De kaarten kunnen worden geraadpleegd in de fotocatalogus op de studiezaal.

Inv. nr. 7866; Kaartnr(s) 10540, 10541

Inv. nr. 7923; Kaartnr(s) 10766

Inv. nr. 8025; Kaartnr(s) 10546

Inv. nr. 8198; Kaartnr(s) 10563

Inv. nr. 8428; Kaartnr(s) 10679

Inv. nr. 8644; Kaartnr(s) 10668

Inv. nr. 8660; Kaartnr(s) 10525, 10526

Inv. nr. 8669; Kaartnr(s) 10730

Inv. nr. 8747; Kaartnr(s) 10660

Inv. nr. 8806; Kaartnr(s) 10780

Inv. nr. 8908; Kaartnr(s) 10737

Inv. nr. 9019; Kaartnr(s) 10719, 10720

Inv. nr. 9854; Kaartnr(s) 10771, 10772

Inv. nr. 10742; Kaartnr(s) 10501, 10639, 10640

Inv. nr. 10760; Kaartnr(s) 10551

Inv. nr. 11020; Kaartnr(s) 10712

Inv. nr. 11035; Kaartnr(s) 9954, 9955

Inv. nr. 11256; Kaartnr(s) 10735, 10736

Inv. nr. 11370; Kaartnr(s) 10687, 10688, 10689

Inv. nr. 11438; Kaartnr(s) 10502, 10503, 10648, 10649, 10650, 10661

Inv. nr. 11449; Kaartnr(s) 10634

Inv. nr. 11516; Kaartnr(s) 10555

Inv. nr. 11517; Kaartnr(s) 10699

Inv. nr. 11556; Kaartnr(s) 10768, 10769, 10770

Inv. nr. 11751; Kaartnr(s) 10700, 10701, 10702

Inv. nr. 11805; Kaartnr(s) 9876

Inv. nr. 12052; Kaartnr(s) 10666

Inv. nr. 12341; Kaartnr(s) 10600

Inv. nr. 12409; Kaartnr(s) 14639

Inv. nr. 12454; Kaartnr(s) 10586

Inv. nr. 12515; Kaartnr(s) 10690, 10691

Inv. nr. 12527; Kaartnr(s) 10706, 10707

Inv. nr. 12567; Kaartnr(s) 10759

Inv. nr. 12601; Kaartnr(s) 10652

Inv. nr. 12615; Kaartnr(s) 10533

Inv. nr. 12645; Kaartnr(s) 10534, 10535

Inv. nr. 12776; Kaartnr(s) 10602, 10603

Inv. nr. 12823; Kaartnr(s) 10616

Inv. nr. 12825; Kaartnr(s) 10601

Inv. nr. 12827; Kaartnr(s) 10625, 10626

Inv. nr. 12828; Kaartnr(s) 10533

Inv. nr. 12829; Kaartnr(s) 10533

Inv. nr. 12832; Kaartnr(s) 10604, 10605, 10606, 10607, 10608, 10609

Inv. nr. 12889; Kaartnr(s) 10738, 10739, 10741

Inv. nr. 12918; Kaartnr(s) 10516

Inv. nr. 12941; Kaartnr(s) 10515

Inv. nr. 12948; Kaartnr(s) 10570

Inv. nr. 12950; Kaartnr(s) 10567

Inv. nr. 13062; Kaartnr(s) 10750

Inv. nr. 13103; Kaartnr(s) 10624

Inv. nr. 13144; Kaartnr(s) 10776

Inv. nr. 13151; Kaartnr(s) 10587

Inv. nr. 13165; Kaartnr(s) 10516, 10517, 10518

Inv. nr. 13177; Kaartnr(s) 10784, 10720, 10721, 10724

Inv. nr. 13209; Kaartnr(s) 10760, 10761, 10762, 10763

Inv. nr. 13218; Kaartnr(s) 10667

Inv. nr. 13249; Kaartnr(s) 10716, 10717, 10718

Inv. nr. 13302; Kaartnr(s) 10618

Inv. nr. 13303; Kaartnr(s) 10692, 10693

Inv. nr. 13385; Kaartnr(s) 10613, 10614

Inv. nr. 13402; Kaartnr(s) 10568, 10569

Inv. nr. 13428; Kaartnr(s) 10721, 10722, 10723, 10724

Inv. nr. 13437; Kaartnr(s) 10627

Inv. nr. 13462; Kaartnr(s) 10740

Inv. nr. 13480; Kaartnr(s) 10580, 10581, 10582, 10583

Inv. nr. 13512; Kaartnr(s) 10680, 10681, 10682

Inv. nr. 13592; Kaartnr(s) 10538, 10539

Inv. nr. 13625; Kaartnr(s) 10773

Inv. nr. 13632; Kaartnr(s) 10565

Inv. nr. 13685; Kaartnr(s) 10703

Inv. nr. 13747; Kaartnr(s) 10617

Inv. nr. 13765; Kaartnr(s) 10577

Inv. nr. 13824; Kaartnr(s) 10704

Inv. nr. 13832; Kaartnr(s) 10527, 10528, 10529

Inv. nr. 13854; Kaartnr(s) 10734

Inv. nr. 13952; Kaartnr(s) 10536, 10537

Inv. nr. 13953; Kaartnr(s) 10641, 10642

Inv. nr. 13971; Kaartnr(s) 10579

Inv. nr. 13997; Kaartnr(s) 10764, 10765

Inv. nr. 14021; Kaartnr(s) 10705

Inv. nr. 14023; Kaartnr(s) 10611, 10612

Inv. nr. 14155; Kaartnr(s) 10694

Inv. nr. 14159; Kaartnr(s) 10643, 10644, 10645, 10646, 10653, 10654, 10655, 10656

