Uw zoekacties: Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, (1337) 1408 - 1856

2778 Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, (1337) 1408 - 1856 ( Groninger Archieven )

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Naar boven om te zoeken
2778   Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, (1337) 1408 - 1856
Inleiding
Afb. 1 Kaart, waarop de ligging van het waterschap
Erfgoedstuk
Beschouwing over de groei en de opbouw van zijlvester archieven in het algemeen en dat van het Winsumer- en Schaphalster zijlvest in het bijzonder
Groei en opbouw van het archief van het Winsumer- en Schaphalsterzijlvest 1594 -1856
(Kopiëren van ) zijlvesterboeken
Organisatie van het zijlvest
laatste wijziging 15-05-2019
685 beschreven archiefstukken
1 gedigitaliseerd
totaal 1 bestand
Bijlage: Bewerking van de door J.A. Feith samengestelde regestenlijst
Regest 1 , 1408 september 29 (ipso die sancti Michaelis): De zijlrechters en gemene meente van Wynzummer zijlvesten geven het kerspel Noertdijck toestemming om door de Winzummerzijl af te wateren, op voorwaarde, dat de ingezetenen van Noertdijck twee zijlen maken, de ene [ten behoeve van de afvoer door en] bij het Abbemaer in de dijk genaamd de Borch, de andere bij de brede wech in de dijk genaamd Bemer Zuytwende, vanwaar het water door de waterlozing naar de Karnyngezijl respectievelijk door het Zuydtwoldema(maer) naar de Bederazijl loopt; met bepalingen over het onderhoud van de Oesterdyppsdijck van sint Walfridus brugge tot aan Wyrkes Zuytwende en (de waterscheiding) vandaar tot de Borch, over het werken aan de Wynsummerzijl en de organisatie van het zijlvest.
Regest 2 , 1428 mei 26 (des wonesdaghes in Pinxsterweke): Scheppers en zijlrechters van Wynseme siilfestene doen uitspraak in een geschil tussen de buren van Sud(e)wolde en Beijum enerzijds en de buren van Noer(t)dijck anderzijds, waarbij het wester hemmerck van Noertdijck waterstaatkundig wordt gescheiden van het ooster hemmerck
Regest 3 , 1436 mei 18 (des vrijdaghes na onses Heren hemelvaerdesdach): Heer Hyleko hofmeyster to Rodescole, Alric Eysinghe to Raeswert, Johannes Hues-man to Baflo, Jeltko in den Oert, Abelo Sighersma, heer Evert keiler to [Lutticke] Aerde(werder)kloester, Dodo uppe Fennen to Stedum, Liowert Scheltinghe to Be-dum en broeder Godike hofmeyster to Winsummer voerwerc, scheppers en rechters van Winseme siilvestene (Wynsemer sijlvestinghe), bevestigen en verscherpen de uitspraak van 1428
Regest 4 , 1440 oktober 6 (octava Michaelis): De zijlrechters en meente in 't Verendeel, ten Bueren en Germerwolde stellen bepalingen vast over beheer en onderhoud van de dijk langs het Nije deep
Regest 5 , 1453 oktober 6 (des saterdages voer sunte Dionisius): Meister Henrick abt te Selwerd en Julianus curatus in Bedum en proest te Usquart doen als zoenslieden uitspraak in een geschil tussen het voorwerk of de hoefmester te Roderschole enerzijds en de hamrikken of kerspellieden van Middelstum en Dornweert anderzijds over het onderhoud van een stenen til, Woltman tili genaamd; de zoenslieden verwerpen de uitspraak in eerste instantie van de rechters van het Oosterampt, maar volgen de uitspraak in hoger beroep door de scheppers en zijlvesten van de Wynssumerzijl
Regest 6 , 1456 oktober 18 (Luce evangeliste): Broeder Henrick abt van Aedewerdt, Emeke (Eneke) abdis van Luttieke Aedewert, heer Egbert kerckheer te Middelstum, Luyart Schulti(n)ge, Asinge te Middelstum en Abel Siggersum (Sygersum, Sijgersma) te Eedingeweer sluiten een overeenkomst over het waterstaatkundig afsluiten [door middel van pendammen] van landerijen tussen de Woldtdijck, Doetyll, Fywelingeweg en Stedumermaer en over het uitwateren van dat gebied via het Krummemaer naar Onderendamme.
