Uw zoekacties: Gelderse Rekenkamer

0012 Gelderse Rekenkamer ( Gelders Archief )

Archieftoegang

Hier vindt u de inventaris van een archieftoegang. Hierin staat beschreven welke stukken zich in dit archief bevinden. 
 
Het nummer dat voor de titel van het archief staat is het toegangsnummer van dit archief. Het nummer dat voor de beschrijving van een stuk staat is het inventarisnummer. 
  • Bij ‘Kenmerken’ vindt u algemene informatie over dit archief
  • Bij ‘Inleiding’ vindt u achtergrondinformatie over dit archief, denk hierbij aan de openbaarheid, de archiefvormer en de oorsprong en opbouw van het archief.
  • Bij ‘Inventaris’ vindt u de lijst met beschrijvingen van stukken die zich in dit archief bevinden. 

Hoe zoekt u door een archieftoegang?

Klik op de zoekbalk links bovenin en voer uw zoekterm(en) in. Klik vervolgens op ‘zoek’.
Onder ‘Gevonden archiefstukken’ verschijnen de beschrijvingen van stukken uit dit archief waar deze term in voorkomt. Om te zien in welk deel van het archief deze stukken zitten klikt u op ‘Inventaris’. Dor telkens te klikken op het woord/de woorden die vetgedrukt worden weergegeven komt u uit bij de (met geel gemarkeerde) zoektermen. 

Welke archieftoegangen heeft het Gelders Archief?

Bekijk het Archievenoverzicht  om te zien welke archieven zich in het Gelders Archief bevinden. Deze zijn niet allemaal geïnventariseerd en beschikbaar voor inzage. Als er geen inventarislijst beschikbaar is, is dit archief helaas nog niet in te zien. 
 

 

