Uw zoekacties: Graven en hertogen van Gelre, graven van Zutphen

0001 Graven en hertogen van Gelre, graven van Zutphen ( Gelders Archief )

Archieftoegang

Hier vindt u de inventaris van een archieftoegang. Hierin staat beschreven welke stukken zich in dit archief bevinden. 
 
Het nummer dat voor de titel van het archief staat is het toegangsnummer van dit archief. Het nummer dat voor de beschrijving van een stuk staat is het inventarisnummer. 
  • Bij ‘Kenmerken’ vindt u algemene informatie over dit archief
  • Bij ‘Inleiding’ vindt u achtergrondinformatie over dit archief, denk hierbij aan de openbaarheid, de archiefvormer en de oorsprong en opbouw van het archief.
  • Bij ‘Inventaris’ vindt u de lijst met beschrijvingen van stukken die zich in dit archief bevinden. 

Hoe zoekt u door een archieftoegang?

Klik op de zoekbalk links bovenin en voer uw zoekterm(en) in. Klik vervolgens op ‘zoek’.
Onder ‘Gevonden archiefstukken’ verschijnen de beschrijvingen van stukken uit dit archief waar deze term in voorkomt. Om te zien in welk deel van het archief deze stukken zitten klikt u op ‘Inventaris’. Dor telkens te klikken op het woord/de woorden die vetgedrukt worden weergegeven komt u uit bij de (met geel gemarkeerde) zoektermen. 

Welke archieftoegangen heeft het Gelders Archief?

Bekijk het Archievenoverzicht  om te zien welke archieven zich in het Gelders Archief bevinden. Deze zijn niet allemaal geïnventariseerd en beschikbaar voor inzage. Als er geen inventarislijst beschikbaar is, is dit archief helaas nog niet in te zien. 
 

 

beacon
 
 
Naar boven om te zoeken
0001   Graven en hertogen van Gelre, graven van Zutphen
Inleiding
1. Auteursrechten en andere rechten
2. Openbaarheid en citeren
3. Archief en inventarisatie
4. Verkort aangehaalde literatuur en bronnenuitgaven
5. Genealogisch overzicht
laatste wijziging 15-05-2024
13.415 beschreven archiefstukken
5.243 gedigitaliseerd
totaal 117.690 bestanden
Inventaris
1. Graven van Zutphen
2. Graven, later hertogen, van Gelre, graven van Zutphen
3. Rechten en bezittingen
4. Financieel beheer
4.1. Rekeningen
N.B. Eventuele bijlagen bij rekeningen zijn in beginsel geplaatst bij de betreffende rekening(en).
4.1.1. Rekeningen tot 1473
4.1.2. Rekeningen 1473-1492
N.B. Rekeningen van de verschillende besturen in deze perioden. De dateringen in de beschrijvingen van de Bourgondische rekeningen zijn waar van toepassing steeds omgerekend vanuit de Paasstijl.
4.1.3. Rekeningen 1492-1543
4.1.3.1. Rentmeesters
4.1.3.2. Rekeningen verband houdend met krijgsverrichtingen
N.B. Dit gedeelte bevat voornamelijk rekeningen van ontvangst en/of uitgave wegens brandschattingen en andere schattingen in gebieden buiten het eigenlijke hertogdom gelegen; wegens in beslag genomen goederen of veroverde plaatsen; het versterken en bezet houden van steden en burchten; en van soldij aan en inkwartiering van krijgsvolk. Ook deze bescheiden zijn in dezelfde volgorde beschreven als ze in de opstelling van Nijhoff werden aangetroffen. Een groot aantal van deze rekeningen zijn geen rekeningen in de eigenlijke zin van het woord maar veeleer aantekenboeken van uitgaven a) aan krijgslieden wegens verschuldigde soldij, veelal met opneming van door dezen ingediende declaraties ("rekenongh" genoemd); en b) aan herbergiers en burgers wegens onderhoud van bij hen ingekwartierd krijgsvolk. Deze aantekenboeken hebben soms opschriften als "Scholtboick", Quytboick", "Quytonghe" e.d. Doordat de rendant hierin rekenschap aflegt van door hem gedane uitgaven hebben deze aantekenboeken in de praktijk de functie van rekeningen gekregen.
4.1.3.3. Verovering, bezetting, beheer en bestuur van door hertog Karel (tijdelijk) veroverde kastelen en heerlijkheden in en buiten Gelre
4.1.3.4. Rechterlijk-bestuurlijke ambtenaren
N.B. Een rekening van Gosen van Honseler, ambtman (en dijkgraaf) van Overbetuwe, van ontvangst en van uitgaven over 1517.10.03-1522.07.13, met resumptie van de ontvangsten en uitgaven en berekening van het slot, is gebonden bij inv.nr. 4343 (fo. 51-75).
4.1.3.5. Schattings- en accijnsrekeningen
N.B. Schattingsrekeningen en -gegevens (onder welke naam ook: bede, pondschatting, staatpenning, ruitergeld, keukengeld, wedersaat, dingtaal) en accijnsrekeningen worden ook in ambtmansrekeningen aangetroffen (zie bijv. inv.nrs. 4588 en 4600, specificatie onder C - Veluwe, en 4803 en 4806 - Nederbetuwe). Zie ook de rekeningen van de landrentmeesters (par. 4.1.3.1.1.), van heer Henrick van Gent, erfhofmeester (inv.nrs. 4505 e.v. en 4515) en de keukenboeken (par. 4.1.3.1.2.1.).
4.1.3.6. Tolontvangers
4.1.3.7. Muntmeesters
4.1.3.8. Bijlagen waarvan niet bekend is bij of tot welke rekening zij behoren
Bevelschriften en andere stukken, door hertog Karel ondertekend, 1496-1538.
N.B. De afzonderlijke stukken binnen de hierna beschreven inv.nrs. zijn in het verleden van een doorlopende nummering in rood voorzien, volgend op de nummering gehanteerd voor inv.nr. 1699 e.v.. De daarmee corresponderende beschrijvingen zijn gespecificeerd per inv.nr.
5036 1496-1520, 1523, 1532, 1534 1 pak
N.B. Voor een specificatie zie de regesten hieronder. Met summiere inhoudsopgave door I.A. Nijhoff. i
5037 1521-1523 1 pak
N.B. Voor een specificatie zie de regesten hieronder. Met summiere inhoudsopgave door I.A. Nijhoff. i
5038 1524-1525 1 pak
N.B. Voor een specificatie zie de regesten hieronder. Met summiere inhoudsopgave door I.A. Nijhoff. i
5039 1526-1527 1 pak
N.B. Voor een specificatie zie de regesten hieronder. Met summiere inhoudsopgave door I.A. Nijhoff. i
5040 1528-1530 1 pak
N.B. Voor een specificatie zie de regesten hieronder. Met summiere inhoudsopgave door I.A. Nijhoff. i
5041 (1528), 1531-1538 1 pak
N.B. Voor een specificatie zie de regesten hieronder. Met summiere inhoudsopgave door I.A. Nijhoff. i
5041.1-0001 Hertog Karel beveelt Evert van Dompseler, rentmeester te Groningen om Everts paard dat de dienaar Michel van Haldsteyn goed dienen zou aan deze af te staan, hiervoor 50 goudgulden in rekening te brengen en dit bedrag te nemen van de eerste penningen die de hertog in het aankomend jaar zullen toekomen. Met kwitantie voor ontvangst.
5041.1-0002 Hertog Karel beveelt zijn bastaardzoon Karel van Gelre, stadhouder en Evert van Dompseler, rentmeester te Groningen om de 400 gulden die Roelof Huynge (de Jonge) nog tegoed heeft van de 1000 die de hertog hem zou geven, waardoor hij schulden heeft moeten maken, hem komende Lichtmis ergens toe te wijzen zodat hij die daar kan innen en er zijn schulden mee aflossen.
5041.1-0003 Hertog Karel verlangt van de stad Tiel dat zij een aantal afgevaardigden, een of twee uit elke bank die ermee te maken heeft, maandag over 14 dagen in Arnhem in de herberg laten komen om de volgende dag door de raden gehoord te worden voor het appèl dat Johan Ottenz. over de boeten die zij hem hebben opgelegd heeft gedaan op de kamer van de hertog en verklaart dat hij de zaak zelf met zijn raden op kosten van de in het ongelijk gestelde wil behandelen.
5041.1-0004 Hertog Karel beveelt Johan van Selbach, drost en Gerrit van Lennep, rentmeester te Coevorden om aan de dienaar Johan van Selbach, zoon van de drost een paard van 60 goudgulden te verschaffen en dit bedrag te nemen van de penningen die ze in het aankomende jaar zullen innen.
