Het aangetroffen conglomeraat

Het familiearchief Van der Brugghen is een onderdeel van archieven die allemaal iets met kasteel Croy te maken hebben, maar niet onder een noemer te brengen zijn. De archieven van de familie Van der Brugghen, verwante families én van de bewoners vóór 1772 zijn in deze inventaris verenigd. De overige archieven zullen apart geïnventariseerd worden.

De archieven verbleven in het kasteel Croy tot 1985, het jaar van in bewaring geven aan de gemeentelijke archiefdienst Helmond.

Tot 1873 waren de archieven eigendom van de families die het kasteel bewoonden. In 1873 veranderde de situatie. De gehele nalatenschap van J.C. Constans W. van der Brugghen werd eigendom van het Algemeen Armbestuur te Stiphout. De beheerder was de stichting Geloof Hoop en Liefde, waarin naast de collatoren en provisoren - de pastoor en de burgemeester van Stiphout - ook enkele leden van het Algemeen Armbestuur zitting hadden. Tot die nalatenschap behoorden ook de archieven. De stichting Geloof Hoop en Liefde vormde archief dat, op enkele registers na, gescheiden bleef van de archieven van vóór 1873. Daarnaast werd er archief gevormd door de bewoners van bejaardenhuis Croy, nauwelijks door de bejaarden, maar wel door de kloosterzusters die het kasteel bewoonden ter verzorging van de bejaarden en daarnaast door de rectoren, die de geestelijke verzorging ter hand namen. Deze archiefbescheiden zijn aangetroffen tussen het familiearchief Van der Brugghen.

De archiefvorming van de stichting Geloof Hoop en Liefde liep door tot 1956. Op 29 juni van dat jaar werd bij rechterlijk vonnis vastgesteld dat de eigendom van alle goederen aan het Burgerlijk Armbestuur te Stiphout en niet aan de vermeende stichting Geloof Hoop en Liefde behoort. Een inventaris van stukken over de jaren 1873-1956 van de vermeende stichting Geloof Hoop en Liefde is in 1962 opgemaakt door J. Hamers.

Het Burgerlijk Armbestuur had natuurlijk ook al voor 1956 archief gevormd en ging daar ook mee door na de rechterlijke uitspraak. Het archief van de vermeende stichting Geloof Hoop en Liefde van 1873-1956 is opgenomen in het archief van het Burgerlijk Armbestuur. Op 30 december 1966 is het Burgerlijk Armbestuur als gevolg van het in werking treden van de Algemene Bijstandswet opgeheven. J. Verschueren heeft een inventaris van het archief van het Burgerlijk Armbestuur opgesteld. Daarin is de inventaris van het archief van de vermeende stichting Geloof Hoop en Liefde van de hand van J. Hamers integraal opgenomen.

Het Burgelijk Armbestuur Stiphout stichtte op 30 december 1963 een nieuwe stichting Geloof Hoop en Liefde die het beheer van het kasteel zou voeren, terwijl de bevoegdheden ten aanzien van het kasteel zou voeren, terwijl de bevoegdheden ten aanzien van het landgoed bleven aan het Burgerlijk Armbestuur Stiphout. De stichting Geloof Hoop en Liefde ging een nieuw archief vormen. In dit archief blijken behalve stukken vanaf 1963 ook, vooral financiele, stukken uit de periode 1942-1962 terecht te zijn gekomen.

Daarmee bevat het archief van het Burgerlijk Armbestuur Stiphout:
- archief van het Burgerlijk Armbestuur Stiphout 1815-1966;
- archief van de vermeende stichting Geloof Hoop en Liefde 1873-1956 zonder de stukken 1942-1963 die in het archief van de nieuwe stichting Geloof Hoop en Liefde terecht zijn gekomen;
- archief van de exploitatie van het bejaardenhuis Croy in de periode dat er geen stichting Geloof Hoop en Liefde was, 1956-1963.

Al deze archieven bevinden zich in het depot van de gemeentelijke archiefdienst Helmond, maar op verschillende gronden. Het familiearchief van der Brugghen met de gedeponeerde archieven is eigendom van de nieuwe stichting Geloof Hoop en Liefde. Dit is ook het geval met het archief van de nieuwe stichting Geloof Hoop en Liefde 1963-1976.

Beide zijn in het depot op basis van een contract van bewaargeving voor tien jaar.

