Omstreeks het jaar 1000 werd West-Nederland gedomineerd door een groot en vrijwel onbevolkt veengebied.
Grootschalige ontginning leidde tot een radicale verandering in de geografische en demografische situatie. Het ontginningsproces, dat tot op heden zijn sporen in het kaartbeeld heeft nagelaten, is uitvoerig beschreven. Wat de ontginners op het veen hebben gedaan, blijft echter in hoge mate onderbelicht.
In dit artikel wordt aan de hand van archeologische en historische bronnen nagegaan wat er bekend is over het boerenbedrijf op het veen. Algemeen geldt de mening dat na de kolonisatiefase voortgaande vernatting een overgang van akkerbouw naar veeteelt heeft gestimuleerd. Dit zou de Hollandse boeren onder meer gedwongen hebben zich op de markt te richten; zij konden immers niet langer in hun eigen behoeften voorzien. Bij deze opvatting worden enkele kanttekeningen geplaatst: zo zijn er aanwijzingen dat de boeren er veel langer in geslaagd zijn de akkerbouw vol te houden. Het gemengd bedrijf was tot in de zestiende eeuw ook op het veen nog zeer gebruikelijk.