Regest 7 , 1458 omstreeks juli 25 (omtrent sunt Jacobsdach apostoli): Burgemeesters en raad van Groningen, scheidslieden in een geschil tussen Wynsumer zijlvesten en Oosternije zijlvesten over het leggen van een nieuwe zijl, doen uitspraak over de inlating van drie delen van Oosternije zijlvesten in het Winsumer zijlvest, met bepalingen over tot stand te brengen werken, betaling van omslagen en het onderhoud van de werken
Regest 8 , 1459 maart 29 (des donredages na Paesschen): Hoofdelingen, rechters en gemeene meente van Wyndesummersijlvesten in het algemeen en van 't Vierendeell in het bijzonder sluiten met heer Henricke, abt, en het klooster te Adewert een overeenkomst over het uitgraven van een zijldiep [ten westen van Winsum] en het leggen van een zijl te Scapeshals; bepaald wordt o.a. dat het tracé van het diep tussen de weg en het Aeland om niet ter beschikking van het zijlvest komt en dat het klooster voor de dijk en de weg ten zuiden van het diep vrijdom van lasten zal genieten
Regest 9 , 1464 mei 1 (Philippi et Jacobi apostolorum): Heer Henrick van Baffelt abt van Selwart, meester Ebbe van den Dam abt van Rottum, heer Johan abt van Tezinga, heer Henrick van Rees abt van Aedwert, heer Henrick commenduyr van Warphum, heer Johan commenduyr van Wijtwert, Julianus proost te Usquart en pastoor te Bedum, heer Onna Elsuma (Ewesum) hoofdeling te Myddelstum, Abel Onsta hoofdeling in Ubbega, Evert Syckinga proost te Loppersum en hoofdeling te Wynsum, Andeloff Nyttersma hoofdeling te Stedum, frow Blyke Frame scheppersche te Huysinge, Hidde Aulkuma hoofdeling te Rasquart, Azynge te Myddelstum, prelaten, hoofdelingen en zijlrechters van Wynsummerzijlen en de drie ingelaten delen van de Oosternijezijlvesten stellen rechts- en bestuursbepalingen ('zijlbrief') vast voor het Winsumer [en Schaphalster] zijlvest
Regest 10 , 1472 september 7 (onser lieven Frouwenavendt nativitatis): Everhardus Lichtvoet prior van Lutticke Aedwert en hoffmeyster van Roederschoele, Onno Eewzumma, ridder, en Bartolt Enthes, hoofdeling te Myddelstum, scheppers ' der zijlvestinge toe Wynsum', doen uitspraak in een geschil tussen de kloosterlingen en buren van Warphum enerzijds en het klooster te Wijtwart en de kerspellieden van Usquart anderzijds over het onderhoud van de brug in Onderendamme
Regest 11 , 1479 februari 22 (sunte Petersdach ad cathedram): Henricus abt van Aedtwert, Margeretha van Laer abdis van Sanct Annencloester, meester Johan van Wesup pastoor te Myddelstum, Claes Kater te Bedum, Bartelt Enthens te Myddelstum en Abel Sygersma te Edyngeweer vernieuwen de overeenkomst van 18 oktober 1456.