5041.1-0005 Hertog Karel beveelt Evert van Dompseler, rentmeester om aan de kamerknecht Johan (Rait genaamd) Potouw (Poitou) en Herman Barbier (Boetzeel van Nijmegen) een vat goede boter te verschaffen.
5041.1-0006 Hertog Karel beveelt Gerard van Lennep, rentmeester in Coevorden en Drenthe om aan Berend van Hackfort, drost te Wedde op komende kerstdag 300 goudgulden uit te keren voor het geschut op de Zijl (Delfzijl), te bekostigen uit zijn ontvangst.
5041.1-0007 Hertog Karel beveelt Joost van Zwieten, ambtman in Nederbetuwe om de erfgenamen van wijlen Albert van Ermel aan wie de hertog de tol te Tiel had verpand zoals Joost uit het bijgevoegde afschrift van de verpanding kan zien, welke erfgenamen zich beklagen dat ze geld van de pandsom voor de tol en ander geld niet gekregen hebben, zo tevreden te stellen dat de hertog er verder geen last van heeft.
5041.1-0008 Hertog Karel beveelt Vyth van Munster, drost te Anholt om aangezien de hertog in zijn raad vanwege de duurte van het graan en de honger en kommer voor de arme onderzaten besloten heeft het maalloon van alle wind- en watermolens te halveren, zodat zij die tot nu toe een spint van een malder gegeven hebben nu een halve spint zullen geven, dit besluit op de eerstvolgende kerkelijke feestdag in Anholt en alle parochiekerken in zijn ambt te laten afkondigen, met de toevoeging dat de hertog hen die daartegen handelen of willen handelen, denkt te bestraffen aan lijf en goed.
5041.1-0009 Hertog Karel schrijft (waarschijnlijk Joost van Zwieten, ambtman van Nederbetuwe) aan om, aangezien hij de staatpenning die het hele land op Lamberti zou gaan opbrengen tot dusver niet heeft laten uitzetten en invorderen wegens de slechte stand van het gewas en de armoede der onderzaten en nu de tijd is aangebroken dat hij de verordening en aanslag stuurt met aanwijzing aan wie penningen zijn toegewezen, de tax meteen door de gezworen zetters uit te laten zetten en te laten invorderen en om die uit te betalen aan wie de hertog heeft aangewezen vanwege leningen en voorschotten.
5041.1-0010 Hertog Karel beveelt zijn bastaardzoon Karel van Gelre, stadhouder te Groningen om van de pachten, opbrengsten en jaarrenten uit de Utrechtse goederen in Drenthe die de hertog verleden jaar bevolen heeft te vorderen voor onderhoud en uitrusting van het huis aan de Zijl (Delfzijl), dit jaar 100 gulden uit te keren aan bevelhebber Hans van Coelne (Coellen) in mindering op wat die nog tegoed heeft en het overige voor uitrusting, spijziging en dergelijke van dat huis met de toevoeging dat de hertog aan (Hendrik van Barnevelt genaamd) Magerheyn, schout (van Diever) heeft doen schrijven uitkering ervan en bescheid erover aan de stadhouder te geven zoals vorig jaar.
5041.1-0011 Hertog Karel beveelt Gerard van Lennep, rentmeester in Coevorden en Drenthe om aangezien alle ambtsdragers naar oude gewoonte jaarlijks tegen de hoogtijd van Kerstmis speelgeld zenden aan de hertog, tegen de komende hoogtijd via brenger dezes 20 goudgulden te zenden en het geld te nemen van de eerste penningen die hij namens de hertog int.
5041.1-0012 Hertog Karel beveelt Joost van Zwieten, ambtman in Nederbetuwe om aangezien alle ambtsdragers naar oude gewoonte jaarlijks tegen de hoogtijd van Kerstmis speelgeld zenden aan de hertog, via brenger dezes tegen de komende hoogtijd 20 goudgulden te zenden en het geld te nemen van de eerste boeten en inkomsten uit zijn ambt.
5041.1-0013 Hertog Karel beveelt Johan van Selbach, drost in Coevorden en Drenthe en Gerrit van Lennep, rentmeester om aan Jacob van Tuyll, waard te Arnhem van de eerste penningen in hun ambt 80 goudgulden uit te keren die de hertog aan soldij aan Hans van Lievesteyn (Liebenstein) schuldig is en die Hans voor Jacob heeft bestemd, aangezien de hertog Hans die een uitheems man is en moeilijk kan reizen, geholpen wil zien.
5041.1-0014 Hertog Karel kondigt een verordening af voor de tollen op Rijn, Waal en IJssel, waarbij diverse nader aangeduide scheepstypen zowel die tolvrijheid genieten als die tolplichtig zijn, nader aangegeven tolvermindering krijgen en waarbij bepalingen worden getroffen ten aanzien van de gescheiden plaatsing van vreemd en tolvrij goed in schepen, de tolvrijdom van bevoorrechte steden en plaatsen op vreemde bodem en het transport van vrijgoederen door Gelderse schippers.
5041.1-0015 Hertog Karel beveelt Gerrit van Lennep, rentmeester te Coevorden om aan Roelof van Lennep, huishofmeester en drost te Middelaar 100 malder haver te verschaffen voor het onderhoud van paarden dit jaar.
5041.1-0016 Hertog Karel beveelt Evert van Dompseler, rentmeester te Groningen om de dienaar Jasper van Lynden het redelijk paard te doen toekomen en hierover 45 goudgulden van de penningen van de hertog te nemen, maar de eerdere toewijzingen en eigen zaken van de hertog te laten voorgaan.
5041.1-0017 Hertog Karel beveelt zijn bastaardzoon Karel van Gelre, stadhouder te Groningen om nu er een nieuwe verordening voor de dijken aldaar wordt opgesteld en nieuwe dijkgraven worden aangesteld, met voorrang Lulof Coenders, die als dijkgraaf veel werk heeft verzet, de dijken heeft verbeterd en veel uitgaven heeft gehad, die hem door de ontrouw van Jasper van Merwijck nog niet zijn afbetaald, tot een van de voornaamste dijkgraven aan te stellen op grond van zijn deskundigheid, trouw en opgelopen schade.
5041.1-0018 Hertog Karel beveelt Evert van Dompseler, rentmeester om zich garant te stellen voor betaling van de twee paarden die Rutger van Beekbergen in Groningen op bevel van de hertog komt kopen tot deze de hertog heeft opgegeven wat ze kosten en tot hij ze betaald zal hebben, welk bedrag de hertog hem meteen mee zal laten geven.
5041.1-0019 Hertog Karel beveelt Johan van Selbach, drost te Coevorden en Drenthe om aan Johan van Lynden, bevelhebber binnen Harderwijk voor een paard 60 goudgulden te betalen, te bekostigen uit de eerste penningen die in zijn ambt opgebracht of uitgezet zullen worden.
5041.1-0020 Hertog Karel beveelt Johan van Selbach, drost te Coevorden en Drenthe om meteen naar de hertog te komen om bijzondere zaken te bespreken die niet geschreven kunnen worden.
5041.1-0021 Hertog Karel beveelt Gerard van Lennep, rentmeester van Drenthe om de kosten van de heen- en terugreis van de raden meester Arnold van den Gruythuys en meester Herman Knoppert, beide licentiaten in de rechten, die de hertog voor zijn zaken naar Drenthe stuurt op zich te nemen.
5041.1-0022 Hertog Karel beveelt Gerard van Lennep, rentmeester van Drenthe om aan Hendrik Roick, dienaar in de kanselarij aan wie de hertog 25 goudgulden had toegezegd uit de renten en heerlijkheid van Batenburg voor het jaargeld waarop deze blijkens oorkonden uitgevaardigd door wijlen Agnes van Wisch en Jacob van Bronckhorst, heer van Batenburg recht had, zowel voor de achterstallige jaren als voor de geldsom waarop deze rente was gevestigd en die daarop de oorkonden aan de hertog had overgedragen maar omdat de Batenburgse renten intussen door Herman van Bronckhorst en Batenburg tot Stein van de hertog waren verworven, zijn geld niet had ontvangen, dit bedrag uit te keren.
5041.1-0023 Hertog Karel beveelt Johan van Selbach, drost in Coevorden en Drenthe en Gerard van Lennep, rentmeester om aan dienaar Johan van Selbach, zoon van de drost voor het paard en harnas dat deze in dienst verloren had, hetwelk hem nog niet is vergoed 50 goudgulden te verschaffen uit de penningen waar die het best te krijgen zijn.
5041.1-0024 Hertog Karel beveelt Johan van Selbach, drost te Coevorden en Gerard van Lennep, rentmeester om aan Roelof van Munster, die van de bondgenoot Claas, graaf van Teckelenburg 76 goudgulden en 11,5 stuiver Brabants tegoed heeft van zijn leisting uit te keren, ofschoon het geschreven bewijsstuk dat de hertog pleegt mee te sturen vergeten is en zegt toe dit bewijs later te zenden.
