In de Geulhemergroeve zijn onderzoekingen gaande naar opschriften en tekeningen uit vroegere eeuwen. Op de Wippelse Heide, boven de groeve op de Geulhemerberg, heeft in de 18de eeuw een galg gestaan. Daardoor krijgen de ontdekkingen van vermeldingen en afbeeldingen op de mergelwanden van terechtstellingen een aparte betekenis.

De Geulhemergroeve, gelegen tussen Geulhem en Berg-en-Terblijt, is een oude groeve en voornamelijk uitgezaagd onder de voormalige Wippelse heide en tot aan de flanken doorlopend. Het diepste punt is 't bij de kerk van Berg-en-Terblijt.
Onder de Geulhemerberg strekt zich een gangenstelsel uit van ongeveer 25 km. lengte, een echte doolhof waarin men goed de weg moet weten. Met medewerking van verschillende instanties zijn in dit complex van gangen onderzoekingen gaande betreffende opschriften en tekeningen uit vroegere eeuwen.
Een enorm karwei, waar jaren werk mee gemoeid is. Alle gangen, hoeken en plafonds worden centimeter voor centimeter met behulp van een aparte verlichting afgezocht naar opschriften, inkrassingen en tekeningen.

Nauwkeurige werkwijze
Wie in een of andere groeve wel eens aandachtig de wanden heeft bekeken kan zich voorstellen, wat voor interessante dingen te voorschijn kunnen komen.
De volgende werkwijze wordt toegepast: Ieder opschrift of tekening wordt gecodeerd op speciale kaarten ingetekend. Dan worden ze gefotografeerd en men probeert het jaartal te achterhalen wanneer ze gemaakt zijn en zo mogelijk de maker. Met behulp van determinatietabellen wordt het verzamelde materiaal ontleed of ontcijferd. Op deze wijze komt men tot interessante ontdekkingen voor o.a. de streekgeschiedenis, de leefwijze en het taalgebruik in die dagen, het geloof en bijgeloof, de humor, opmerkingen, vertellingen en satires.
De weliswaar naïeve kunst is een hoofdstuk apart.

Opmerkelijk zijn de afbeeldingen van galgen en terechtstellingen in de Geulhemergroeve. Vier voorstellingen, waarbij een galg is getekend of ingekrast, zijn in de loop der jaren gevonden, waarvan twee met een terechtstelling. Bij één voorstelling staat het slachtoffer al met de strop om zijn nek op een verhoging klaar om berecht te worden. Bij de vierde tekening staat de man vrij onder de strop van de galg en figuur vijf laat de executie van een soldaat zien. Ze werden niet bij elkaar maar in diverse gangenstelsels gevonden.

Namen....
Bij twee van deze voorstellingen staat een naam.
Nu is het vrijwel zeker dat de naam van een man waarbij een galg is getekend, geen populaire figuur bij de blokbrekers moet zijn geweest. Men zou kunnen veronderstellen, dat deze man alles voor een eigenaar regelde of zelf een blokkenverkoper was. Niets is met zekerheid te zeggen.
Prachtig is de voorstelling bij m. 185 (fig. 1) m. 185 is een ter plaatse aangebracht meetpunt, evenals m. 0, 1, m. 45, m. 48 en m. 154. Hierbij is de naam Caldenborgh 1717 ingekrast, met beneden een man hangend aan een galg. Een duidelijker voorstelling dat deze man ,,moest" hangen is niet mogelijk.
Wat de man fout heeft gedaan is niet bekend. Door een steeds veranderend muntstelsel en analfabetisme bij de blokbrekers, die veelal in natura werden uitbetaald, hadden deze ,,tussenpersonen" geen gemakkelijke funktie. Daarnaast bekonkurreerde men elkaar op leven en dood vanwege de wisselende vraag en aanbod en daar de vergoedingen voor de blokbrekers ter plaatse werden uitgemaakt, kan men zich gemakkelijk voorstellen, dat de tussenpersoon inderdaad tussen twee vuren stond, waarbij ruzies tot het uiterste konden oplopen. Het best kwam de voerman nog uit de bus, die de gezaagde blokken moest transporteren. Hij werd afwisseld door de blokbrekers of door de bouwer die de blokken verwerkte, betaald.

De galg (fig. 2) is een en al realiteit. De maker van deze voorstelling moet ooggetuige zijn geweest van de lugubere voorstelling. Het slachtoffer staat op een soort bankje of verhoging en hangt al in de lus. Hij probeert schreeuwend de aandacht te trekken, wellicht om genade of uit doodsangst. Het bankje moet nog weggeschopt worden.
Op de Wippelse heide heeft, vermoedelijk tussen 1760 en 1798, een galg gestaan, waar de ter dood veroordeelden uit de regio werden opgehangen.
De galg bij de naam Heynens (fig. 3) is gedateerd 1799 en is vergelijkbaar met de galg van Caldenborgh (fig. 1). Deze man, overigens een blokbreker en vakman, kon lezen en schrijven. Diverse van zijn hand afkomstige opschriften zijn teruggevonden; de meeste met een satirische strekking o.a. op de Franse bezetting. Hij moet een groot verantwoordelijkheidsgevoel hebben gehad, eerlijk ten opzichte van zijn collage's en hulpjes - meestal minderjarigen -, maar niet gemakkelijk in de omgang. Daardoor had hij bij zijn meerderen een bevoorrechte positie, maar zijn eventuele helpers, waarvan deze galg afkomstig moet zijn, hebben hem dit niet in dank afgenomen. Een misrekening van zijn kant, door een slecht werk aan te zetten met een lage produktie tengevolge van geologische omstandigheden, heeft de kollegialiteit zeker niet bevorderd.

Ooggetuige
De terechtstelling bij fig. 4 geeft weer een ander beeld van een executie en is gedateerd 1795. Deze voorstelling bevindt zich in een gangenstelsel waar veel soldaten zijn getekend in een tijd met veel oorlogsgeweld. Een soldaat trekt een touw strak over een katrol, die bevestigd is aan een paal, waaraan een burger levenloos hangt.
Stilistisch is deze tekening een kunstwerk. Ook deze maker moet ooggetuige zijn geweest van de terechtstelling, want het lichaam van het slachtoffer is anatomisch juist weergegeven; de man is net overleden. De naam van het slachtoffer en het delikt zijn niet bekend. De soldaat die het vonnis voltrekt is een Fransman.

De executie bij fig. 5 is door de tekenaar goed in scène gezet. Twee burgers en twee soldaten hebben een andere soldaat neer gestoken of geschoten. Het slachtoffer ligt op de grond met de soldatenpet nog in de rechter hand. Een van de twee soldaten richt een pistool op hem. De twee burgers zijn naar alle waarschijnlijkheid vader en zoon naar aanleiding van de nog net leesbare (bijgeschreven) tekst vater en den zoon.

Het drama vraagt om een verhaaltje. De vader en zoon ontdekken een afgedwaalde vijand of deserteur. Zij roepen de hulp van twee Franse soldaten in. Gezamenlijk jagen zij het slachtoffer op tot bij een wegkruising, waar zij hem executeren. De man heeft zich nog willen verdedigen (het zwaard ligt rechts naast hem), maar had tegen het viertal geen kans. Bij de stijldatering moet deze voorstelling gemaakt zijn tussen 1794 en 1796.