Inv. nr. 14166; Kaartnr(s) 10519, 10520

Inv. nr. 14171; Kaartnr(s) 10708, 10709

Inv. nr. 14259; Kaartnr(s) 10628, 10629, 10630

Inv. nr. 14266; Kaartnr(s) 10672

Inv. nr. 14288; Kaartnr(s) 10532

Inv. nr. 14312; Kaartnr(s) 10594, 10595

Inv. nr. 14319; Kaartnr(s) 10505, 10506, 10507, 10508

Inv. nr. 14358; Kaartnr(s) 10778

Inv. nr. 14395; Kaartnr(s) 10715

Inv. nr. 14402; Kaartnr(s) 10619

Inv. nr. 14405; Kaartnr(s) 10647, 10657

Inv. nr. 14426; Kaartnr(s) 10774

Inv. nr. 14439; Kaartnr(s) 10596, 10597

Inv. nr. 14470; Kaartnr(s) 10585

Inv. nr. 14480; Kaartnr(s) 10556

Inv. nr. 14498; Kaartnr(s) 10542

Inv. nr. 14521; Kaartnr(s) 10543

Inv. nr. 14567; Kaartnr(s) 10547, 10548

Inv. nr. 14591; Kaartnr(s) 10557

Inv. nr. 14609; Kaartnr(s) 10513, 10514

Inv. nr. 14667; Kaartnr(s) 10558, 10559, 10560, 10561, 10562

Inv. nr. 14675; Kaartnr(s) 10664

Inv. nr. 14678; Kaartnr(s) 10633

Inv. nr. 14683; Kaartnr(s) 10615

Inv. nr. 14687; Kaartnr(s) 10742, 10743

Inv. nr. 14692; Kaartnr(s) 10781, 10782, 10783

Inv. nr. 14700; Kaartnr(s) 10659, 10658, 14658, 14659

Inv. nr. 14748; Kaartnr(s) 10521, 10522, 10523, 10669, 10670, 10671

Inv. nr. 14754; Kaartnr(s) 10638

Inv. nr. 14756; Kaartnr(s) 10622

Inv. nr. 14783; Kaartnr(s) 10509, 10510, 10511, 10512

Inv. nr. 14787; Kaartnr(s) 10686

Inv. nr. 14809; Kaartnr(s) 10665

Inv. nr. 14815; Kaartnr(s) 20008

Inv. nr. 14817; Kaartnr(s) 10578

Inv. nr. 14826; Kaartnr(s) 10662

Inv. nr. 14827; Kaartnr(s) 10696, 10697

Inv. nr. 14848; Kaartnr(s) 10637

Inv. nr. 14857; Kaartnr(s) 10573

Inv. nr. 14905; Kaartnr(s) 10673, 10674, 10675, 10676

Inv. nr. 14907; Kaartnr(s) 10677

Inv. nr. 14913; Kaartnr(s) 10631

Inv. nr. 14922; Kaartnr(s) 10549, 10550, 20015

Inv. nr. 14945; Kaartnr(s) 10593

Inv. nr. 14949; Kaartnr(s) 10610

Inv. nr. 14987; Kaartnr(s) 10621

Inv. nr. 14999; Kaartnr(s) 10545