Regest 12 , 1503 juli 13 (sancte Margarethendach): Heer Johannes Graef, commenduer van Oesterwerum, verklaart dat uit vroeger gehouden getuigenverhoren is gebleken hoe het onderhoud van de brug in Onderendam, de til naar Roewolt en de Menckeweerster til is geregeld
Regest 13 , 1521 januari 10 (Pauli primi eremitae): Wigbolt van Eewzumma, hoofdeling in Middelstum, Peter te Froemetyl en Reyner Ebelens te Westerwijtwert, scheidslieden, doen uitspraak in een geschil tussen de kerspelen Huysinge en Stedum over het ruiden van een deel van het maar ten zuiden van Wijtwerderhorne, bij den Deel en verder in de richting van Onderendam alsmede het onderhoud van enige pompen (duikers)
Regest 14 , 1521 april 30 (op avonde Philippi et Jacobi): Burgemeesters en raad van Groningen verklaren dat de prelaten, hoof delingen en eigenerfden van de landen die uitwateren via Wynsummerzijl, Schapeshals en Delffzijll erin hebben toegestemd voor één keer de vernielde 'reytdijcken oft oesterdijcken' ten oosten van Delfzijl met mankracht of geld te hulp te komen, waartegenover burgemeesters en raad de hulpverleners toezeggen hun landen in de toekomst niet weer te zullen belasten; in het vervolg is eenieder gehouden zijn eigen dijk te maken, tenzij hij 'na olden Vreesschen lantrechte' de spade op de dijk zet
Regest 15 , 1521 mei 22 (wondesdach na Pynxteren): De scheppers van Wynzummerzijlen verklaren dat de ingezetenen van het Hogeland, die onderhoudsplichtigen van de brug te Onderendam zijn, na lang aandringen bij heer Andries en vervolgens bij heer Johan van Nynwegen, (opvolgende) abten van Tezinge, de brug in 1520 hebben mogen (ver)leggen naar een stuk kloosterland genaamd 'hoege heem' en over de brug een rijweg hebben gemaakt, in ruil waarvoor het klooster of zijn meier vrijgesteld is van het onderhoud en het aanaarden van de brug
Regest 16 , 1529 september 13 (hillich Cruyces avent exaltationis): Wibbe Henrickzen en Steffen te Doernwart, scheppers en zijlrechters te Myddelstum en Doernwert, doen uitspraak in een geschil tussen schepper en zijlvesten van Stedum en de ingezetenen van Westerwijtwert over het hergraven van het Deelstermaer
Regest 17 , 1531 juni 16 (des dages nae Viti ende Modesti [martyrum]): Gerardus Swollis abt van Wittewerum, Gerardus abt van Thesinge, Melchior Renghers te Scharmer, Johan Renghers ten Poste, Fecke Ompteda op 't Sant, Otto Clant, hoofdelingen, en de andere scheppers van Dryen Delffzyelen; Johannes Steenwijck hoffmester van de Roeschoele, Gerardus abt van Thesynga, Rodulphus Mepssche doctor en pastoor te Bedum, Syart Mepsche, Butto Auwlsumma, Peter op Onnemmaheert, en de scheppers van Wynssummerzijll; Johannes Rees, Wylhelmus Gronyngen, kelners van Adewart, Raynck Conynck, broeder Ede voor het klooster van Zelwart, Jacob Sybelts, Syrp Allerssumma, en zijlvesten en scheppers van Aedwerderzijll sluiten een overeenkomst om de rechtspraak in zijlvesterzaken binnen de eigen gelederen te handhaven
Regest 18 , 1532 mei 16 (des donredages voer Pinxteren): Syardt Mepsche tho Meyma, hoofdeling te Rasquardt, [en] Jacob IJsbrants ter Brake, scheppers in het Halffampt en gedelegeerde rechters namens de scheppers van Wynsumer zijlveste, verklaren dat zij uitspraak hebben gedaan in een geschil tussen heer Geerdt, abt van Tesinge, c.s., en Johan Timens in Karnyngerhuser eed en Leffart te St.Annenclooster in Lyverder eed, zijlrechters, c.s., over het (her)graven van een gedeelte van een maar
Regest 19 , 1533 juli 10 (dunredach voer Margarete virginis): Rodolphus Mepsche, doctor, pastoor te Bedum, schepper in Inderdijck, en de gezworen zijlrechters doen uitspraak in een geschil tussen de ingezetenen van Beium, Sudwolda en Nordtwolda en de ingezetenen van Noerdijke over het (her)graven van het maar van Noerdtwolder til tot aan Bedum toe