5041.1-0025 Hertog Karel beveelt Gaart Gaymans, tollenaar om de schutters van de klompschutterij te Arnhem als geschenk 10 goudgulden uit te keren.
5043.1-0026 Hertog Karel beveelt Gerard van Lennep, rentmeester van Drenthe om aan dienaar Hendrik Geckxken voor de twee jaar dat de (stal)jongen op komende Sint-Jan Nativitatis in diens huis gewoond en geslapen zal hebben 48 Embder gulden, 24 per jaar, uit te keren uit de eerste penningen die hij int.
5043.1-0027 Hertog Karel beveelt Gerard van Lennep, rentmeester in Drenthe om aan de raad meester Herman Knoppert uit de eerste penningen die hij ontvangt of het boeten of andere inkomsten zijn de 45 goudgulden uit te keren die deze in opdracht van de hertog uitgegeven heeft.
5041.1-0028 Hertog Karel beveelt Gaart Gaymans, tollenaar van de Lobithse tol te Arnhem om de 78 ¾ goudgulden uit te keren die de dienaar Michel van Hartsteyn in Arnhem heeft uitgegeven toen hij als koning de papegaai schoot bij de Sint-Catharinaschutterij.
5041.1-0029 Hertog Karel beveelt Johan van Selbach, drost in Coevorden en Drenthe om als voortzetting op Johans schrijven met de bekentenis van (de dief) Hensken Claas Gerardsz. en zijn gezelschap, waarop de hertog aan de steden Lübeck en Hamburg heeft doen schrijven voor verklaringen tegen Hensken in Coevorden te komen en hun daartoe vrijgeleide heeft toegekend, zoals Johan in het bijgevoegde afschrift kan zien, hen overeenkomstig hun misdaad te laten berechten en Gerardus’ vrouw naar haar man te sturen.
5041.1-0030 Hertog Karel beveelt Gaart Gaymans, tollenaar te Arnhem om het eerder gegeven bevel de vertering van de Sint-Katerynenschutterij te Arnhem tot de eerder geschreven som te betalen, dat Gaert niet heeft willen uitvoeren zonder uitvluchten uit te voeren met het dreigement dat hij ander zijn ambt verliest.
5041.1-0031 Hertog Karel beveelt Gerard van Lennep, rentmeester van Drenthe om aan de rijdende bode Johan Orink 13 goudgulden voor een paard uit te betalen.
5041.1-0032 Hertog Karel beveelt Evert van Dompseler, rentmeester te Groningen om aan de barbier Herman (Boetzeel van Nijmegen) en de kamerknecht Hendrik van Munster een vat goede boter te verschaffen.
5041.1-0033 Hertog Karel beveelt Gerard van Lennep, rentmeester om voor de rijdende bode Hendrik Geckxken, die in dienst zijn paard onbruikbaar heeft gemaakt, het geschikte paard dat in het klooster Groot Aduard zou zijn, te kopen opdat hij weer kan rijden.
5041.1-0034 Hertog Karel beveelt Evert van Dompseler, rentmeester om aan de rijdende bode Johan Orink voor een paard 14 goudgulden uit te betalen.
5041.1-0035 Hertog Karel beveelt zijn bastaardzoon Karel van Gelre, stadhouder te Groningen om overeenkomstig het verlangen van meester Willem, bussengieter te zorgen voor zoveel wagens uit het land van de hertog als deze nodig heeft om tot Coevorden met hem mee te rijden.
5041.1-0036 Hertog Karel zegt Arnoud Antonisz., tolschrijver van de Lobithse tol te Arnhem, die 100 goudgulden extra heeft voorgeschoten, toe dat hij het tolschrijversambt nog twee jaar na het aflopen van de termijn waarvoor dit aan hem was verpand mag houden en belooft hem of zijn erfgenamen niet uit dit ambt te ontslaan voor de 100 gulden en pandgeld dat hij tegoed heeft zijn betaald.
5041.1-0037 Hertog Karel beveelt Johan van Selbach, drost en Gerard van Lennep, rentmeester te Coevorden om aan Gijsbert Venraide 25 goudgulden uit te betalen voor het houden van zijn eerste gezongen mis.
5041.1-0038 Hertog Karel verlangt van Petrissa van (Dhaun-)Oberstein, abdis van het Quirinusstift te Neuss dat zij scherp toezicht laat houden op de dochter van wijlen de verwant en raad van de hertog, Reinier van Gelre, bastaard, heer van Arcen, die het stift in weerwil van haar professie wil verlaten, hetgeen de hertog niet aanstaat en dat deze wanneer ze bij haar voornemen blijft in verzekerde bewaring wordt genomen zoals het volgens de regels van het stift hoort, opdat ze niet ontsnapt.
5041.1-0039 Hertog Karel beveelt Evert van Dompseler, rentmeester om de dienaar Berend van Hackfort, drost voor een mantel 20 el goed fluweel te verschaffen en het geld ervoor te nemen van de eerste penningen die hij namens de hertog int.
5041.1-0040 Hertog Karel beveelt Evert van Dompseler, rentmeester te Groningen om de kosten van de heen- en terugreis van de secretaris Hendrik van Amstel en de rijdende bode, die door de hertog naar Groningen gezonden worden, op zich te nemen.
5041.1-0041 Hertog Karel beveelt Philips van Kalis, tollenaar te Arnhem om aan de dienaar Gerard Munter een os van 10 goudgulden te verschaffen.
5041.1-0042 Hertog Karel beveelt Gerard van Lennep, rentmeester in Drenthe om overeenkomstig de oude gewoonte dat ambtlieden en ambtdragers tegen de hoogtijd van Kerstmis speelgeld zenden, via brenger dezes 25 goudgulden aan de hertog te sturen.
5041.1-0043 Hertog Karel beveelt Evert van Dompseler, rentmeester te Groningen om overeenkomstig de oude gewoonte dat ambtlieden en ambtsdragers tegen de hoogtijd van Kerstmis speelgeld zenden, via brenger dezes 35 goudgulden aan de hertog te sturen.
5041.1-0044 Hertog Karel beveelt Johan van Selbach, drost in Coevorden en Drenthe om de rentmeester Gerard van Lennep meteen naar Arnhem te zenden omdat de hertog hem iets wil laten weten dat hij niet kan laten schrijven.
5041.1-0045 Hertog Karel beveelt Johan van Selbach, drost te Coevorden en Drenthe om de dienaar Oswald, die door de hertog gezonden wordt vanwege de aan Johan bekende aanslag, behulpzaam te zijn bij het inwinnen van inlichtingen, te ondersteunen met de benodigdheden die bij hem het best te krijgen zijn en andere benodigdheden elders te halen.
5041.1-0046 Hertog Karel beveelt Johan van Selbach, drost in Coevorden en Drenthe om aangezien het niet voldoende is over de Eems te trekken tot Middelsum en Lege, zoals Johan mede op grond van waarnemingen door de rentmeester heeft geschreven, omdat dit nog te ver van Emden en Norden is en men dan eerst met grote ruchtbaarheid door veel dorpen zou moeten trekken, te bezien of men ook over het ijs tot Ness, een eiland bij de stad en het dorp Borssum kan komen en vandaar naar de stad kan oversteken om dit meteen te laten weten aan de hertog en de bevelslieden wanneer die althans bij de krijgsknechten zijn, om uit te zoeken waar de krijgsknechten nu zijn gelegerd en dit de hertog te laten weten en om kosten noch moeite te sparen.
5041.1-0047 Hertog Karel beveelt Johan van Selbach, drost in Coevorden en Drenthe om aangezien nu ongetwijfeld alle plaatsen die Johan weet wel dichtgevroren en te gebruiken zijn, de krijgsknechten niet zonder kennis van zaken daarheen gebracht kunnen worden en Johan na de laatste brief van de hertog nog niet alles heeft laten weten, dit ijlings te laten geschieden en de hertog dit per bode in Hattem te laten weten, de hertog heeft daar een bode die hem het schrijven meteen zal brengen en om in deze kosten noch moeite te sparen.
5041.1-0048 Hertog Karel beveelt Johan van Selbach, drost in Coevorden en Drenthe om Maarten van Rossem, heer van Poederoijen, maarschalk en luitenant aan wie de hertog heeft bevolen met Johan te spreken, te geloven als de hertog zelf en alles te doen wast deze zegt, wat het ook kosten zal en daartoe de diensten van de rentmeester te baat te nemen.
5041.1-0049 Hertog Karel beveelt Gerard van Lennep, rentmeester in Coevorden en Drenthe om de 25 gulden van gewicht die deze moet sturen aan de hertog als speelgeld voor de komende Kerstmis meteen te doen toekomen aan de secretarissen en schrijvers in de kanselarij aan wie de hertog dit geld voor het nieuwe jaar heeft toegekend.
