje en het plan was er heel wat jaren te blijven wonen. Pieter Carel vroeg een vergunning aan voor de winning van mergel voor de duur van 15 jaar, hij had het smalspoor naar Meerssen aangelegd en hij had een pachtovereenkomst afgesloten met de gemeente Berg en Terblijt voor een terrein in Vilt voor de duur van 12 jaar.
De villa werd gebouwd met mergelblokken die afkomstig zijn uit de Barakkenberg zelf. Kosten noch moeite werden gespaard om er iets bijzonders van te maken. Zuyderhoudt liet een smalspoor aanleggen vanaf het station van Meerssen, langs de Veeweg en het Meerssenerbroek, tot aan de helling waarop zijn nieuwe woning moest komen. Zo konden materialen worden aangevoerd en het was de bedoeling die lijn later te gebruiken voor het vervoer van mergel en gebluste kalk.
Er ontstond een uniek gebouw met een hoge toren naast de baldakijnachtige ingang en de dakranden werden afgezet met trapgevels en kantelen. De entreehal werd een grootse zaal, met een rijk versierde open haard en fraaie plafondschilderingen van de hand van kunstenaar Adrianus Hartigh. Op de vloer kwamen tegels in wit marmer en zwarte Naamse steen. In de naastgelegen bibliotheek werden zware houten kasten geplaatst met rijk houtsnijwerk, in de loop van de jaren gevuld met indrukwekkende rijen boeken. Ook hier werd de haardpartij bekleed met geglazuurde tegeltjes en een houten omlijsting. In 1921 nam het gezin haar intrek in het kasteeltje en het plan was er heel wat jaren te blijven wonen. Pieter Carel vroeg een vergunning aan voor de winning van mergel voor de duur van 15 jaar, hij had het smalspoor naar Meerssen aangelegd en hij had een pachtovereenkomst afgesloten met de gemeente Berg en Terblijt voor een terrein in Vilt voor de duur van 12 jaar.
Samenvatting3:
En alsof dat nog niet genoeg was, kocht zijn echtgenote in 1920 de nabijgelegen Geulhemermolen met huis, stal, schuur, erf, boomgaard, weiland en bouwland. Toch bleken uiteindelijk de financiële lasten te zwaar te zijn, zeker toen zijn vrouw de geldkraan grotendeels dichtdraaide. Twee jaar later vertrok het gezin naar Ukkel in België. Daar overleed Pieter Carel Zuyderhoudt op 23 januari 1925 op 46-jarge leeftijd, naar men zegt door een val uit een raam. Zijn vrouw zou hem lang overleven. Ze werd 84 jaar oud en overleed op 13 januari 1971 in Brussel.
Familie Teunissen
Na hun vertrek werd het kasteeltje met tussenpozen bewoond door het gezin van Gerardus Johannes Teunissen [Jan Teunissen]. Hij was op 15 april 1898 in Den Haag geboren en gehuwd met Elisabeth Maria Boets [Betty Boet]. Hij was rentmeester en dat betekende dat het gezin in goede doen was. Het behoorde tot de gefortuneerden van die tijd, waardoor het mogelijk was langdurige vakanties te ondernemen door heel Europa. Ze kwamen van Whalton on Thames in Engeland, waar op 1 oktober 1921 zoon John geboren was en op 18 september 1922 zoon Dick. Bovendien was er stiefdochter Ellen Joy Wegeriff, die in 1920 geboren was.
Tot het personeel in "Geulzicht" behoorden een Engelse huisknecht en kindermeid. De vakanties voerden hen voor langere periodes naar de wintersport in Zwitserland, naar de Middellandse Zeekust, naar Parijs, Brussel, Londen, Scheveningen en naar de familie in Engeland. Op 24 mei 1927 vertrokken ze naar Wassenaar. Jan Teunissen filmde in die dagen al en zou uitgroeien tot een vooraanstaand filmer. Hij maakte documentaires als "Fragmenten" (1928), "Pierement" (1931) en "Vrijdagavond" (1932). In 1933 was er zijn eerste speelfilm "Willem van Oranje". In 1940 werd hij lid van de NSB en binnen de kortste keren was hij het hoofd van de Filmdienst van deze beweging en voorzitter van de Rijksfilmkeuring.