Regest 20 , 1538 juli 15 (scheydinge der apostelen): Bartolt Enthens, hoofdeling te Myddelstum, en meester Hercules Eewzum, namens de jonkers van Eewzum, scheppers in het Oesterampt, geven de zijlrechters van Menckeweer, Warphum, Styswert, Rottum, Elzewaert en Cantes opdracht vóór 25 juli een plak schot van elk gras te heffen ten behoeve van de herstelkosten van de brug te Onderendam en het geïnde schot af te dragen aan Rytze op de Breda of Lambert op het Roewolt
Regest 21 , 1561 augustus 26 (up den 26 dagh augusti): Egbertus Hoendrix, hoefmeister te Rodeschoell, Peter Ripperda, Hinrick Iselmuden, Johan Hyddinck, Jacob Ridder, Johan Garbrans, Jacob Garbrans en Claes Peters, scheppers van Wynsumer en Scaephalster zijlen, doen uitspraak in hoger beroep van een sententie van de (zijl)rechters Mello Broersema en Reneke Elema in een geschil tussen heer Dutmarus Rengers, abt van Rottum, enerzijds, en Meyo Entens en Hercules Ewesum anderzijds, over het invorderen van een stuiverschot van het klooster Rottum in opdracht van de gedaagden als scheppers belast met het toezicht op het onderhoud van de brug te Onderendam
Regest 22 , 1561 september 25 (donderdages voer Michaelis archangeli): Cornelius Harmanni, abt van (Witte)werum en de scheppers van Delfzijll wijzen het hoger beroep van Tyae toe Nansum en Hercules Ewesum als scheppers van de brug te Onderendam af en bevestigen de uitspraak van 26 aug. 1561
Regest 23 , 1563 december 13 (Lucie virginis): Cornellius Hermanni, abt van Wyttewerum, Gerhardus Ahues, abt van Thesinga, Etzardt Rengher(s), hoofdeling in ten Post, Ballo Froma, hoofdeling te Wirdum, als gedelegeerde volmachten van de Dryen Delffzijlen, Johannes Daventriensis, hoffmester van de Roedenschole, Mello Broerssema, hoofdeling te Santweer, Reneke Elema, Johan Hyddingha, als gedelegeerde volmachten van Winssummer zijlen, Theodoricus Daventriensis, jonge kelner van Aedwert, Wolter in den Ham, redger te Aedwert, Hilbrant Gruys, Hayko Froma, als gedelegeerde volmachten van Aedwerder zielen, scheppers, stellen, ter vermijding van de hoge kosten van rechters en partijen, een volgorde voor het hoger beroep in zijlvester zaken vast
Regest 24 , 1565 mei 3 (op den darden dach maii): Stadhouder en hoofdmannen der stad en Ommelanden van Groningen geven een vidimus van de overeenkomst van 30 april 1521 (regest nr.14)
Regest 25 , 1574 juni 2 (den tweeden dach junii): Hoefmeister en scheppers van Winsummer en Schaephaelster zijlen stellen Lucas Lingius als schrijver op de gewone en buitengewone warfdagen aan
Regest 26 , 1598 juni 20 (den twintichsten junii): De scheppers van de 'sijlvestschappen' [van] Delffzijlen, Auwerderzijll en Winsummer- unde Schaphalsterzijlen bevestigen de overeenkomst van 13 dec. 1563 (regest nr.23)
Regest 27 , 1611 mei 8 (denn achten maii): Burgemeesters en raad van de stad Gronningen, jonkers, hoofdelingen en eigenerfden in de 'lege landen' van het Winsumer zijlvest komen overeen 1° de overtocht over de cley sloot [te Noorderhoogebrug] op kosten van de stad te vervangen door een brug van dezelfde doorvaartbreedte als de scheve til bij Suitwolde; 2° ten behoeve van de afvoer van het Paddepoelster water [lees: van het (Wester)stadshamrik tussen het Reitdiep en de cleysloot] de bestaande pompe (duiker) te vervangen door een grondduiker onder de cleysloot door (eveneens op kosten van de stad); en 3°deoverigepompen aandeoostkant van decleyslootop kosten vanhetzijlvestof de legelandenaftesluiten,zodathetzijlvest alleen regenwater uit de cley sloot ontvangt.