5041.1-0050 Hertog Karel beveelt Evert van Dompseler, rentmeester te Groningen om aan Jasper van Lynden, die een tijd lang voor zaken van de hertog heeft gereden en verteringen heeft moeten betalen, van de jaartax van komende Jacobi 50 goudgulden uit te keren en zijn vertering op de reis naar Esens, waarheen de hertog hem gestuurd heeft, op zich te nemen.
5041.1-0051 Hertog Karel beveelt Wijnand van Doornik, rentmeester om aan Johan van Luydick 15 goudgulden uit te keren uit de eerste penningen die hij namens de hertog int.
5041.1-0052 Hertog Karel stelt Hendrik van Zeyst aan tot richter van Doetinchem en zegt toe hem of zijn erfgenamen niet te ontslaan uit dit ambt voordat genoegdoening is gegeven voor de 85 enkele gulden en 25 goudgulden die de vorige richter Johan Vynck van dit ambt tegoed had en die aan deze door Hendrik zijn voldaan, met bevel aan Zweder van Voorst, landdrost in het graafschap Zutphen en stad en kerspel Doetinchem om Hendrik als richter te aanvaarden en hem alles te laten genieten wat gebruikelijk is.
5041.1-0053 Hertog Karel kent - om bijzondere redenen en na grondige voorlichting door zijn raad heer Jacob van Domburg, stadhouder (van het Kwartier van Roermond), aan de stad Roermond ter voltooiing van haar timmerwerk en ter betaling van haar schulden uit de accijns van een vuurijzer op elk vat bier dat op het platteland gedronken en getapt wordt - welke accijns aan de hertog voor vier jaar door het hele land is toegelaten, jaarlijks 200 goudgulden toe en beveelt Jacob en al wie namens de hertog de hand op deze accijns mag leggen die som jaarlijks aan die van Roermond te betalen of hun toe te staan die zelf in te nemen.
5041.1-0054 Hertog Karel beveelt Wijnand van Doornik, rentmeester om de slotenmaker Dirk aan wie de hertog had toegestaan de achterstallige tegoeden bij Wijnand in te vorderen, maar die zich beklaagt dat hem nog niet is betaalds, tevreden te stellen.
5041.1-0055 Hertog Karel beveelt Philips van Kalis, tollenaar te Arnhem om aan Albert Vrieze, slotvoogd voor glazen in zijn nieuwe huis 6 goudgulden uit te keren.
5041.1-0056 Hertog Karel beveelt Gerard van Lennep, rentmeester te Coevorden om aan Roelof van Lennep, toonder dezes een bij Gerard staand geschikt paard te doen toekomen als compensatie voor het paard dat deze aan de hertog heeft geleverd en daarvoor 50 Philippusgulden in mindering op zijn ontvangst te rekenen of om wanneer hij het met Roelof over de koop niet eens kan worden hem 50 Philippusgulden uit te keren.
5041.1-0057 Hertog Karel beveelt Bernard van der Elst, rentmeester om Gerard van Beynhem aan wie de hertog voor de duur van diens leven maandelijks 1 goudgulden had toegekend uit te betalen door Bernard, aan wie de hertog hiertoe ook had laten schrijven, over het uitblijven van welke betaling Gerrit zich beklaagt, tevreden te stellen zodat de hertog in het vervolg geen klachten meer krijgt.
5041.1-0057 Hertog Karel beveelt Gerard van Lennep, rentmeester te Coevorden en Drenthe om aan de hooggeleerde raad meester Arnold van den Gruythuys, licentiaat de 300 goudgulden salaris en jaargeld van het jaar 1532, die deze nog niet ontvangen heeft, waardoor hij zich beklaagt in schulden te raken, uit te betalen van de penningen die (Berend van Munster), heer van Ruinen zal leveren.
5041.1-0058 Hertog Karel deelt Evert van Dompseler, rentmeester te Groningen mede het wit Brunswijks masker dat deze heeft gezonden ontvangen te hebben en het Eemker bier dat Evert ook in zijn brief beloofd heeft, af te wachten en zegt toe deze leveringen goedgunstig te zullen gedenken.
5041.1-0059 Hertog Karel beveelt Johan van Selbach, drost te Coevorden en Drenthe om komende zondagmiddag op het huis Diepenheim te komen om de mening van de hertog te vernemen van Jacob ten Starte, drost te Bredevoort, die daar dan ook zal zijn.
5041.1-0060 Hertog Karel beveelt Gerard van Lennep, rentmeester te Coevorden om, aangezien de hertog de hoofdlieden bij de hand wil houden voor het geval ze nodig zijn en wel door middel van geld voor hun onderhoud, aan de door hem gezonden Dirk van Groull elke maand 6 enkele gulden ad 24 stuiver Brabants uit te betalen tot de hertog anders laat weten.
5041.1-0061 Hertog Karel beveelt Gerard van Lennep, rentmeester om aan de dienaar Hendrik Geckxken 24 Embder gulden uit te betalen voor het jaar dat de (stal)jongen bij hem geslapen heeft.
5041.1-0062 Hertog Karel beveelt Johan van Selbach, drost te Coevorden om in overeenstemming met de brief van de graaf van Emden waarin deze de dienaar van de hertog, Palick van Camphuysen vrijgeleide weigert en alle omgang en samenkomst met Gelderse onderzaten en verbondenen verbiedt, van welke brief Johan een afschrift aan de hertog gezonden heeft, ook de onderzaten en verbondenen van de graaf vrijgeleide te ontzeggen en geen omgang en samenkomst met hen te hebben tot de hertog anders laat weten en om hem op de hoogte te houden van het handelen van de krijgsknechten die rond Coevorden door bos en broek trekken en zegt toe dat hij een afschrift stuurt van het verweer van Balthasar (Oomkens, heer van Esens) tegen de beschuldigende brief die de graaf over hem aan Johan gezonden had.
5041.1-0063 Bevelschrift van hertog Karel aan Johan van Selbach, drost te Coevorden en Drenthe om overeenkomstig de bijgevoegde brief aan de hertog van Meinhard van Hamm hem van benodigd kruit, zo mogelijk twee stukken geschut en wat krijgsknechten te voorzien om de hertog op de hoogte te houden van al wat hij verneemt en om zijn neve Balthasar (Oomkens, heer van Esens) die de hertog naar Coevorden stuurt, een tijd lang te onderhouden tot de hertog anders laat weten.
5041.1-0064 Hertog Karel beveelt Johan van Selbach, drost te Coevorden en Drenthe om van de bode die deze naar de hertog heeft gezonden geen gebruik meer te maken aangezien die onjuiste geruchten verspreidt over de toestand in Reiderland, vertelt over groot verlies aan paarden en dergelijke, waarvan Johan uit de bijgevoegde brief aan de drost N.N. kan zien dat het niet waar is en om het in dezelfde brief aangeduide gebrek aan kruit, geschut, zout, brood enzovoort zoveel mogelijk te verhelpen en zegt toe dat het kruit dat neef Balthasar, (Oomkens, heer) van Esens daar heeft, hiertoe vrij gebruikt mag worden.
5041.1-0065 Hertog Karel deelt Johan van Selbach, drost te Coevorden en Drenthe, mede dat voordat hij diens brief ontvangen had hij van de dienaar Meinhard van Hamm bericht met daarin alles over de overwinning heeft gekregen, waarop de hertog deze geantwoord heeft met alle vlijt voor een goede voortzetting te zorgen, dat hij ook de stadhouder in Groningen en de drost te Wedde laat schrijven dat ze daarop gespitst zijn en hij dagelijks meer hulp wil sturen, verlangt dat Johan het Berend van Hackfort, drost te Esens laat weten en zich ijverig toont en meldt dat hij heeft gezorgd dat de gevangenen in handen van medestanders zullen zijn.
5041.1-0066 Hertog Karel verlangt van zijn bastaardzoon Karel van Gelre, stadhouder in Groningen en Ommelanden dat deze op de passage in de brief van de graaf van Emden (Oostfriesland) betreffende het hertogelijk verbod voor de zijnen om met de graaf om te gaan, welke brief de stadhouder aan de hertog had doorgestuurd, zelf antwoord geeft, aangezien de hertog op grond van geschriften van de stadhouder daartoe heeft besloten, schrijft op de slappe verantwoording van de graaf in die brief voor de beschuldigingen tegen Balthasar (Oomkens, heer van Esens) niet verder in te willen gaan en beveelt de drost te Coevorden te steunen bij de uitvoering van het bevel de krijgsknechten in Reiderland met scheepsvoorzieningen van Zijl (Delfzijl) te helpen en hem, de hertog, steeds op de hoogte te houden.
5041.1-0067 Hertog Karel beveelt Johan van Selbach, drost te Coevorden en Drenthe om van de twee bijgevoegde brieven de een zo spoedig mogelijk aan de drost te Wedde te bezorgen en de ander aan hopman Meinhard (van Hamm).
