Uw zoekacties: Kijk op Kastelen : Kasteel Geerlingshof

Artikelen ( Heemkundevereniging Houthem-St.Gerlach )

beacon
 
 
Artikel
Kijk op Kastelen : Kasteel Geerlingshof
Datering:
2012, 2013
Titel:
Kijk op Kastelen : Kasteel Geerlingshof
Auteur:
Jan Schurgers
Foto's door:
beeldarchiefvalkenburg.nl
Titel tijdschrift:
Kijk op Valkenburg
Afleveringsnummer:
Kijk op Valkenburg, 3 (2012/2013) nr. 4 (nov.-dec.-jan), p. 18-19
Samenvatting:
Foto's:
- portret van Alexander Pierre Philip Cornelis Robert de Ceva (1791-1876).
- De ontspanningsruimte van de Volkshogeschool in het hoofdgebouw.
- Op het voorterrein van Geerlingshof ontstond in de zeventiger jaren een gloednieuwe Volkshogeschool, een gebouw in laagbouw met diverse zalen en een keuken.

Kijk op Valkenburg richt in haar driemaandelijkse afleveringen de blik op de kastelen van Valkenburg. "Kasteel" is vaak een te groots begrip voor de bedoelde gebouwen, al wordt het in de volksmond regelmatig gebruikt. Een vergrote herenboerderij wordt al gauw als zodanig aangeduid of een uitgebouwd landhuis of zelfs een verstevigde hoektoren. Dat geldt zeker als ze ook nog bewoond werden door leden van een adellijke familie en een rijke historie hebben. In dit vijfde deel komt kasteel "Geerlingshof" aan bod, gelegen in Broekhem aan de verbindingsweg tussen Valkenburg en Houthem. Broekhem maakte in de 19e eeuw deel uit van de gemeente Houthem. Het grote landbouwgebied tussen Huize Strabach (nu Fletcherhotel), de huidige Cremerstraat en het Ravensbos in het noorden was voor 1845 lange tijd in bezit van de families Schoenmaekers en Rosenboom. In dat jaar kocht generaal Alexander Pieter Philip Cornelis Robert de Ceva een groot perceel ten oosten van Huize Strabach om er zijn idee te verwezenlijken van het bouwen van een fraai herenhuis. Drie jaar later was dat klaar. Het werd kasteel Strabeek genoemd en was geheel in mergel opgetrokken. Generaal de Ceva was generaal-majoor in Nederlandse dienst en persoonlijk bevriend met koning Willem II. Hij was van Italiaanse afkomst en op 25 mei 1791 geboren in het Franse Sevre. In 1824 huwde hij met Emilia A.J. Poswick en het echtpaar nam in 1848 haar intrek in het huis dat toen alleen bestond uit het huidige middendeel en de bijgebouwen,omgeven door een fraai park. De twee dwarsvleugels aan beide zijden werden later bijgebouwd.
Samenvatting2:
Toen in 1853 de spoorlijn Maastricht-Heerlen dwars door het terrein van de Ceva werd aangelegd, bedong hij het recht op een eigen halte. En dat had hij voorzien, want de ingang van zijn woning lag aan de achterzijde, precies daar waar de trein stopte op een teken van een van zijn bedienden. In 1855 huwde dochter Emilia Louise Charlotte Elisabeth, die op 11 februari 1825 in Maastricht geboren was met Jonkheer Meester Paul Therese van der Maessen de Sombreff, op 25 oktober 1827 eveneens in Maastricht geboren. Het jonge stel nam ook haar intrek in kasteel Strabeek en zou zes kinderen krijgen. Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog werden veel Duitse Oblaten opgeroepen om dienst te nemen in het Duitse leger. Het gevolg daarvan was dot het klooster vrijwel leeg liep en in 1917 gesloten werd. Na de oorlog keerde een aantal van hen terug, maar begin 1920 stond het klooster opnieuw leeg. Tussen 1926 en 1928 woonde er het gezin van steenhouwer Franz Brouer en na hem nog enige tijd een paardenkoopman. In 1931 werd het gebouw verkocht aan de Nederlandse orde van de Oblaten. Het verkeerde toen in een deplorabele toestand en eigenlijk was het ook te klein om het grote aanbod van priesterstudenten onder te brengen. Tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog moest het op last van de Duitsers ontruimd worden om onderdak te bieden aan de dwangarbeiders die door de bezetter werden ingezet bij de bouw en inrichting van fabrieken in de mergelgrotten, de zogenaamde "Organisation Todt." Na de bevrijding werden er korte tijd politieke gevangenen in ondergebracht en richtte het Amerikaanse leger er een stafkwartier in. Toen het een half jaar later weer in gebruik genomen kon worden was het gebouw volkomen uitgeleefd. Er volgde een summiere opknapbeurt, want de paters hadden het plan opgevat een nieuw klooster te bouwen in Sevenum. Huize St. Gerlach werd verkocht aan de stichting Volkshogeschool.
Samenvatting3:
Op 29 april 1949 verlieten de laatste Oblaten het gebouw en kort daarvoor werden er al de eerste cursussen gegeven. De naam werd volkshogeschool Geerlingshof en directeur werd Fons Erens, die deze functie bijna dertig jaar zou uitoefenen. Het poorthuisje aan de ingang van het park was gebouwd door de paters en was waarschijnlijk bedoeld voor een broeder-portier. Het werd tussen 1952 en 1954 verhuurd aan de Katholieke Centrale voor Lectuurvoorziening in Limburg. Daarna was het enige tijd tabakshuisje voor de verkoop van rookwaren en in 1958 nam de dichter Jan Hanlo zijn intrek in de kleine, vochtige ruimte. Hij woonde er tot aan zijn dood in 1969. Een jaar later werd het afgebroken en ontstond er op het voorterrein van Geerlingshof een gloednieuwe Volkshogeschool, een gebouw in laagbouw met diverse zalen en een keuken. De nieuwbouw kostte 1.250.000,- gulden en kreeg de naam Driekant, ook te zien aan de vorm van de daken. In 1976 droeg directeur Fons Erens zijn functie over aan Frank Wormer. In 1980 werd ook het hoofdgebouw opgeknapt om te kunnen voldoen aan de moderne eisen. Eind jaren negentig toen het driekantgebouw er meer dan 25 jaar stond en toe was aan een grote opknapbeurt, werd besloten om het gebouw af te breken en te verhuizen naar kasteel Vaeshartelt in Maastricht. Op de vrijgekomen plek verscheen in 1998 een twaalftal vrijstaande woningen. Geerlingshof onderging intern een metamorfose en er kwamen appartementen, daar waar ooit de woonruimtes waren van de families de Ceva en van der Maessen de Sombreff. Daar waar de Oblaten keukens, zalen en een kapel bouwden namen nieuwe bewoners hun intrek, net zoals in de appartementen die werden ingericht in de vroegere bijgebouwen. En gelukkig werd de buitenkant intact gelaten, waardoor de gevel er nu nog net zo uitzien als ruim honderd jaar geleden.
Samenvatting4:

Bronnen: J.N. Een minister op Geerlingshof, Geulrand nr. 78, april 1987, p. 12-13.
Fons Erens en Jan. G.N. Notten. De geschiedenis van "kasteel Strabeek." Geulrand nr. 35, juli 1997, p. 40-43
Geografische namen: