Vele eeuwen voor er zoiets bestond als Gelderland werd het karakteristieke landschap van de huidige provincie gevormd. Een dikke massa landijs stuwde de ondergrond op waarna in warmere perioden rivieren daarin dalen uitsleten. De eerste bewoners waren rondtrekkende jager-verzamelaars. Toen het klimaat voor langere tijd aangenamer werd, vestigden groepjes mensen zich permanent in onze streken. Zij legden akkers aan, bouwden huizen en grafheuvels. In 19 v. Chr. kwamen de Romeinen naar Gelderland. In het rivierengebied maakten de inwoners daardoor kennis met nieuwe gewassen, nieuwe goden en nieuwe gewoonten. Op de Veluwe en in de Achterhoek veranderde er veel minder. De Rijn, die de begrenzing vormde van het Romeinse Rijk, was weliswaar geen ondoordringbare grens, maar wel een duidelijke culturele barrière. In de vijfde eeuw begonnen de vroege middeleeuwen: een periode die we vooral kennen uit archeologische opgravingen. Rondreizende missionarissen brachten de inwoners van Gelderland in aanraking met de christelijke religie. Dit was ook de periode van de eerste grootschalige industrie: de ijzerwinning met haar enorme impact op het Veluwse landschap.