5041.1-0068 Hertog Karel beveelt Johan van Selbach, drost te Coevorden en Drenthe, maarschalk om overeenkomstig de brief die Johan met het schrijven uit Amsterdam aan zijn neef, (Bathasar Oomkens), heer van Esens hem gezonden heeft samen met zijn neef het werven van krijgsknechten en de pas afsnijden van die van Emden met alle ijver na te streven en zijn neef dit te laten weten.
5041.1-0069 Hertog Karel beveelt Hendrik Kloetbaen, landschrijver en rentmeester om ondanks de andere toewijzingen en schulden waarmee hij hem heeft belast toch zo spoedig mogelijk aan de dienaar Johannes Paesse 25 gulden ad 24 stuiver Brabants, die deze van verdiensten tegoed heeft, uit te betalen.
5041.1-0070 Hertog Karel staat Gerard van Lennep, rentmeester te Groningen toe van de penningen die hij int 20 goudgulden in te houden voor het paard dat hij in dienst onbruikbaar heeft gemaakt.
5041.1-0071 Hertog Karel beveelt Hendirk Kloetbaen, landschrijver en rentmeester om de Dominicanen en de (Franciscaner) broeders van Galilea bij hem (in Zutphen) elk een ton haring te verschaffen.
5041.1-0072 Hertog Karel verklaart dat zijn dienaar Johan Kuijper voor diens huis aan Sint-Walburgiskerkhof te Arnhem aan door de raad en rekenkamer verschuldigde huur van afgelopen zes jaar, welke termijn op 1533.08.17 is afgelopen, van de eerste vier jaar 20 goudgulden per jaar tegoed heeft en van de laatste twee jaar na de dood van de kanselier ook 20 gulden aan huur en 20 aan brandstof en kaarsen en dat de huur de komende jaren even hoog zal zijn, omdat behalve de keuken het hele huis wordt gebruikt en zegt Johan tevens 30 goudgulden toe voor de verbouwing van de raadkamer en de 140 goudgulden en 20 stuiver Brabants die Johan na de verrichte betaling van 49 goudgulden en 8 stuiver Brabants door Evert Evertsz., keukenmeester bewijst uit de inkomsten van Evert Beijer, tollenaar te Nijmegen.
5041.1-0073 Hertog Karel beveelt zijn ambtlieden om in hun ambt te laten afkondigen dat elk dorp en elke plaats uitsluitend de ingeboren, bekende en ingezeten bedelaars onderhoudt en vreemde bedelaars aanhoudt en aan de ambtman overdraagt en om hen naar behoren te bestraffen, aangezien steeds meer kwaad wordt aangericht door vreemde landlopers en bedelaars of lieden die daarvoor doorgaan.
5041.1-0074 Hertog Karel beveelt en machtigt zijn raad meester Zweder van Kervenhem, proost van Zutphen om degenen van wie hij weet dat ze bouwland en bewoonde plaatsen omgezet hebben in weiland, door welk gebruik de hertog in het graafschap Zutphen veel diensten, penningen en schattingen misloopt, bij zich te ontbieden en met hen een regeling te treffen of wanneer ze onwillig zijn ten behoeve van de hertog beslag op hun land te laten leggen en beveelt Zweder van Voorst, landdrost en aan schouten en richters in het graafschap om de raad bij te staan.
5041.1-0075 Hertog Karel beveelt Hendrik Kloetbaen, landschrijver en rentmeester om aan Otto Keyen die bij hem (in Zutphen) namens de hertog de vogel geschoten heeft, in redelijke mate en zoveel het bij de eer hoort uit te betalen.
5041.1-0076 Hertog Karel beveelt meester Peter Heust, rentmeester te Montfort om, nu de hertog na de onlangs in Arnhem gesloten overeenkomst tussen Peter, die van Roermond en de onderzaten van Montfort betreffende de grijpen en penningen die men nergens naar hun waarde betaalt, heeft bepaald dat men tot nader order voor de grijp 12 Brabantse stuiver zal betalen en evenzeer alle jaarlijkse botdragers en oude grote schellingen en penningen, hetgeen al een gunst voor de onderzaten is omdat in oude registers en boeken voor een grijp 1 goudgulden gerekend wordt, deze gelden te innen, voor de gulden die stad Roermond jaarlijks geeft goudguldens te rekenen en de drost en de voornoemde stad bij het invorderen, waartoe zij nu worden aangeschreven, bij te staan.
5041.1-0077 Hertog Karel beveelt Lodewijk Gerlachsz., tollenaar te Zaltbommel om meteen zijn tax aan haver naar de voederpijp in Arnhem te sturen.
5041.1-0078 Hertog Karel schrijft Loef van Egeren, drost te Gelre, Johan van Wittenhorst, heer van Horst, ambtman in het Land van Kessel, Frans Voss van Schwarzenberg, ambtman in het Land van Kriekenbeek en Evert van Brempt, ambtman te Straelen aan om in afwijking van de eerdere aanschrijving om met paarden, harnassen en dienaren op woensdag na Pinksteren in Wageningen te komen, in hun ambt te blijven en te doen als eerder geschreven is, omdat het de hertog beter lijkt dat zij toezien op de bouw te Nieuwstadt, maar om wel met zijn vieren samen zo goed uitgeruste paarden en krijgsknechten ter monstering op die dag naar Wageningen te sturen.
0001 Graven en hertogen van Gelre, graven van Zutphen
Inventaris
4. Financieel beheer
4.1. Rekeningen
N.B. Eventuele bijlagen bij rekeningen zijn in beginsel geplaatst bij de betreffende rekening(en).
4.1.3. Rekeningen 1492-1543
4.1.3.8. Bijlagen waarvan niet bekend is bij of tot welke rekening zij behoren

Bevelschriften en andere stukken, door hertog Karel ondertekend, 1496-1538.
N.B. De afzonderlijke stukken binnen de hierna beschreven inv.nrs. zijn in het verleden van een doorlopende nummering in rood voorzien, volgend op de nummering gehanteerd voor inv.nr. 1699 e.v.. De daarmee corresponderende beschrijvingen zijn gespecificeerd per inv.nr.
5041 (1528), 1531-1538 1 pak
N.B. Voor een specificatie zie de regesten hieronder. Met summiere inhoudsopgave door I.A. Nijhoff.
5041.1-0078
Hertog Karel schrijft Loef van Egeren, drost te Gelre, Johan van Wittenhorst, heer van Horst, ambtman in het Land van Kessel, Frans Voss van Schwarzenberg, ambtman in het Land van Kriekenbeek en Evert van Brempt, ambtman te Straelen aan om in afwijking van de eerdere aanschrijving om met paarden, harnassen en dienaren op woensdag na Pinksteren in Wageningen te komen, in hun ambt te blijven en te doen als eerder geschreven is, omdat het de hertog beter lijkt dat zij toezien op de bouw te Nieuwstadt, maar om wel met zijn vieren samen zo goed uitgeruste paarden en krijgsknechten ter monstering op die dag naar Wageningen te sturen.
Datering:
1535 mei 10
NB:
Origineel: inv.nr. 5041 rode nr. 3101.
Toegangsnummer:
0001 Graven en hertogen van Gelre, graven van Zutphen
Organisatie: Gelders Archief
laatste wijziging 13-02-2023
5041.1-0079 Hertog Karel beveelt Lodewijk Gerlachsz., tollenaar te Zaltbommel om 50 goudgulden voor het haver voor de voederpijp waarvan de termijn van levering verstreken is, meteen naar Augustijn in Arnhem te zenden en voortaan niet meer leveringstermijn te vergeten, waarbij de hertog zich bevreemd toont dat men Lodewijk elk jaar hiertoe moet manen.
5041.1-0080 Hertog Karel beveelt zijn raad meester Zweder van Kervenhem, proost van Zutphen om nu een deel van de muur van Anholt is ingestort meteen van Zutphen naar Anholt te rijden, te bezien welke noodbouw noodzakelijk is en zich dan bij de hertog in Arnhem te voegen om dit te laten weten, zodat daarnaar gehandeld kan worden.
5041.1-0081 Hertog Karel verklaart Gerard van den Foirtmoelen, burger van Keulen 609 goudgulden schuldig te zijn en beveelt Lodewijk Gerlachsz., tollenaar te Zaltbommel om hiervan 300 goudgulden uit te betalen binnen een jaar, uit de tolpenningen, betalingen op te tekenen op deze akte en wanneer het bedrag is voldaan de akte terug te verlangen.
5041.1-0082 Hertog Karel zegt aan zijn dienaar Roelof van Munster voor het huis Kinkhorst met toebehoren in Drenthe onder het kerspel Meppel, dat deze van zijn overleden vader heeft geërfd, nu gebruikt en aan de hertog heeft verkocht, toe om voor Sint-Maarten aanstaande of 14 dagen daarna 2450 goudgulden te betalen, waarna Roelof het huis zal opdragen en zijn oorkonden zal overdragen, zodat de hertog daarmee overeenkomstig het landrecht van Drenthe voorzien zal zijn.
5041.1-0083 Hertog Karel beveelt Lodewijk Gerlachsz., tollenaar te Zaltbommel om aan Bruin van der Schuyren, ambtman in Bommeler- en Tielerwaarden voor een paard dat deze de hertog heeft doen toekomen 40 goudgulden uit te keren en voor het tegoed dat hij heeft 8 enkele gulden.
5041.1-0084 Hertog Karel beveelt Lodewijk Gerlachsz., tollenaar te Zaltbommel om het geld voor het haver voor de paarden, dat deze al lang geleverd zou moeten hebben, zonder dralen te verstrekken aangezien aan haver behoefte bestaat.
5041.1-0085 Hertog Karel beveelt Augustine om van de eerste penningen die hij van de gedeputeerden van het hele hertogdom in handen krijgt 2450 goudgulden uit te keren aan Roelof van Munster, welk bedrag volgens de koopakte voor het huis en goed Kinkhorst door de hertog verschuldigd is, alsmede 50 goudgulden aan dezelfde voor het lange wachten en om voor de verantwoording van deze uitgave mede de koopakte terug te nemen.
5041.1-0086 Hertog Karel beveelt Lodewijk Gerlachsz., tollenaar te Zaltbommel die de aan hem opgelegde betaling van 50 goudgulden aan de hooggeleerde raad meester Alexius van Harderwijck, doctor voor een paard heeft geweigerd met het argument dat hij zelf nog 300 gulden van de hertog tegoed heeft, waarover die zich bevreemd toont omdat Lodewijk zich mettertijd met zijn ontvangsten kan redden, om zonder uitstel of weigering dit bedrag aan de raad te betalen.
5041.1-0087 Hertog Karel beveelt Zweder van Voorst, landdrost in het graafschap Zutphen, bevelhebber binnen de stad Anholt om uit zijn ambt zoveel wagens te ontbieden als volgens de timmerman nodig zijn om het huis op de Oisterenhof (Osterhoff), dat de hertog van de proost van Zutphen gekocht heeft en wil laten afbreken en op de Veluwe gebruiken, met ettelijke pinnen over de brug te Zutphen te voeren en om de dag te laten weten wanneer de wagens met huis en pinnen op de brug zijn, zodat de hertog ervoor kan zorgen dat daar dan wagens zijn die nadat de vracht is overgeladen deze kunnen brengen waar de hertog haar hebben wil.
5041.1-0088 Hertog Karel verklaart van Lodewijk Gerlachsz., tollenaar te Zaltbommel 50 goudgulden ad 28 stuiver Brabants ontvangen te hebben om haver voor de voederpijp te kopen.
5041.1-0089 Hertog Karel beveelt Lodewijk Geerlachsz., tollenaar te Zaltbommel om van de koopman bij hem, die naar de hertog uit het schrijven van Christoffel, graaf van Meurs aan de drost Albert Vriese opmaakt, bereid is 2500 onverkocht gebleven bussenkogels tegen de normale prijs van 35 gevalueerde Brabantse stuiver per 100 pond te verkopen, meteen deze kogels te kopen en naar de hertog te zenden aangezien hij ze nodig heeft.
5041.1-0090 Meester Arnold van den Gruythuys deelt Zweder van Voorst, landdrost in het graafschap Zutphen en in Anholt mede dat diens brief aan de hertog betreffende het brengen van het huis op de Osterhoff over de brug te Zutphen door de hertog vanuit Hulkenstein is gezonden naar Arnold, die de brief heeft gelezen, naar de hertog is gegaan en de brief aan deze heeft voorgelezen, waarop de hertog de passages over de pannen liet passeren maar meteen beval dat Zweder het huis onverwijld over de brug van Zutphen zou voeren naar de Poll bij Nijenbeek aan de dijk, omdat hij het huis nu wil hebben nu de wegen nog goed zijn.
5041.1-0091 Hertog Karel beveelt Zweder van Voorst, landdrost in het graafschap Zutphen, drost te Anholt om gezien Zweders brief over het huis op de Osterhoff een andere timmerman te nemen uit Bredevoort of Anholt die het huis afbreekt en om het houtwerk met aantekening over elk onderdeel te zenden aan de wacht op de Poll, Herman Hendriksz..
5041.1-0092 Hertog Karel beveelt Lodewijk Gerlachsz., tollenaar te Zaltbommel om aan Hendrik van Lennich, brenger van dit bericht, gevolmachtigde van Gerard van Foirtmolen, burger van Keulen voor wie de hertog verleden jaar aan Lodewijk bevolen had 300 goudgulden te betalen, over het uitblijven van welke betaling Gerrit zich beklaagt, voor alle anderen het toegewezen bedrag te betalen aangezien de hertog met Gerrit als koopman dagelijks te maken heeft.
5041.1-0093 Hertog Karel beveelt Zweder van Voorst, landdrost in het graafschap Zutphen en drost te Anholt om van de diensten van Hensken van Koesfelt die een tijd busmeester van de hertog bij Zweder (in Anholt of Zutphen) is geweest en toen vanwege het ongeluk van de brand is uitgeweken maar nu weer door de hertog als busmeester in dienst is genomen, gebruik te maken en hem te onderhouden zoals vroeger.
5041.1-0094 Hertog Karel beveelt Lodewijk Gerlachsz., tollenaar te Zaltbommel om onverwijld de penning en termijn van de haver te betalen, waarbij hij zich bevreemd toont dat Lodewijk ondanks zijn belofte deze nog niet betaald heeft, ofschoon de betalingstermijn al lang verstreken is en de volgende al weer bijna is aangebroken.
5041.1-0095 Willem, graaf van Neuenahr verzoekt hertog Karel om een vidimus te zenden van het verdrag dat tussen de hertog en de Bourgondiërs schijnt te zijn gesloten in de tijd dat de hertog uit Frankrijk terugkwam in zijn landen, bij welk verdrag de confiscatie van de landen van Vincentius, graaf van Meurs en diens kleinzoon Bernard wegens de uitwisseling van Bernhard tegen Karel als gijzelaar ongedaan zou zijn gemaakt, omdat op grond van deze confiscatie de heerlijkheid Rodenbach, die Willems overleden vrouw van graaf Vincentius heeft geërfd, hem en zijn kinderen door (Maria), koningin van Hongarije, (landvoogdes der Nederlanden) wordt ontzegd.
5041.1-0096 Hertog Karel beveelt Lodewijk Gerlachsz., tollenaar te Zaltbommel om aangezien zijn eerder bevel om aan Hendrik van Lennich, gevolmachtigde van Gerrit van der Foirtmolen, burger van Keulen, die ondanks een eerder bevel van de hertog geweigerde penningen uit te betalen ook ditmaal niet ott betaling heeft geleid, wegen te zoeken om Gerrit of diens gemachtigde voor de komende Johannes Nativitatis zo tevreden te stellen dat de hertog geen klachten daarover meer hoort.
5041.1-0097 Hertog Karel beveelt Evert Beyer, tollenaar om aan Gerard die Wyse 12 goudgulden te betalen voor twee jaar vrije uitgang uit het huis in Nijmegen dat de hertog van de weggelopen vrouwe van Heukelom heeft verworven en het geld in korting te brengen op de pacht van het land dat ook van de vrouwe komt.
5041.1-0098 (Evert Beyer) verklaart aan hertog Karel dat hij geen land pacht dat van de vrouwe van Heukelom komt en dat hij Gerard die Wyse na ontvangst van het bevelschrift wel voor twee jaar heeft betaald en daar diens kwitantie van heeft, terwijl Gerard slechts een jaar achterstallige betaling tegoed had.
5041.1-0099 Hertog Karel beveelt Lodewijk Gerlachsz., tollenaar om het geld voor de haver aan de voederpijp van de termijn van verleden Pinksteren meteen naar Arhem te sturen, waarbij hij zich bevreemd toont dat Lodewijk altijd zijn termijn laat verlopen en gemaand moet worden.
5041.1-0100 Hertog Karel beveelt Zweder van Voorst, landdrost in het graafschap Zutphen, drost te Anholt om, nu deze de hertog weer over inbreuken met betrekking tot de rosmolen bij Zweder (in Anholt) heeft doen vermanen, deze rosmolen te laten herstellen en deze opnieuw te laten bekleden, te bekostigen uit het eerste dat hij namens de hertog int.
5041.1-0101 Hertog Karel beveelt Lodewijk Gerlachsz., tollenaar te Zaltbommel om, aangezien hij, de hertog, naar oude gewoonte tegen de komende hoogtijd van Kerstmis speelgeld pleegt te ontvangen, via brenger dezes 20 goudgulden te zenden.