Inv. nr. 15008; Kaartnr(s) 10751, 10752, 10753, 10754

Inv. nr. 15014; Kaartnr(s) 10745, 10746, 10747, 10748

Inv. nr. 15027; Kaartnr(s) 10725, 10726

Inv. nr. 15039; Kaartnr(s) 10698

Inv. nr. 15053; Kaartnr(s) 10588, 10589

Inv. nr. 15071; Kaartnr(s) 10552, 10553

Inv. nr. 15126; Kaartnr(s) 10755, 10756, 10757

Inv. nr. 15168; Kaartnr(s) 10635, 10636

Inv. nr. 15254; Kaartnr(s) 10564

Inv. nr. 15394; Kaartnr(s) 10590, 10591, 10592

Inv. nr. 15398; Kaartnr(s) 10710, 10504, 10767, 20010

Inv. nr. 15548; Kaartnr(s) 10777

Inv. nr. 15556; Kaartnr(s) 10731

Inv. nr. 15570; Kaartnr(s) 10576

Inv. nr. 15609; Kaartnr(s) 10530, 10531

Inv. nr. 15725; Kaartnr(s) 10785, 20016

Inv. nr. 15728; Kaartnr(s) 10749

Inv. nr. 15735; Kaartnr(s) 10524

Inv. nr. 15993; Kaartnr(s) 10554

Inv. nr. 15997; Kaartnr(s) 10779

Inv. nr. 16046; Kaartnr(s) 10678

Inv. nr. 16123; Kaartnr(s) 10732, 10733

Inv. nr. 16124; Kaartnr(s) 10623

Inv. nr. 16256; Kaartnr(s) 10663

Inv. nr. 16267; Kaartnr(s) 10727

Inv. nr. 16289; Kaartnr(s) 10575

Inv. nr. 16427; Kaartnr(s) 10544

Inv. nr. 16431; Kaartnr(s) 10574

Inv. nr. 16885; Kaartnr(s) 9866

Inv. nr. 16890; Kaartnr(s) 9867, 9868, 9869

Inv. nr. 16891; Kaartnr(s) 9870

Inv. nr. 16941; Kaartnr(s) 10744

Inv. nr. 16978; Kaartnr(s) 10632

1 Voor een levensbeschrijving an Elias Wigeri zie Boeles, Frieslands Hoogeschool, dl. 2, p. 535 e.v. Wel moeten de door Boeles verstrekte gegevens in zoverre verbeterd worden, dat Wigeri niet in 1730, maar in 1731 geboren is en dat zijn vader, Broer Wigeri, schrijver van een compagnie infanterie was. (Gegevens uit het doop- en trouwboek van de Ned. Herv. Gem. te Wolvega, Rijksarchief in Friesland (DTB 777): Wigeri's doop staat aangetekend op 4 februari 1731; het beroep van Broer Wigeri staat aangetekend bij diens huwelijk met Geertje Clarenberg op 24 april 1718).