Het archief van het Burgerlijk Armbestuur met het daarin integraal opgenomen archief van de vermeende stichting Geloof Hoop en Liefde, is eigendom van de gemeente Helmond als rechtsopvolger van de gemeente Stiphout.
De gemeente Stiphout is in 19768 bij de gemeente Helmond gevoegd. Daarbij is een grenscorrectie toegepast waardoor het kasteel Croy nu onder de gemeente Aarle-Rixtel valt. De nieuwe stichting Geloof Hoop en Liefde beheert nog steeds het kasteel Croy. Halverwege de zeventiger jaren is het kasteel door de Inspectie van de Volksgezondheid afgekeurd voor gebruik als bejaardentehuis. In 1978/1979 onderging het een opknapbeurt en is het als bezinningsoord verhuurd aan de stichting "Bouwen aan een Nieuwe Aarde". Deze zei per 1 februari 1988 de huur op. Daarop ontstond nog al wat commotie omdat de stichting Geloof Hoop en Liefde het kasteel wilde verhuren aan een software house en, om te voldoen aan de in het testament van J.C. Constans W. van der Brugghen gestelde voorwaarden, de huuropbrengst wilde bestemmen voor een verpleegtehuis. Een actiegroep in Aarle-Rixtel was van mening dat gebruik van het kasteel door een commerciële firma onrecht deed aan het testament. Inmiddels heeft het software house zich dit jaar in het kasteel gevestigd.

Inventarisatie van het archief van de familie Van der Brugghen

Drossaard Johan van Ommeren heeft in 1774 ten behoeve van Jan A. van der Brugghen een inventaris opgesteld van "Preevilegien, Chartres, papieren, Documenten de heerlijckheden Stiphout en Croy concerneerende en ten Casteele van Croy voorn berustende sijn bevonden" (27). Op deze inventaris is een concordans gemaakt.

Pater G. van den Elsen schreef in [1896] "eene bekeeringsgeschiedenis (28)" van J.C. Constans W. van der Brugghen. Ten behoeve hiervan heeft hij het archief Van der Brugghen geïnventariseerd (29).

De inventarisatie geschiedde met het oogmerk in het leven van J.C. Constans W. van der Brugghen aanwijzingen te vinden die haar overgang naar de de roomskatholieke kerk verklaren uit andere oorzaken dan uit de beïnvloeding van een dementerende oude vrouw door haar katholieke omgeving. Bij zijn ordening legde hij maatstaven aan, die niet kunnen gelden voor een verantwoorde inventarisatie. Hij heeft bovendien het archief grondig door elkaar gegooid, waardoor het niet mogelijk is een oude orde te ontdekken, anders dan die van de gedeponeerde archieven van eerdere bewoners van het kasteel Croy, waarvan drossaard Johan van Ommeren in 1774 een inventaris heeft gemaakt. Van den Elsen zegt hier zelf over "wij hebben dan ook geen spijt, dat wij meer dan twee jaren onze ledige uren aan dezen arbeid hebben besteed, al de archieven van Croy hebben onderzocht en geschift..."(30). Of hij onder dit schiften ook heeft verstaan het vernietigen van voor zijn doel niet relevante bescheiden, is niet meer na te gaan.

Er is geen concordans gemaakt op de inventaris van G. van den Elsen, omdat de ordening die hij heeft aangebracht niet meer te achterhalen was. In enkele van de archiefdozen waarin ik het archief Van der Brugghen heb aangetroffen, waren nog strookjes papier aanwezig waarop codes stonden die correspondeerden met de codes die Van den Elsen gebruikt heeft in zijn inventaris. Dit waren er echter zo weinig, dat het weinig zin had er een concordans op te maken.

Nadat R. Jansen de functie van archivaris van de stichting Geloof Hoop en Liefde van J.M.Th. Verschueren had overgenomen, heeft hij rond 1980 een index op onderwerp met verwijzing naar archiefdozen gemaakt. Deze dozen waren voorzien van een letter/cijfer-combinatie.

Bij het gemeentearchief Helmond werd, na de inbewaargeving, een begin gemaakt met de voorlopige beschrijving van de archiefstukken. Zes dozen zijn zo door de heren Van Boven, Van der Heijden en Maarschalkerweerd bewerkt.

Deze inventarisatie heb ik voortgezet.