5042.1-0102 Hertog Karel beveelt ern machtigt Evert Beyer, tollenaar te Nijmegen, om alle roerend en onroerend goed dat Elisabeth van Trijst de hertog heeft opgedragen te verkopen en gerechtelijk of anders over te dragen, zolang hij dat maar in naam van de hertog doet.
5041.1-0103 Hertog Karel beveelt Evert Beyer, tollenaar te Nijmegen om nu hij deze heeft gemachtigd alle roerende en onroerende goederen die Elisabeth van Trijst de hertog heeft opgedragen namens hem te verkopen, zich door een koopman te laten voorlichten, de goederen tegen de hoogste prijs te verkopen en de hertog de koopsom te leveren, alsook om meteen met de secretaris van de stad alle roerende goederen in Elisabeths huis op te laten tekenen, de inventaris naar de hertog te sturen en zowel de roerende goederen als het huis te verkopen, tenslotte om niet toe te staan dat Elisabeth niet weer in haar huis gaat wonen om zekere de hertog moverende redenen en omdat deze het huis verkocht wil zien.
5041.1-0104 Hertog Karel beveelt Evert Beyer, tollenaar te Nijmegen om de 56 goudgulden en 15 stuiver Brabants die de gezanten van de stad Keulen in 1536.03 en de gezonden raden van de keizer en afgevaardigden van de Staten van Utrecht in de afgelopen maand in het huis van Johan van den Bergh in Arnhem met raden en dienaren van de hertog verteerd hebben aan Johan uit te betalen.
5041.1-0105 Hertog Karel deelt zijn dienaar Peter van Baerll mede dat hij zijn dienaar Thijs Ketell tot richter en ambtman bij Peter (in Steenderen) aangesteld heeft op voorwaarde dat deze Peter al het geld betaalt dat die van het ambt tegoed heeft en daarvan een passende obligatie geeft, ontslaat Peter van de eed die deze vanwege het ambt heeft gedaan en beveelt hem zich uit het ambt terug te trekken en dit zonder weigering aan Thijs over te dragen.
5041.1-0106 Hertog Karel stelt Thijs Ketell wegens zijn trouwe dienst aan tot ambtman en richter te Steenderen, waartoe Thijs de nader aangeduide gangbare taken die aan dit ambt verbonden zijn dient te vervullen, hetgeen Thijs met zijn eed belooft, bepaalt dat Thijs alle grote boeten in rekening zal brengen, zegt toe dat hij boeten tot 4 pond zonder rekening over te leggen voor zich mag houden, beveelt de onderzaten te Steenderen om Thijs als richter te aanvaarden en legt het voorbehoud vast dat Thijs aan Peter van Baerll het geld dat deze van het ambt tegoed heeft mettertijd zal terugbetalen.
5041.1-0107 Hertog Karel schrijft Herman van Wijhe, Willem van Beers en Gijsbert en Herbert van den Poll aan om komende maandag na halfvasten in de avond met de oorkonden en bewijzen die ze hebben over het recht van de wind van de molen te Alphen in de herberg in Arnhem te komen, om de volgende dag voor hertog en raden aan te tonen hoe ze aan het recht van de wind gekomen zijn.
5041.1-0108 Hertog Karel beveelt Evert Beyer, tollenaar te Nijmegen om te zorgen dat Geert Pilgrum, raad van de stad Keulen, die de hertog wijnen ter waarde van 732 goudgulden geleverd heeft, welke deze beloofd heeft binnen een half jaar te betalen zoals Evert uit de toewijzing zal vernemen, ongeacht andere toewijzingen ten laste van Evert, binnen een half jaar deze geldsom volledig uit te keren, omdat de hertog anders genoodzaakt zou zijn hem met klaarliggend geld te betalen en hij dit Evert niet in dank zou afnemen.
5041.1-0109 Hertog Karel verklaart van Geert Pilgrum, raad van de stad Keulen wijnen ter waarde van 732 goudgulden ad 29 stuiver Brabants gevalueerd ontvangen te hebben, welke geldsom hij belooft binnen een half jaar na de datum van de akte te betalen en beveelt Evert Beyer, tollenaar te Nijmegen om Geert dit bedrag, ongeacht andere toewijzingen, binnen een half jaar te betalen zonder dat die daarvoor bijzondere aanmaningen en kosten hoeft aan te wenden en om wanneer Geert het bedrag geheel of gedeeltelijk door zijn dienaren op de rivieren wil vervoeren alle toldienaren van die rivieren te instrueren hem of zijn dienaren ongestoord te laten passeren, de tolgelden op deze akte en in Everts register op te schrijven en ze met de tolontvangst te verrekenen.
5041.1-0110 Hertog Karel beveelt Lodewijk Gerlachsz., tollenaar te Zaltbommel om aan de secretaris Johan Doornik van het eerste geld dat hij int 40 goudgulden uit te keren voor een paard dat de hertog van Johan heeft gehad.
5041.1-0111 Hertog Karel beveelt Lodewijk Gerlachsz., tollenaar te Zaltbommel om Joost van Zwieten, ambtman in Nederbetuwe die voor zaken van de hertog uit zal rijden, voor zijn teergeld 16 goudgulden uit te keren uit de tolgelden die hij int.
5041.1-0112 Hertog Karel beveelt Zweder van Voorst, landdrost in het graafschap Zutphen, drost te Anholt om aan heer Lambert van der Haeven, die met oorkonden welke door hem zijn getoond en door de raden zijn onderzocht heeft aangetoond dat hij met zijn broers jaarlijks 15 goudgulden uit de accijnzen te Anholt heeft en van wie blijkt dat hij in de twee jaar dat Zweder het bevel heeft gevoerd niets heeft ontvangen, de helft van deze jaarrente, namelijk 15 goudgulden uit te betalen en deze betaling de komende jaren voort te zetten en om hem tevens van het jaar dat hij nog tegoed heeft van wijlen de bevelhebber Hanss van Colne insgelijks te betalen.
5041.1-0113 Hertog Karel beveelt Lodewijk Gerlachsz., tollenaar te Zaltbommel om onverwijld aan de raad (meester) Alexius (van Harderwijck), doctor 100 goudgulden te betalen of te beloven deze binnen een jaar te betalen, terug te nemen van de eerste penningen van zijn ontvangst, aangezien de hertog Lodewijk niet wil belasten voordat die het geld weer genomen heeft van de tol of het salaris dat de hertog eerstdaags aan de genoemde raad zal toewijzen.
5041.1-0114 Hertog Karel beveelt Lodewijk Gerlachsz., tollenaar te Zaltbommel om meteen het geld voor de haver, dat deze al een kwartaal geleden had moeten leveren aan de voedermeester Herman van Essen te zenden, omdat de paarden geen haver hebben.
5041.1-0115 Hertog Karel beveelt Evert Beyer, tollenaar te Nijmegen om de penningen die deze aan de koopman van Keulen moet betalen voor aan het hof geleverde wijn klaar te leggen om ze aan de binnen twee of drie dagen door de hertog te zenden Gijsbert van der Kruijs te overhandigen en om geen regelingen met de koopman te treffen op straffe van het verlies van zijn ambt, aangezien de hertog al bevolen had het geld afgelopen Sint-Jansdag klaar te hebben liggen, om bovendien 46,5 goudgulden te leveren die Gijsbert overeenkomstig hertogelijk bevel zal besteden, om aan niemand dan aan Gijsbert te betalen en om tevens 7 goudgulden voor kleding uit te keren.
5041.1-0116 Hertog Karel beveelt Sander Bentinck, rentmeester op Veluwe om aan Johan Bentinck, jagermeester jaarlijks 10 rijder gulden uit te keren voor divisiekleding voor hem en de jongen (page) en jaarlijks 7 rijder gulden voor elk van de 16 jagerknechten ten behoeve van hun kleding.
5041.1-0117 Hertog Karel beveelt Lodewijk Gerlachsz., tollenaar te Zaltbommel om middelen te vinden waarmee hij aan Otto Zwarte van Tiel, aan wie hij in weerwil van een onlangs door de hertog gegeven bevel een uitbetaling van 155 rijder gulden heeft geweigerd, voor Sint-Lambertus 210 rijder gulden volledig uit kan betalen en om deze som in mindering op de tolinkomsten te brengen.
5041.1-0118 Hertog Karel beveelt Lodewijk Gerlachsz., tollenaar te Zaltbommel die zich tot bevreemding van de hertog twee maal aan diens bevel om Otto Zwarte van Tiel ettelijke penningen uit te keren niet gestoord heeft, om Otto eerstdaags een deel uit te betalen, het volgende deel op Sint-Lambert en het derde deel op Sint-Maarten aanstaande, met het dreigement bij verzuim Otto of een ander Lodewijks ambt te laten vervullen en tol te laten innen tot Otto betaald is.