1 Prinses Anna van Hannover, op dat moment curatrix magnificentissima benoemde Voorda en Wigeri, respectievelijk als professor ordinaris en professor extraordinaris in het Romeinse recht op 25 augustus 1755 (Toegang 181: De archieven van de Universiteit van Franeker 1585-1812, inv. nr. 7, p. 93), op grond van een voordracht van de curatoren van de academie d.d. 1 augustus 1755 (Toegang 181: De archieven van de Universiteit van Franeker 1585- 1812, inv. nr. 7, p. 92). Hoewel Wigeri de benoeming reeds op 2 september 1755 aanvaardde (Toegang 181: De archieven van de Universiteit van Franeker 1585-1812, inv. nr. 7, p. 96), vertoonde hij zijn academische senaat (Toegang 181: De archieven van de Universiteit van Franeker 1585-1812, inv. nr. 20, p. 234).

2 Besluit van de Gedeputeerde Staten van Friesland d.d. 26 april 1759 (extract uit het resolutieboek van Gedeputeerde Staten in Toegang 181: De archieven van de Universiteit van Franeker 1585-1812, inv. nr. 7, p. 169).

3 Zie voor Cannegieter en Voorda, Boeles, Frieslands Hoogeschool, 522 e.v. en 528 e.v.

4 Besluit van Gedeputeerde Staten van Friesland d.d. 12 juni 1765 (extract uit het resolutieboek van Ged. St. in Toegang 181: De archieven van de Universiteit van Franeker 1585-1812, inv. nr. 7, p. 247).

5 Toegang 181: De archieven van de Universiteit van Franeker, inv. nr. 20, p. 283, 18 juni 1765.

6 Resolutie van de Staten van Friesland, 23 december 1780. Wigeri werd daarnaast door prins Willem V benoemd tot professor honorarius met behoud van salaris maar zonder de verplichting nog colleges te geven. (Toegang 181: De archieven van de Universiteit van Franeker, inv. nr. 7, p. 25, 12 dec. 1780).

7 Het praktijkonderwijs in de uitoefening van het notarisambt bestond uit een commentaar bij het anoniem verschenen boekje Konst der notarien volgens de practijk van Friesland. Zes van de 16 handschriften met het dictaat over de Friese procespraktijk bevatten ook het dictaat met dit commentaar. Daarnaast zijn er nog twee losse exemplaren met dit dictaat bekend.

8 Zie noot 37.

9 Voor de bestudering van Wigeri's dictaat in de tweede versie is vooral gebruik gemaakt van een exemplaar, dat moet worden toegeschreven aan een zekere Simon Cocq, een achterneef van Elias Wigeri. De toeschrijving is o.a. gebaseerd op het feit, dat in hoofdstuk 1, § 2, waar het formulier wordt opgegeven van het rekest waarmee een afgestudeerd jurist zich tot het Hof van Friesland moest wenden om toegelaten te worden als advocaat en procureur, in dit handschrift (Prov. Bibl. Friesland Hs. 5254) daar waar de naam van de requirant moet staan de naam Simon Cocq is ingevuld. Deze Simon Cocq was via zijn moeder Janna Binkes een aangetrouwde achterneef van Elias Wigeri. Ter verduidelijking zie bijlage 8.

10 Uit een brief van het Friese Hof aan het Departementaal Bestuur van Friesland d.d. 17 maart 1806, (inv. nr. 67, f. 53) waarin o.a. de gang van zaken bij de criminele procesvoering uiteengezet wordt, blijkt dat in beginsel elke beklaagde, die ontkent recht heeft op bijstand van een advocaat, waarna de procesvoering sterk gaat lijken op die in de civiele zaken.