Regest 28 , 1611 mei 15 (den 15den maii): Hoemester (hoeffmeister) en scheppers van Winsumer- en Schaaphalster sijlen gaan akkoord met het op 8 mei 1611 overeengekomen plan van uitvoering, zoals dat door Tamme Koenders en Jans Drewes, burgemeester en raadsheer van de stad Gronningen, is uiteengezet.
Regest 29 , 1612 mei 1 (up gemeenen waardage Philippi unde Jacobi apostolorum): Hoemester (homeister) en scheppers van Winsummer en Scaaphalster sijlen geven vergunning aan jonker Lhuirt Ripperda als bezitter van het huis Ehwsum op het Onderdampsterdiep te vissen
Regest 30 , 1616 maart 7 (den sovenden dach martii): Burgemeesters en raad van de stad Groningen en de scheppers van Winssumer en Schaephalster zijlen bezegelen de overeenkomst(en) van 8 en 15 mei 1611 (regesten nrs.27 en 28)
laatste wijziging 15-05-2019
685 beschreven archiefstukken
1 gedigitaliseerd
totaal 1 bestand
Inventaris
A Het zijlvest als geheel
1. Stukken van algemene aard
2. Stukken betreffende de organisatie
3 Stukken betreffende de zorg voor de waterstaat
3.1. Beheer en onderhoud van werken
3.1.1. Algemeen / verbetering van de afwatering
3.1.2. Uitvoering van werken algemeen (ten laste van het zijlvest)
3.1.3. Winsumer- en Schaphalsterzijl(en)
224 Akte van overeenkomst tussen het Winsumerzijlvest samen met het Vierendeel en het klooster te Aduard over het graven van een uitwateringskanaal naar/ en het leggen van een zijl te Scapeshals (=Schaphalsterzijl), 1459
225 Stukken in de procedure in appèl voor het Aduarder zijlvest tussen het Winsumer- en Schaphalsterzijlvest en Bartelt Roelefs, en in eerste instantie tussen het Winsumer- en Schaphalsterzijlvest en Claes Derx Boon, 1695; en stukken in de reviesprocedure voor gecommitteerden uit de drie geprivilegieerde zijlvesten tussen M. van Bolhuis als advocaat-fiscaal van het Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, revident, en de weduwe van de overste luitenant Gerlacus Verruci, zich pro interesse gevoegd hebbende bij Bartelt Roelefs e.c. (die zich allen hadden neergelegd bij het vonnis van het Winsumer- en Schaphalster-zijlvest), gerevideerde, alle inzake het werderrechtelijk openzetten van de zijl op 15 sept. 1693 door Bartelt Roelefs en consorten, 1695 - 1727; met stukken betreffende de financiële afwikkeling van de zaak, 1727-1729, 1693 - 1729
2778 Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, (1337) 1408 - 1856
Inventaris
A Het zijlvest als geheel
3 Stukken betreffende de zorg voor de waterstaat
3.1. Beheer en onderhoud van werken
3.1.3. Winsumer- en Schaphalsterzijl(en)
225
Stukken in de procedure in appèl voor het Aduarder zijlvest tussen het Winsumer- en Schaphalsterzijlvest en Bartelt Roelefs, en in eerste instantie tussen het Winsumer- en Schaphalsterzijlvest en Claes Derx Boon, 1695; en stukken in de reviesprocedure voor gecommitteerden uit de drie geprivilegieerde zijlvesten tussen M. van Bolhuis als advocaat-fiscaal van het Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, revident, en de weduwe van de overste luitenant Gerlacus Verruci, zich pro interesse gevoegd hebbende bij Bartelt Roelefs e.c. (die zich allen hadden neergelegd bij het vonnis van het Winsumer- en Schaphalster-zijlvest), gerevideerde, alle inzake het werderrechtelijk openzetten van de zijl op 15 sept. 1693 door Bartelt Roelefs en consorten, 1695 - 1727; met stukken betreffende de financiële afwikkeling van de zaak, 1727-1729, 1693 - 1729
Datering:
1693 - 1729
Omvang:
1 pak
NB:
In 1727 is de zaak geschikt, waarbij het zijlvest op zich nam de weduwe Verruci de kosten te compenseren. De afwikkeling is vertraagd door de dood van de voormalige secretaris J.A. Rappardus van het zijlvest der Drie Delfzijlen, die in 1695 150 g. van het Winsumer- en Schaphalsterzijlvest in bewaring had genomen.