Familie Teunissen
Na hun vertrek werd het kasteeltje met tussenpozen bewoond door het gezin van Gerardus Johannes Teunissen [Jan Teunissen]. Hij was op 15 april 1898 in Den Haag geboren en gehuwd met Elisabeth Maria Boets [Betty Boet]. Hij was rentmeester en dat betekende dat het gezin in goede doen was. Het behoorde tot de gefortuneerden van die tijd, waardoor het mogelijk was langdurige vakanties te ondernemen door heel Europa. Ze kwamen van Whalton on Thames in Engeland, waar op 1 oktober 1921 zoon John geboren was en op 18 september 1922 zoon Dick. Bovendien was er stiefdochter Ellen Joy Wegeriff, die in 1920 geboren was.
Tot het personeel in "Geulzicht" behoorden een Engelse huisknecht en kindermeid. De vakanties voerden hen voor langere periodes naar de wintersport in Zwitserland, naar de Middellandse Zeekust, naar Parijs, Brussel, Londen, Scheveningen en naar de familie in Engeland. Op 24 mei 1927 vertrokken ze naar Wassenaar. Jan Teunissen filmde in die dagen al en zou uitgroeien tot een vooraanstaand filmer. Hij maakte documentaires als "Fragmenten" (1928), "Pierement" (1931) en "Vrijdagavond" (1932). In 1933 was er zijn eerste speelfilm "Willem van Oranje". In 1940 werd hij lid van de NSB en binnen de kortste keren was hij het hoofd van de Filmdienst van deze beweging en voorzitter van de Rijksfilmkeuring.
Samenvatting4:
Na de oorlog was hij tweeëneenhalf jaar gedetineerd en mocht daarna tien jaar lang niet werkzaam zijn in de filmindustrie. Hij overleed op 24 december 1975.
Familie Weinberg
Na het vertrek van de familie Teunissen stond het kasteel bijna tien jaar lang leeg. Onderhoud von het gebouw en de omliggende tuin bleef achterwege en het verval sloeg toe. In 1937 werden de bezittingen van Zuyerhoudt door de Haarlem Hypotheekbank geveild omdat mevrouw Zuyderhoudt haar hypotheekverplichtingen niet meer kon nakomen. De openbare verkoop vond plaats in hotel Berg en Dal in Geulhem. De Geulhemermolen werd gekocht door de gemeente Berg en Terblijt en voor het kasteeltje was er slechts één bieder. Dat was Josef Caspar Weinberg afkomstig uit Vaals. Hij exploiteerde hotel "Wilhelmina" in Aken samen met zijn vrouw Maria Catharina Cransveld en kocht "Geulzicht" met geleend geld voor negenduizend gulden. Hij wilde ook hier een hotel beginnen maar moest eerst voor een grootscheepse opknapbeurt zorgen. Het gezin vestigde zich er met zoon Willem die in 1917 geboren was en dochter Maria geboren in 1934. Een jaar later hadden ze de dood te verwerken gekregen van zoontje Herbert die slechts negen jaar oud werd. In 1938 vroeg Josef Weinberg de hotelvergunning aan die hem in juni verleend werd. Jozef Weinberg - Ome Joep (1896-1965) Het werd een moeilijke tijd voor het ondernemende echtpaar. Door de dreigende politieke situatie kwamen er weinig gasten en eigenlijk zorgde de inval van de Duitsers op 10 mei 1940 voor een ommekeer. Diezelfde dag nog confisqueerden de Duitsers het gebouw en vestigden er een hoofdkwartier onder de leiding van overste Von Brauchitz. Er werden tientallen verbindingslijnen aangelegd en het kasteel werd een belangrijke centrale commandopost waar dagelijks Duitse officieren in en uit liepen.