11 Hoofdstuk 1, Van Advocaten, Hs 5254, p. 10 e.v.

12 Hs. 5254, p. 20 e.v.

12 Hs. 5254, p. 1 e.v.

13 Voorreden par. 2, Hs. 5254, p. 3 en 4.

15en goed voorbeeld hiervan vindt men op p. 321 van Hs. 5254 (hoofdstuk 9, § 12) waar het gaat over het ?persistement bij de ordonnantie'.

Coopmans persisteert bij B. Gedgede

de Ordtie praesente Hanekuik c.

A. Impt.

Libel te leveren

Velsen persisteert bij de C. Impt.

de Ordtie Absente Alema c.

D. Gedede te Antwoorden

enz.

Reinder Coopmans, Wijbe Hanekuik, Abel van Velsen en Junius Alema studeerden allen rond 1777 in Franeker (Album Studiosorum Franekerensis nrs. 13750, 13767, 13743 en 13767).

16 Boeles, Frieslands Hoogeschool, dl. 2, p. 535; Alb. Stud. Fran. nrs. 12524 en 12691.

17 Boeles, Frieslands Hoogeschool, dl. 2, p. 379.

18 Inschrijving als advocaat en procureur, inv. nr. 16848, 1 juli 1752.

19 Cf. deel 4 van de definitieve sententieboeken van de grietenij Weststellingwerf (R.A. WSW H 4) en deel c 8 van de recesboeken (R.A. WSW Dc 8).

20 Ook Boeles wijst op het belang van deze relatie, cf. Boeles, Frieslands Hoogeschool, dl. 2, p. 536.

21 Het huwelijk werd gesloten in Stavoren op 14 oktober 1754 (DTB 686); zie ook bijlage 8.

22 Zie noot 46.

22 Volgens de handelingen der Deputaten van aug. 1811 werd op de aanschrijving van de prefect, om de onder hen berustende ?rechterlijke papieren, documenten en gedeponeerde gelden te doen verzegelen', slechts geantwoord, dat onder de Deputaten, zulke ?gelden' niet waren.

24 De lotgevallen der archieven van het Hof, van de Nedergerechten in het arrondissement Leeuwarden, van de eilanden en van de Senatus Judicialis der Franeker Academie zijn beschreven in een memorie, in 1870 door de toenmalige president van het Gerechtshof, mr. W.W. Buma, bij het Hof ingediend, waaruit het daaromtrent hier vermelde gedeeltelijk is overgenomen.

25 Van deze uitschifting is niets gekomen. Bij missive van 27 november 1811 richtte zich de prefect, ingevolge een missive van de minister van Binnenlandse Zaken van 13 november 1811, tot het Tribunal, dat bij missive van 16 januari 1812 antwoordde: ?dat bij welgemelden Hove deszelfs werkzaamheden alleen bepaald hebbende bij het justitieele en zich zelfs, ingevolge de bekende staatsresolutie van Nov. 1663, niet hebbende mogen mengen in eenige politieke bemoeiing, zich niet hebben kunnen bevinden zoodanige archives, depôts de titres ofte acten van publieke autoriteit als waarvan in de ministrieele missive melding wordt gemaakt, maar dat de verzameling geschriften en papieren bij den meergen. Hove slechts bestonden in processen tusschen partijen de meo et tuo gevoerd, registers betrekkelijk gevelde vonnissen, ingediende judicieele stukken en dergelijke'. In het Staten- en Prefectarchief vond Berns dan ook, met uitzondering van zeer enkele, vermoedelijk later verdwaalde, stukken, niets, dat vroeger tot het Hofarchief behoord had.

26 Deze bepaling had vermoedelijk tengevolge, dat bijna alle stukken van criminele en civiele procedures, en waarschijnlijk ook andere losse stukken (en wellicht ook registers) van vóór het jaar 1700 naar de zolder van het tucht- en werkhuis werden overgebracht. Volgens een rapport van de griffier van de rechtbank van 23 febr. 1826 waren de processtukken aldaar ?geabandonneerd en te zoek geraakt'. Hoogstwaarschijnlijk is dit de oorzaak, dat van dit archief, wat betreft de 16e en 17e eeuw, zo weinig nog aanwezig is. Op slechts enkele uitzonderingen na ontbreken althans de losse stukken van vóór 1700. Trouwens in latere jaren zijn ook opruimingen van stukken gehouden, zoals nader zal blijken.