beacon
 
 
Naar boven om te zoeken
0012   Gelderse Rekenkamer
Inleiding
1. Auteursrechten en andere rechten
2. Openbaarheid en citeren
3. De geschiedenis van de Rekenkamer
4. De geschiedenis van het archief van 1543 tot 1915
5. De ordening en beschrijving van het archief
6. Afkortingen
laatste wijziging 06-04-2024
9.793 beschreven archiefstukken
7.484 gedigitaliseerd
totaal 700.563 bestanden
Inventaris
Eerste afdeeling. Algemeen
A. Keizerlijke commissarissen tot het beheer der domeinen in Gelderland en van hun secretaris, 1543-1559
N.B. Verschillende registers en rekeningen, die geheel of ten deele van de bedoelde personen afkomstig zijn of onder hen hebben berust, zijn in andere afdeelingen van den inventaris geplaatst, omdat zij een geheel bleken te vormen met de daar ingedeelde stukken. De overige, meer in het algemeen op het domeinbeheer door de commissarissen betrekking hebbende, gaan in deze afdeeling aan die van de in 1559 opgerichte Rekenkamer vooraf, doch men beschouwe ze niet als het volledige archief van de commissarissen. Ook het feit, dat niet alle van hen afkomstige stukken te Arnhem hebben berust of uit Brussel daarheen zijn gezonden na de oprichting van de Rekenkamer, maakt de verzameling onvolledig.
B. Resolutiën, registratuur en andere stukken van algemeenen aard
N.B. De in deze afdeeling beschreven registers, ingekomen en uitgegane stukken dragen een algemeen karakter; dergelijke stukken, die op bepaalde administraties betrekking hebben, zal men in de tweede afdeeling van den inventaris vinden.
C. Verpanding, bezwaring en vervreemding van domeinen en de inlossing van verpande en bezwaarde domeinen
I. Verpanding, bezwaring en vervreemding en verschillende bemoeiingen met verpande domeinen
II. Lossing van verpande domeinen en van hypotheken, op domeinen gevestigd
N.B. In 1547 is door de vier kwartieren een bede toegestaan, waarvan de opbrengst grootendeels gestrekt heeft tot aflossing van de door de hertogen verpande domeinen. (Zie de bederekeningen van GRAMAYE, nos. 2071-2074.) Onder PHILIPS II zijn vele van die domeinen opnieuw verpand en bezwaard. Hoewel er toen en in lateren tijd nu en dan wel schuld afgelost werd, is toch de geregelde inlossing van domeinen eerst in het laatst van de 17de eeuw, in verband met het "redres" van de domeinen, aangevangen, met het gevolg, dat in de laatste jaren van het bestaan der Rekenkamer nog slechts enkele domeinen verpand of met hypotheken bezwaard waren. Deze aflossingen werden in den regel door den landrentmeester-generaal betaald, in sommige gevallen door andere rentmeesters. Dientengevolge vindt men onder de bijlagen bij de rekeningen van die rentmeesters tal van pand-en rentebrieven, die ongeldig zijn gemaakt. De Rekenkamer bewaarde deze ten deele in liassen bij de rekeningen, ten deele onder de eigendomsbewijzen. Zij zijn thans alle onder de bijlagen bij de rekeningen beschreven. Voorzoover nu de stukken betreffende de lossing van domeinen niet als dergelijke bijlagen konden worden aangemerkt, is er deze afdeeling voor ingericht.
0012 Gelderse Rekenkamer
Inventaris
Eerste afdeeling. Algemeen
C. Verpanding, bezwaring en vervreemding van domeinen en de inlossing van verpande en bezwaarde domeinen
II.
Lossing van verpande domeinen en van hypotheken, op domeinen gevestigd
N.B. In 1547 is door de vier kwartieren een bede toegestaan, waarvan de opbrengst grootendeels gestrekt heeft tot aflossing van de door de hertogen verpande domeinen. (Zie de bederekeningen van GRAMAYE, nos. 2071-2074.) Onder PHILIPS II zijn vele van die domeinen opnieuw verpand en bezwaard. Hoewel er toen en in lateren tijd nu en dan wel schuld afgelost werd, is toch de geregelde inlossing van domeinen eerst in het laatst van de 17de eeuw, in verband met het "redres" van de domeinen, aangevangen, met het gevolg, dat in de laatste jaren van het bestaan der Rekenkamer nog slechts enkele domeinen verpand of met hypotheken bezwaard waren. Deze aflossingen werden in den regel door den landrentmeester-generaal betaald, in sommige gevallen door andere rentmeesters. Dientengevolge vindt men onder de bijlagen bij de rekeningen van die rentmeesters tal van pand-en rentebrieven, die ongeldig zijn gemaakt. De Rekenkamer bewaarde deze ten deele in liassen bij de rekeningen, ten deele onder de eigendomsbewijzen. Zij zijn thans alle onder de bijlagen bij de rekeningen beschreven. Voorzoover nu de stukken betreffende de lossing van domeinen niet als dergelijke bijlagen konden worden aangemerkt, is er deze afdeeling voor ingericht.
Organisatie: Gelders Archief
laatste wijziging 02-04-2024
101 gedigitaliseerd
totaal 3.592 bestanden
Inlossing van verpande domeinen, door den landrentmeester-generaal THOMAS GRAMAYE verantwoord in zijn rekeningen van de in 1547 toegestane bede (nos. 2071-2074)
Lossing van de aan de rechtverkregenhebbenden van ALPHERT SCHIMMELPENNINCK verpande domeinen van Zutphen en de terugbetaling van hun nog verschuldigde gelden uit de in 1496 van hen geloste korenrenten van Veluwe