Organisatie: Groninger Archieven
laatste wijziging 26-09-2014
226 Getuigenverklaring van de zijlvesterbode Hindrick Ties in een proces tussen de scheppers van Innersdijk en het Vierendeel en het zijlvest inzake de bediening van de Winsumer- en Schaphalsterzijlen, 1681. Afschrift (ca. 1700), 1681 en ca. 1700
227 Bestek en voorwaarden van het droogzetten van de stenen Winsumerzijl, 1724
228 Bestek van het afdammen en uitgraven van de Schaphalsterzijl, 1732; bestekken van de bouw c.a. van een stenen Schaphalsterzijl, met enige extract-resoluties dienaangaande, 1733, 1732 - 1733
229 Bestek van het houwen van de wapens van het zijlvest, scheppers en secretaris aan de nieuwe stenen (Schaphalster)zijl, 1735; hierbij uit-treksels uit de resoluties betreffende deze zaak en beschrijvingen en tekeningen van de wapens, 1733 - 1736
230 Ontwerp-tekeningen van het front van de Winsumerzijl met een versiering van familiewapens van hoofmeester en 12 scheppers, z.j. (eerste helft 18e eeuw)
231 Rekening van ontvangsten en uitgaven van het groot herstel aan de Winsumer- en Schaphalsterzijlen, 1790 - 1791; met rekening van de rentebetaling dienaangaande, 1791, 1790 - 1791
232 Constructietekening van de vervanging van de houten beschoeiing buiten de grote sluis van de Schaphalsterzijlen door een stenen, z.j. (1806)
3.2. Beheer en onderhoud van werken door het zijlvest en anderen (mandelige objecten)
3.3. Toezicht op waterstaatswerken
B De schepperijen afzonderlijk
laatste wijziging 15-05-2019
685 beschreven archiefstukken
1 gedigitaliseerd
totaal 1 bestand

Kenmerken

Beschrijving:
Inventaris van het archief van het Winsumer- en Schaphalsterzijlvest
Bewerker:
A.L. Hempenius
Behoort tot collectie:
Waterschap Noorderzijlvest
Laatste Publicatie:
1994
Omvang:
8 meter
Bijzonderheden:
In druk verschenen als inventaris 36 in 1994 in A.L. Hempenius en C. Tromp, Inventaris van archieven van zijlvesten en dijkrechten. Groningen 1994. Publikaties van het Rijksarchief in Groningen 11. In deze publikatie ook de algemene inleiding en de inventarissen van de archieven van het Waterschap Hunsingo. Eerder zijn deze inventarissen gepubliceerd in J.A. Feith, Catalogus der inventarissen van de archieven der voormalige zijlvestenijen en dijkrechten in de provincie Groningen (Groningen/Den Haag 1901).
Licentie:
CC0 1.0 Public Domain Dedication
Categorie:
Archiefvormer(s):
 
Archiefvormer Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, 1300 - 1856
laatste wijziging 15-05-2019
685 beschreven archiefstukken
1 gedigitaliseerd
totaal 1 bestand