27 Deze processen-verbaal berustten in 1919 ter griffie van het Gerechtshof alhier. Daarbij zijn ook die van de gerechten van de eilanden Vlieland en Terschelling, die volgens de staatsregeling van 1798 tot het Departement van de Eems behoorden, doch in 1801 bij het Departement Holland, en bij de wet van 13 april 1807 weer bij het Departement Friesland gevoegd werden, hetgeen bij het Keizerlijk Decreet van 21 oktober 1811 gehandhaafd werd. De stukken van deze eilanden werden 10 november 1811 te Harlingen geïnventariseerd, maar zijn nadat ze eerst bij de rechtbank te Leeuwarden waren gedeponeerd geweest, naar aanleiding van een aanschrijving van de procureur-generaal bij het Hoog Gerechtshof van 28 maart 1828 aan de officier van Justitie te Leeuwarden, van deze ?op nader inventaris', door de griffier van derechtbank te Alkmaar overgenomen, blijkens onder die beide inventarissen gestelde verklaringen van die griffier van 12 december 1829.

28 Deze inventarissen berustten in 1919 ter Griffie van het Gerechtshof te Leeuwarden.

29 Bij gelegenheid van deze verhuizing bleek, dat uit enige perkamenten banden het papier verdwenen was.

30 Vgl. A. J. Andreae, Het klooster ?Jerusalem' of Het Gerkesklooster. Kollum 1890.

31 Zie Chtb. V, p. 438. H. Baerdt van Sminia, Nieuwe naamlijst van grietmannen. Leeuwarden 1857, p. 407. Tegenwoordige staat van Groningen en Ommelanden. Amsterdam 1793. Dl. II, p. 385. J.A. Feith, Inventaris der Rechterlijke Archieven. (Rijksarchiefverslagen 1892, p. 358).

32 Charterboek IV, 243 art. XIV.

33 J.S. Theissen, Centraal gezag en Friesche vrijheid, p. 20 e.v.

34 Inv. nr. 60, f. 163r e.v.

34 Huber, Heedensdaegse Rechtsgeleertheyt, 4.43.1.

36 Huber, Heedensdaegse Rechtsgeleertheyt, 4.43.1. Tussen de drie rollen werden telkens een aantal bladen blanco gelaten. Deze ruimte werd benut om daarin de aantekeningen voort te zetten, wanneer de daarvoor bestemde ruimte links van de op de rol geplaatste zaken te klein was.

37 Huber, Heedensdaegse Rechtsgeleerheyt, 4.43.1 en 2.

38 Ook voor elke pronunciatiedag werd apart een rol van nieuw dienende zaken opgemaakt, ook al zou deze dag niet op een dinsdag vallen. De pronunciatiedag was namelijk ook een dag waarop het Hof zitting hield en dus een rechtdag. Wel is het zo, dat op die dag geen rol van nieuw en oud gepresenteerde zaken werd opgemaakt.

39 De betekenis van deze afkortingen valt af te leiden uit art. 6 van de ordonnantie van het Hof van Friesland voor de tweede klerk van de griffie, die als rollarius fungeert. (inv. nr. 76 f. 110r e.v., resolutie d.d. 20 december 1673).

40 Het moment waarop een zaak van de rol van nieuw gepresenteerde zaken naar die van de oud gepresenteerde zaken verhuisde, is niet duidelijk aan te geven.

41 De formule, waarmee deze zaken op de N.P. of O.P. rol geplaatst werden, luidt N.P. bij Dr. A. of O.P. bij Dr. A., wat betekende Nieuw (of Oud) (ge)presenteerde zaak door Dr. A., de advocaat, van wie de wens tot het nemen of zien van de volgende stap in het proces uitging.