N.B. ALPHERT SCHIMMELPENNINCK, van 1460-1466 landrentmeester-generaal, had als zoodanig aan hertog ARNOLD 24000 rijnsgld. voorgeschoten en daarvoor in 1463 pandrechten verkregen op alle nog niet verpande domeinen onder het rentambt Zutphen, tegen inlossing van de som, die de rentmeester JOHAN VAN HOLTHUYSEN daarop had staan. In hetzelfde jaar had hij de korenrenten van Veluwe (t.w. tienden en andere inkomsten, die in rogge en haver betaald werden) in pand ontvangen. Aan zijn broeders SANDER en ANDRIES, alsmede aan JOHAN VAN STEENBERGEN, JOHAN VAN HOLTHUYSEN en JOHAN GRUYTER, die voor hem borg waren gebleven, droeg hertog ADOLF in 1466 al die pandrechten over, behoudens dat de laatstgenoemde alleen in het bezit van de Veluwsche korenrenten deelde. KAREL DE STOUTE trok deze domeinen weer aan zich, doch daar de schuld aan de pandhouders niet kon worden afbetaald, werden dezen door MAXIMILIAAN in hun bezit hersteld. In 1496 maakte KAREL VAN EGMOND een einde aan de verpanding der Veluwsche korenrenten, waarbij hij zich verbond, een aantal daarop gevestigde schuldbrieven, meerendeels ten behoeve van Arnhemsche burgers en reeds dateerende uit den tijd van ALPHERT SCHIMMELPENNINCK, over te nemen van de pandhouders. Aangezien hij aan zijn verplichtingen slechts ten deele had voldaan, waren bij het optreden van het Oostenrijksche bestuur in 1543 de toenmalige pandhouders van de Zutphensche domeinen nog met enkele schulden op het z.g. korenambt van VELUWE bezwaard, waarvan zij de rente uit die domeinen plachten te betalen. Ook deze domeinen waren hun wederrechtelijk door hertog KAREL ontnomen, in 1533, doch nadat deze ze ruim 4 jaren had laten beheeren door den Zutphenschen proost SWEDER VAN KERVENHEM (die in dien tijd kans gezien heeft, den pandhouders verschillende stukken afhandig te maken), waren ze hun in 1537 teruggegeven.
Lossing van het slot Schuilenburg en de daarbij behoorende goederen in 1558
N.B. Zie over deze verpanding de noot bij nos. 349-353. De pandheer van den Schuilenburg BERNT VAN HACKFORT overleed 22 Maart 1557, waarna dit domein van zijn beide dochters, JACOBA, echtgenoote van GOOSSEN VAN RAESFELT, en AGNES, gehuwd met EVERT VAN HEECKEREN TOT NETTELHORST EN RODERLO, is gelost. Dezen ontvingen daarvoor hypotheek op andere domeinen in de Graafschap, Bij deze gelegenheid verzocht de landdrost van Zutphen, HERMAN VAN BOCHOLT, tevens tot drost van den Schuilenburg te worden aangesteld, doch dit verzoek is niet ingewilligd. De Schuilenburg is in 1575 opnieuw verpand. De stukken onder nos. 461-466 zijn geliasseerd geweest. Vermoedelijk heeft VAN HASSELT deze lias losgemaakt; de stukken zijn althans verspreid in het archief aangetroffen
Hierbij is gevoegd een waarschijnlijk met deze stukken geliasseerd geweest afschrift van een brief betreffende een verhooging van de pandsom, met een verklaring aan den voet, dat Th. Gramaye den oorspronkelijken brief heeft teruggegeven, 1551.
Lossing van het ambt van Bommel, de Bommeler-en Tielerwaarden en Heerewaarden in 1563
N.B. In 1421 was het ambt door hertog REINALD IV verpand aan FRANCK PIECK, van wiens talrijke erfgenamen het in 1563 krachtens een verdrag, door Hof en Rekenkamer met hen aangegaan, is gelost tegen de overgifte van drie nieuwe rentebrieven op andere domeinen. Vgl. den desbetreffenden post in de landrentmeestersrekening over 1562, fol. 78.
Lossing van een op 's konings waarden onder Herwen en Aerdt gevestigde hypotheek van ELISABETH VAN BRONKHORST-BATENBURG, huisvrouw van JOHAN VAN RENESSE TOT ELDEREN, in 1565
Lossing van het landdrostambt van Veluwe van de erfgenamen van WILLEM VAN SCHERPENZEEL ingevolge een in 1571 gemaakt verdrag
Lossing van den Meurschen tol van KAREL graaf VAN EGMOND in 1619
Lossing van de Batenburgsche pandgoederen op de Veluwe in 1683
N.B. Zie over deze pandgoederen de noot bij nos. 360-366 en voorts de rekeningen en andere stukken betreffende het voor het beheer na de lossing ingestelde rentambt.
Overige stukken
D. Werkzaamheden van Hof en Rekenkamer gezamenlijk
N.B. Zie Tegenw. Staat van Gelderland, blz. 176. Uit de instructie van de Rekenkamer en het onder nos. 519-522 beschreven register blijkt, dat de beide colleges in uiteenloopende zaken samenwerkten, in het algemeen op grond van de overweging, dat het hoogste besturende en het hoogste beheerende college in het gewest, die tezamen den landsheer vertegenwoordigden, elkaar als zoodanig aanvulden en dus ook in gewichtige aangelegenheden konden bijstaan. Intusschen moet men de meeste van die aangelegenheden meer tot de bestuurs-dan tot de beheerszaken rekenen en men zal derhalve de desbetreffende stukken eerder in het archief van het Hof dan in dat van de Rekenkamer zoeken. De medewerking van de Rekenkamer bij de vaststelling van de landgrenzen bijv. houdt met het domeinbeheer slechts een zeer verwijderd verband. Nu is de verdeeling van die stukken tusschen de archieven der beide colleges eenigszins willekeurig geweest, blijkens de inventarissen van de beide archieven, resp. door IS.AN. NIJHOFF en zijn zoon PAUL.
Tweede afdeeling. Onderdeelen van het domeinbeheer (uitgezonderd rekeningen en bijlagen)
Derde afdeeling. Rekeningen en bijlagen
N.B. Van de bijlagen is de groote meerderheid verloren, gelijk in de inleiding is medegedeeld. Aangezien nu een gedetailleerde beschrijving van alle nog aanwezige bijlagen den inventaris te omvangrijk zou hebben gemaakt en het aan den anderen kant toch gewenscht scheen, op menig belangrijk stuk onder die bijlagen de aandacht te vestigen, is bij de beschrijving slechts in bepaalde gevallen de inhoud van de bijlagen aangegeven. Zoo zal men omschrijvingen aantreffen van de meeste bijlagen, die tot de Charterverzameling (0243) hebben behoord, en van vele stukken van dien aard, die bij de oudere rekeningen der landrentmeesters-generaal zijn overgelegd en waarvan de inhoud min of meer verrassend, althans opmerkelijk is. Hiermede is natuurlijk allerminst bedoeld, op de niet nader omschreven bijlagen het stempel van onbelangrijkheid te drukken, Op de omslagen, waarin bijlagen bewaard zijn, is aangeduid, tot welke rekeningen zij behooren.
Vierde afdeeling. Tijdelijk aan de Rekenkamer opgedragen werkzaamheden
Vijfde afdeeling. In de rekenkamer gedeponeerde archivalia
Overige stukken
Supplement
Bijlagen tot den inventaris
laatste wijziging 06-04-2024
9.793 beschreven archiefstukken
7.484 gedigitaliseerd
totaal 700.563 bestanden

Kenmerken

Datering:
1543-1795
Auteur:
A.H. Martens van Sevenhoven
Categorie:
laatste wijziging 06-04-2024
9.793 beschreven archiefstukken
7.484 gedigitaliseerd
totaal 700.563 bestanden