5041.1-0119 Hertog Karel beveelt Evert Beyer, tollenaar te Nijmegen om ten behoeve van Geert Pilgrum aan de barbier meester Herman Boetzeler (Boetzeel) (van Nijmegen) 19 goudgulden ad 28 stuiver Brabants en 18 van dergelijke stuivers te overhandigen en het geld in mindering te brengen op de tolgelden.
5041.1-0120 Hertog Karel beveelt zijn dienaar N.N. in het graafschap Zutphen om, aangezien de hertog onlangs bannerheren, ridderschap en afgevaardigden van de vier hoofdsteden in Arnhem bij zich heeft gehad en hun zaken van groot belang voor het hele hertogdom heeft doen voorhouden, maandag voor Martini ’s avonds in de herberg in Zutphen te komen waar hij ook de bannerheren, andere leden van de ridderschap en kleine steden heeft ontboden, om met de afgevaardigden te bespreken wat in Arnhem overeengekomen is en om vervolgens donderdag na Martini met de afgevaardigden ’s avonds in de herberg te Arnhem te komen om de hertog volledig te informeren over wat besloten is en wie aan zijde blijft en wie niet.
5041.1-0121 Hertog Karel beveelt Lodewijk Gerlachsz., tollenaar te Zaltbommel om aangezien alle ambtlieden en ambtsdragers naar oude gewoonte jaarlijks tegen de hoogtijd van Kerstmis aan de hertog speelgeld zenden, via brenger dezes 15 goudgulden te sturen, te nemen uit de tolpenningen.
5041.1-0122 Hertog Karel beveelt Peter Kaetz, rentmeester te Gelre om aan de dienaar Engel van Bell 20 malder rogge uit te keren voor het onderhoud dat deze van de hertog tegoed heeft, te nemen uit de jaargelden (renten) die hij nu aan het innen is.
5041.1-0123 Hertog Karel verklaart Ulrich Dirksz. van Strassburch, (koopman), wonend te Keulen voor wijnen 950 goudgulden te zullen toewijzen uit de eerste penningen die het land geven zal.
5041.1-0124 Olivier van Hackfort, hofmeester deelt Lodewijk Gerlachsz., tollenaar te Zaltbommel mede dat aangezien diens termijn voor levering van haver aan de voederpijp van de hertog dit kwartaal verstreken is en Lodewijk beloofd heeft 50 goudgulden te leveren, de hertog aan Olivier bevolen heeft aan Lodewijk te schrijven dat hij de 50 goudgulden meteen naar Arnhem moet sturen.
5041.1-0125 Hertog Karel bestempelt tegenover zijn kanselier, rentmeester en gezamenlijke raden het eisen van geld door die van Utrecht als ongerijmde beproeving, aangezien ze zonder zelf schatting te betalen alles aan de hertog willen opdringen, dreigt zijn bevelhebbers te Utrecht op te dragen zich anders jegens de stad op te stellen, vraagt zich af of ze met hun eis voor hebben de Geldersen kwijt te raken of te overtuigen van een slechte toekomst in het Utrechtse, verwerpt het vooruitzicht dat buiten het eigen land geen geld te krijgen is en alle inspanning vergeefs en beveelt daarom die van Utrecht voor te houden zelf geld aan de bevelhebbers in Utrecht te leveren en bij de Staten te bestrijden dat de ruiters en krijgsknechten geen geld hebben ontvangen zoals het lijkt door de brief van Van Rossem aan de rentmeester, aangezien de hertog hun geld heeft gegeven.
5042 Kwitanties voor diverse personen wegens uitgaven, gedaan ten behoeve van de hertog, 1503-1538. 1 omslag
N.B. Te beschouwen als bijlagen bij rekeningen. Het verband met eventueel bewaard gebleven berekeningen is niet gelegd.
Specificatie:
Afgegeven aan:
a. Herman (Boetzeel van Nijmegen), barbier, 1530-1538 (oude nr. 1).
b. Evert van Dompseler, 1524-1533 (nr. 2).
c. Berend van Hackfort, 1522-1526 (nr. 4).
d. Doctor Willem van Lanck, (kanselier), 1512 (nr. 6).
e. Gerard van Lennep, rentmeester te Coevorden, 1532/1534 (nr. 7).
f. Johan van Selbach, 1524-1532 (nr. 8).
g. Johan van Vierssen, 1508, 1528 (nr. 9).
h. Verschillende personen, 1503-1538 (nr. 10).
i. Verschillende personen, z.j. (nr. 11). i
5043 Aantekeningen van uitgaven, door verschillende personen ten behoeve van hertog Karel gedaan en waarschijnlijk overgelegd bij hun rekeningen, 1504-1538. 1 pak i
5044 Akte van schuldbekentenis van Hendrik Bentinck en Johan Bierwisch voor Johan van Renes, 1495. 1 charter
N.B. Met dorsale aantekeningen van betaling van rente en hoofdsom d.d. 1516, 1517 en ca. 1500-1525. i
5045 Akte waarbij Hendrik, heer tot Gendt, erfhofmeester, Johan die Leghe, huishofmeester, Herman ten Goey, onderdrost van Veluwe, Koenraad van Leysten, dijkgraaf, Hendrik (die Groiff, erfvoogd) van Erkelenz en Johan Schull, rentmeesters, verklaren borg te blijven voor de 350 goudgulden die het klooster van Sint-Hiëronymus(berg) te Hulsbergen aan hertog Karel heeft voorgeschoten. Gecancelleerd, 1508.11.10. 1 charter
N.B. Regest: Nijhoff, Gedenkwaardigheden VI 1, 631. i
5046 Akte van schuldbekentenis, namens hertog Karel afgegeven aan Johan Baertscherre en Hendrik Sommer, burgers van Deventer, 1509.12.20. 1 charter
N.B. Afschrift: inv.nr. 5095 nr. 289. Met aantekening van gedeeltelijke betaling door Koenraad van Leesten, dijkgraaf (van Veluwe) en Dirk Sengher d.d. 1512. i
5047 Bijlagen bij rekeningen, (1492-1538). 1 omslag
N.B. Specificatie:
Gerard van Lennep, rentmeester Groningen, 1533. 2 stukken.
Johan van Vierssen, secretaris, waarschijnlijk als schatmeester, 1528. 1 stuk.
Willem van Rossem, c.s., dingmeesters te Zaltbommel, ca. 1525. 1 stuk. Vgl. inv.nr. 5040 rode nr. 2925. i
4.2. Comptabel toezicht
N.B. Zie ook de eventuele aantekeningen betreffende controle en afhoring bij de afzonderlijke rekeningen, inv.nr. 2264, specificatie sub C en inv.nr. 4236.
4.3. Overige aangelegenheden
5. Inventarissen en andere stukken betreffende het beheer van het archief
6. Stukken niet behorend tot dit archief of waarvan het verband met dit archief onduidelijk is
7. Niet bewaard gebleven charters
N.B. In de loop van de tijd zijn zeer veel archiefbescheiden uit de Gelderse landsheerlijke archieven verloren gegaan, deels al tijdens de landsheerlijke periode, deels daarna, tot aan het begin van het moderne archiefwezen in de negentiende eeuw en zelfs ook nog tijdens die periode (vgl. inv.nr. 5270 met regesten).
In de door G. van Hasselt, I.A. Nijhoff en hun opvolgers vervaardigde beschrijving van de Charterverzameling (bekend onder nr. 0243, zie inv.nrs. 5296 e.v.), is een aantal nummers opgenomen behorend tot het archief van de graven en hertogen dat tegenwoordig ontbreekt. Dit betreft vooral charters die ter hand gesteld waren aan P. Bondam, maar niet zijn teruggekeerd. Zij zijn hieronder gespecificeerd.
Daarnaast zijn in het Koninklijk Huisarchief twee inventarissen van archivalia uit het Gelderse hertogelijke archiefdepot in het kasteel te Buren bewaard gebleven. De daarin beschreven stukken zijn over het algemeen verloren gegaan. Voor regesten van deze deperdita zie inv.nr. 5270.
8. Appendix. Inventarisatie sinds de 19e eeuw
9. Concordansen
laatste wijziging 15-05-2024
13.415 beschreven archiefstukken
5.243 gedigitaliseerd
totaal 117.690 bestanden

Kenmerken

Datering:
(969) 1107-1543 (2020)
Auteur:
I.A. Nijhoff, A.H. Martens van Sevenhoven, P.J. Meij, A.H. Jenniskens, J. den Draak, M. van Driel, red. F.J.W. van Kan
Categorie:
laatste wijziging 15-05-2024
13.415 beschreven archiefstukken
5.243 gedigitaliseerd
totaal 117.690 bestanden