Uw zoekacties: Villa Beukenhof, een bijzonder gebouw

Artikelen ( Heemkundevereniging Houthem-St.Gerlach )

beacon
 
 
Artikel
Villa Beukenhof, een bijzonder gebouw
Datering:
2017
Titel:
Villa Beukenhof, een bijzonder gebouw
Auteur:
Jan Schurgers
Foto's door:
Ivo Benders
Afleveringsnummer:
Kijk op Valkenburg, 8 (2017) nr. 1 (febr-mrt-apr), p.24-26
Samenvatting:
Dit jaar is het precies tachtig jaar geleden dat aan de Houthemervillaweg in Broekhem een opmerkelijk gebouw werd neergezet. Langs die weg tussen Houthem en Valkenburg werden aan het begin van de vorige eeuw wel meer bijzondere woningen gebouwd. De straat heette destijds dan ook niet voor niets Houthemervillaweg, later Houthemerweg en nu Broekhem. Een van die fraaie panden is "Villa Beukenhof" vrijwel op de grens tussen Valkenburg en Broekhem gelegen.

De villa wordt in 1937 ontworpen door de Heerlense architect Jan Hubert van den Bongard, ook wel Hans genoemd. Het is een opdracht van de familie van Melzen. En mevrouw van Melzen weet precies wat ze wil.
In de Achterhoek heeft ze een fraaie woning gezien met een groot rieten dak en zoiets moet het gaan worden. Dus rijdt ze met de architect daar naartoe om hem die woning te laten zien, Hans van den Bongard gaat meteen aan de
slag en na goedkeuring door de familie wordt de opdracht gegund aan aannemer Meijers aan de Nieuweweg in Valkenburg, die werkzaam is bij aannemer Duras. Uitvoerder is Bartels eveneens uit Valkenburg. In het najaar van 1937 is de vrijstaande villa klaar en staat er een fraai en monumentaal gebouw met expressionistische invloeden.

De woning is geplaatst op een in de lengterichting geplaatste rechthoekige plattegrond. Ze telt drie bouwlagen en wordt afgedekt met een parabolisch boogdak, gedekt met riet. Het toegepaste bouwmateriaal is baksteen, dat op de eerste verdieping wit gepleisterd is. De voornaamste gevelopeningen bestaan uit houten rechthoekige glas-in-lood vensters en links een houten deur, met daarachter een hal met eveneens speelse glas-in-lood ramen, waarschijnlijk van de hand van Joep Nicolas. Dit volgens mededeling van mevrouw Meys, secretaresse van de aannemer en ook de eigenaar van glashandel Felix uit Maastricht, die later een restauratie uitvoert, is die mening toegedaan.
Samenvatting2:
De gevelindeling is asymmetrisch van opzet. Het middendeel met halfronde erker, met daarbovenop een balkon met hardstenen balustrade is dominant aanwezig in het totaalbeeld van het gebouw. In de rechterzijgevel bevindt zich een dakkapel met rieten dak. Ze maakt deel uit van het grote boogdak met riet. Aan de achtergevel is een uitbouw in één bouwlaag met een plat dak met balkon met bakstenen balustrade.

In het interieur is in de hal een parketvloer aangebracht en een eikenhouten lambrisering. De trapleuning bevat decoratief houtsnijwerk. Ook aan de ramen in art-deco stijl is niets gespaard en de diverse deuren bevatten fraaie glas-in-lood panelen.
Opmerkelijk is het achterste deel van de woning. Daar is een aparte deur waar het dienstdoende personeel binnenkomt en bestellingen afgeleverd kunnen worden. Dat personeel beschikt over de keuken en een toilet. Het inwonende dienstmeisje heeft een eigen kamer op de zolderverdieping. Om de eetkamer te bereiken is er een aparte ingang. De ingang daar de hal mag niet gebruikt worden. Die is voor de familie van Melzen en hun gasten. Nog opmerkelijker is de ondergrondse schuilwoning die de familie laat bouwen in de tuin. Daar komt een keuken met enkele kamers en het geeft de oorlogsdreiging aan die er eind jaren dertig bestond. Die schuilkelder is in de jaren negentig gedempt toen het plan de Valk werd gerealiseerd. De ruimtes stonden toen onder water en op die plek werd een huis gebouwd. Het tuinpad ernaar toe is er wel nog steeds.