Familie Weinberg
Na het vertrek van de familie Teunissen stond het kasteel bijna tien jaar lang leeg. Onderhoud von het gebouw en de omliggende tuin bleef achterwege en het verval sloeg toe. In 1937 werden de bezittingen van Zuyerhoudt door de Haarlem Hypotheekbank geveild omdat mevrouw Zuyderhoudt haar hypotheekverplichtingen niet meer kon nakomen. De openbare verkoop vond plaats in hotel Berg en Dal in Geulhem. De Geulhemermolen werd gekocht door de gemeente Berg en Terblijt en voor het kasteeltje was er slechts één bieder. Dat was Josef Caspar Weinberg afkomstig uit Vaals. Hij exploiteerde hotel "Wilhelmina" in Aken samen met zijn vrouw Maria Catharina Cransveld en kocht "Geulzicht" met geleend geld voor negenduizend gulden. Hij wilde ook hier een hotel beginnen maar moest eerst voor een grootscheepse opknapbeurt zorgen. Het gezin vestigde zich er met zoon Willem die in 1917 geboren was en dochter Maria geboren in 1934. Een jaar later hadden ze de dood te verwerken gekregen van zoontje Herbert die slechts negen jaar oud werd. In 1938 vroeg Josef Weinberg de hotelvergunning aan die hem in juni verleend werd. Jozef Weinberg - Ome Joep (1896-1965) Het werd een moeilijke tijd voor het ondernemende echtpaar. Door de dreigende politieke situatie kwamen er weinig gasten en eigenlijk zorgde de inval van de Duitsers op 10 mei 1940 voor een ommekeer. Diezelfde dag nog confisqueerden de Duitsers het gebouw en vestigden er een hoofdkwartier onder de leiding van overste Von Brauchitz. Er werden tientallen verbindingslijnen aangelegd en het kasteel werd een belangrijke centrale commandopost waar dagelijks Duitse officieren in en uit liepen.
Samenvatting5:
Films met opnames van de frontlinies werden door verkenningsvliegtuigen afgeworpen en in de kelders verder ontwikkeld en afgewerkt Josef Weinberg schrok er niet voor terug om in zijn hotel onderduikers en gevluchte Joden onder te brengen. Zo deed zich het opmerkelijke feit voor dat Duitsers en onderduikers onder hetzelfde dak verbleven. Ze ontmoetten elkaar en dreigde de situatie gevaarlijk te worden dan slaagde Josef er steeds weer in de spanning weg te nemen. Iedereen noemde hem "Ome Joep" zodat de Duitsers in de veronderstelling verkeerden dat de aanwezigen familieleden waren. Ook kunstenaars uit het westen die weigerden zich aan te sluiten bij de Duitse Kultuurkamer vonden bij hem bescherming en onderdak. Een van hen was Henk van Gemert die in het laatste oorlogsjaar Karel Appel mee naar "Geulzicht" nam. En toen een Engels vliegtuig in de omgeving werd neergehaald werden ook de vijf Engelse bemanningsleden er ondergebracht. Vijftig jaar later bezocht schilder Henk van Gemert de plek waar hij in de oorlog verbleven had en zei daar toen over: "Ze zaten met elkaar te kaarten en de Duitsers hadden niet door dat het Joden waren. En als een officier soms zijn twijfels had maakte ome Joep een echt Limburgs geintje en dan was de achterdocht verdwenen. Ik beefde op zulke momenten van angst, want het leven van ome Joep hing ervan af." (Dagblad de Limburger, 30-12-1992).
Josef Weinberg en zijn vrouw zetten na de oorlog het hotel met veel succes voort.
Gasten kwamen voor de goede keuken, de uitstekende wijnen en de vriendelijke sfeer gecreëerd door het echtpaar. Josef nam ook uitgebreid deel aan het verenigingsleven. Zo was hij beschermheer van zanggezelschap "Orphée" in Houthem, erevoorzitter van de verkenners in Berg en Terblijt en bekleedde hij diverse functies bij verenigingen in Vaals, de stad waar hij geboren was. Hij overleed op 5 april 1965 op 69-jarige leeftijd en werd in Houthem begraven.
Josef Weinberg en zijn vrouw zetten na de oorlog het hotel met veel succes voort.
Gasten kwamen voor de goede keuken, de uitstekende wijnen en de vriendelijke sfeer gecreëerd door het echtpaar. Josef nam ook uitgebreid deel aan het verenigingsleven. Zo was hij beschermheer van zanggezelschap "Orphée" in Houthem, erevoorzitter van de verkenners in Berg en Terblijt en bekleedde hij diverse functies bij verenigingen in Vaals, de stad waar hij geboren was. Hij overleed op 5 april 1965 op 69-jarige leeftijd en werd in Houthem begraven.
Samenvatting6:
Het hotel werd overgenomen door zijn dochter Maria, die getrouwd was met Bernardus de Bresser, kok in het hotel. Ze exploiteerden het hotel tot 1971 toen besloten werd het te verkopen. De openbare verkoop vond plaats in hotel Garrïtsen in Houthem. Er waren slechts twee bieders en het hoogste bod kwam lot f.159.000,-. Het minimumbedrag tot verkoop was echter gesteld op f. 399.000,- en dus ging de verkoop niet. Twee jaar later kocht sportjournalist Jean Nelissen (1936-2010) het kasteeltje voor een bedrag van f. 600.000,-. Hij zou later furore maken als tv-commentator bij grote wielerwedstrijden.
Familie van Kuik
Nelissen woonde er tien jaar en verkocht het kasteel en de bijbehorende gronden in 1983 aan Jan van Kuik en zijn echtgenote Rita. Beiden waren werkzaam in de gezondheidszorg en exploiteerden sinds 1978 het hotel "Het Huis aan de Rots" in Geulhem. Ze wilden echter meer ruimte, vooral om tegemoet te kunnen komen aan de behoeften van gehandicapte gasten. Daarbij viel hun oog op het nabijgelegen "kasteel Geulzicht". Er volgde een grondige opknapbeurt en er werden extra voorzieningen aangebracht. Er kwamen nieuwe waterleidingen, rioleringen en elektriciteitsvoorzieningen, met volledige instandhouding van de oorspronkelijke stijl en sfeer. En net als ooit bouwer Zuyderhoudt verkreeg Jan van Kuik een concessie om mergel te mogen winnen en champignons te gaan kweken. In 1992 werd er een liftschacht bijgebouwd waardoor iedere verdieping nog beter toegankelijk werd voor mindervaliden. In 1994 werd het kasteel op de Monumentenlijst geplaatst, belangrijk vanwege de extra mogelijkheden die dat opleverde. En nu, na ruim dertig jaar, vinden Jan van Kuik en zijn vrouw het welletjes geweest. Ze gaan ermee stoppen. Hij is inmiddels 67 jaar oud en wil zich nog meer gaan toeleggen op zijn grote liefhebberij; het bereizen van de wereld.
Familie van Kuik
Nelissen woonde er tien jaar en verkocht het kasteel en de bijbehorende gronden in 1983 aan Jan van Kuik en zijn echtgenote Rita. Beiden waren werkzaam in de gezondheidszorg en exploiteerden sinds 1978 het hotel "Het Huis aan de Rots" in Geulhem. Ze wilden echter meer ruimte, vooral om tegemoet te kunnen komen aan de behoeften van gehandicapte gasten. Daarbij viel hun oog op het nabijgelegen "kasteel Geulzicht". Er volgde een grondige opknapbeurt en er werden extra voorzieningen aangebracht. Er kwamen nieuwe waterleidingen, rioleringen en elektriciteitsvoorzieningen, met volledige instandhouding van de oorspronkelijke stijl en sfeer. En net als ooit bouwer Zuyderhoudt verkreeg Jan van Kuik een concessie om mergel te mogen winnen en champignons te gaan kweken. In 1992 werd er een liftschacht bijgebouwd waardoor iedere verdieping nog beter toegankelijk werd voor mindervaliden. In 1994 werd het kasteel op de Monumentenlijst geplaatst, belangrijk vanwege de extra mogelijkheden die dat opleverde. En nu, na ruim dertig jaar, vinden Jan van Kuik en zijn vrouw het welletjes geweest. Ze gaan ermee stoppen. Hij is inmiddels 67 jaar oud en wil zich nog meer gaan toeleggen op zijn grote liefhebberij; het bereizen van de wereld.
Geografische namen:
Organisatie: Heemkundevereniging Houthem-St.Gerlach
laatste wijziging 29-01-2024