Architect van den Bongard
Jan Hubert van den Bongard wordt op 15 juli 1903 in Heerlen geboren. Zijn opleiding krijgt hij in Den Bosch. Na zijn huwelijk met Maria Kaldeberg in 1930, vestigt het paar zich in de Dr. Jaegerstraat in Heerlen in een door hemzelf ontworpen woning annex architectenbureau. Daar heeft hij meer dan veertig jaar, later met zijn zoon, eveneens Hans geheten en eveneens archtect van beroep, gewoond en gewerkt.
Samenvatting3:
In 1973 bouwt hij opnieuw een woning voor zichzelf. Nu in Welten op de Mullender 15. Op hoge leeftijd gaat het echtpaar om gezondheidsredenen naar Huize de Berg eveneens in Heerlen. Daar overlijdt zijn vrouw in november 2000 en hijzelf op honderdjarige leeftijd op 19 augustus 2003. Hans van den Bongard heeft naast de villa "Beukenhof", die tot zijn topontwerpen gerekend kan worden, in Limburg nog meer gebouwen ontworpen. Zo zijn de HEMA en voorheen V&D in Kerkrade van zijn hand en in Simpelveld en Bocholtz ontwerpt hij woningwetwoningen. Na de oorlog heeft hij in Midden-Limburg oorlogsschade opgenomen en restauraties gedaan. In 1948 ontwerpt hij voor de gemeente Simpelveld een gedenkteken ter nagedachtenis aan de oorlogsslachtoffers. Regelmatig wordt hij gevraagd voor verbouwingen en uitbreidingen van kloosters. Zo wordt in 1951 de kapel O.L. Vrouw Sterre der Zee gebouwd aan de Rodeput in Simpelveld, naar een ontwerp van de paters van de Plaar. De gemeente eist echter een officiële handtekening van een architect en die komt van Hans van den Bongard. In St. Oedenrode wordt het huis voor zijn dochter gebouwd naar een ontwerp van zijn hand.

Familie Russel
De familie van Melzen verlaat de woning vlak na de oorlog en dan neemt de familie Russel er haar intrek.
Dat is een familie in goede doen. De heer Russel bezit een steen- en kiezelgroeve in de buurt van Aken en kan zich een auto en het maken van reizen permitteren. Na het overlijden van hef echtpaar blijft dochter Gusta als enige over in het grote huis. De andere drie kinderen zijn inmiddels het huis uit.
Samenvatting4:
De ongehuwde Gusta leidt een teruggetrokken bestaan en komt vrijwel nooit buiten. Wel maakt ze soms een dagtocht naar Aken of bezoekt het zwembad in Broekhem en dan vergezelt Yvonne Meijers, het buurmeisje van de overkant haar regelmatig, wat een geweldig avontuur is voor de jonge Yvonne. Ook gaat Gusta op gezette tijden naar Parijs of Brussel om zich te oriënteren op de nieuwste mode. Op zon- en feestdagen laat ze zich een uitgebreide maaltijd bezorgen vanuit hotel Prinses Juliana, die haar uiteraard door de achterdeur wordt aangereikt.
Tijdens de laatste jaren van haar leven gaat haar gezondheidstoestand achteruit vanwege toenemende dementie en wordt ze opgenomen in de Vijverdal kliniek in Maastricht. Daar overlijdt ze vijf jaar later, in 1991. In die periode is het huis onbewoond of kent het tijdelijke bewoners. Zo woont er enige tijd architect van de Berg, dokter Paul van der Ploeg met zijn gezin en een werknemer van het bedrijf Muurmans.
Na het overlijden van Gusta Russel wordt de woning in juli 1991 door de erfgenamen verkocht aan Martin en Ineke Eurlings.

Familie Eurlings
In de jaren daarna worden op gezette tijden herstelwerkzaamheden verricht aan het dan bijna zestigjarige pand. Leidingen worden vernieuwd en het dak wordt van een nieuwe rietbedekking voorzien, waardoor het gebouw zijn bijzondere uitstraling blijft behouden.
Samenvatting5:
Martin Eurlings begint zijn carrière in het onderwijs onder andere als directeur van de kweekschool Christus Magister in Heerlen. In 1982 wordt hij gekozen in de gemeenteraad in Valkenburg aan de Geul en van 1986 tot 1990 is hij wethouder en loco-burgemeester. In 1991 wordt hij gekozen in de Provinciale Staten van Limburg en neemt dan met zijn gezin intrek in de villa. Een jaar later volgt zijn benoeming tot fractievoorzitter van het CDA. Van 1995 tot 2007 is hij gedeputeerde van Economische Zaken, Onderwijs, Toerisme, Internationalisering en Communicatie. In 2008 gaat hij terug naar Valkenburg, nu als burgemeester, een functie die hij bekleedt tot 2016. Toch komt er dan geen einde aan zijn politieke carrière, want gouverneur Bovens benoemt hem dan als waarnemend burgemeester. Tot 1 maart 2017 is hij in deze functie.

Met dank aan: Ineke Eurlings-Voessen, Yvonne Drent-van den Bongard en Yvonne Beckers-Meijers.

Foto´s:
- Frontgevel van "Villa Beukenhof"
- Portret van Jan Hubert van den Bongard gemeekt rond 1930
- Tekening van de villa "Beukenhof", gemaakt door de architect
- Jan Hubert van den Bongard op bijna honderdjarige leeftijd.
Trefwoorden:
Geografische namen: