10 Rechterlijke, Weeskamer en Notariële Archieven Zeeuwse Eilanden (RAZE), 1456-1811 (1852) ( Zeeuws Archief )
10
Rechterlijke, Weeskamer en Notariële Archieven Zeeuwse Eilanden (RAZE), 1456-1811 (1852)
Inleiding
laatste wijziging 25-01-2024
9.605 beschreven archiefstukken
3.773 gedigitaliseerd
totaal 882.851 bestanden
Inventaris
2. Archieven van rechtbanken, weeskamers en notarissen in de steden en heerlijkheden, 1456-1811 (1852)
2.1. Walcheren
De kern van de thans op het eiland Walcheren gelegen gemeente Nieuw- en Sint-Joosland vormde eertijds een afzonderlijk eiland. De archieven der op dat eiland gezeteld hebbende rechtbanken en weeskamers zijn daarom bij onderafdeeling B: Zuidbeveland c.a. ondergebracht. Onder de op Walcheren gelegen steden bevindt zich ééne grafelijke stad, namelijk Middelburg. Arnemuiden en Veere waren van oudsher aan afzonderlijke heeren in leen uitgegeven. Met Domburg, Vlissingen en Westkapelle geschiedde dit in 1477, en sedertdien bleven ook deze steden steeds op naam van afzonderlijke heeren verheven. De heerlijkheden waren gedurende de periode, waarover de archiefstukken loopen, allen slechts in het bezit van rechtspraak in boetstraffelijke en civiele zaken * . Hoge heerlijkheden komen dus op dit eiland niet voor en daarom worden hieronder dadelijk na de archieven der rechtbanken, weeskamers en notarissen in de steden de archieven van deze colleges en personen in de lage heerlijkheden beschreven. Zie nader hiervóór blz. 34.
2.1.7. Lage heerlijkheden op Walcheren
Werd sedert 1517 de rechtspraak in criminele, niet-boetstraffelijke, zaken over al deze heerlijkheden door de vierschaar van de stad Middelburg als hoge grafelijke vierschaar uitgeoefend (zie hiervóór blz. ..), in het jaar 1574 kwam daarin een gewichtige verandering. Allereerst ging bij het door prins Willem I, d.d. 9 maart 1574, gegeven privilegie (zie hiervóór blz. ...) de rechtspraak in alle criminele en civiele zaken over de heerlijkheden Nieuwerkerke en Mortiere op de vierschaar van de stad Arnemuiden over, terwijl in hetzelfde jaar ook de steden Veere en Vlissingen resp. bij de privilegiën van 11 en 2 maart (zie de tekst van deze privilegiën bij Boxhorn I, blz. 228 door de Prins belangrijk werden bevoorrecht. De vierschaar van ieder van deze steden kwam in het bezit van de rechtspraak in de criminele, niet-boetstraffelijke, zaken over een gedeelte van de lage heerlijkheden op het eiland Walcheren, (zie nader hiervóór blz. ..), en bovendien werd zowelvlg. en in 'Costumen der stad Vlissingen' (176De vierschaar van ieder van deze steden kwam in het bezit van de rechtspraak in de criminele, niet-boetstraffelijke, zaken over een gedeelte van de lage heerlijkheden op het eiland Walcheren, (zie nader hiervóór blz. ..), en bovendien werd zowel in Veere als in Vlissingen voor de rechtspraak in de boetstraffelijke en civiele zaken over een aantal van die lage heerlijkheden een landsvierschaar opgericht, (zie nader hiervóór blz. ..).
Over de andere lage heerlijkheden op Walcheren bleef de vierschaar van de stad Middelburg rechtspraak in criminele zaken uitoefenen. In verband daarmee zijn de onder dit hoofd vallende archieven in drie rubrieken beschreven.3), blz. 161 vlg. (zie ook Boxhorn I, blz 195 vlg. waar deDe vierschaar van ieder van deze steden kwam in het bezit van de rechtspraak in de criminele, niet-boetstraffelijke, tekst echter minder juist is afgedrukt), door de Prins belangrijk werden bevoorrecht. De vierschaar van ieder van deze steden kwam in het bezit van de rechtspraak in de criminele, niet-boetstraffelijke, zaken over een gedeelte van de lage heerlijkheden op het eiland Walcheren, (zie nader hiervóór blz. ..) en bovendien werd zowel in Veere als in Vlissingen voor de rechtspraak in de boetstraffelijke en civiele zaken over een aantal van die lage heerlijkheden een landsvierschaar opgericht, (zie nader hiervóór blz. ..). Over de andere lage heerlijkheden op Walcheren bleef de vierschaar van de stad Middelburg rechtspraak in criminele zaken uitoefenen. In verband daarmee zijn de onder dit hoofd vallende archieven in drie rubrieken beschreven.
2.1.7.2. Onder Veere
2.1.7.2.07. Archief van de weeskamer van Gapinge, 1646-1810
10 Rechterlijke, Weeskamer en Notariële Archieven Zeeuwse Eilanden (RAZE), 1456-1811 (1852)
Inventaris
2. Archieven van rechtbanken, weeskamers en notarissen in de steden en heerlijkheden, 1456-1811 (1852)
2.1. Walcheren
2.1.7. Lage heerlijkheden op Walcheren
2.1.7.2. Onder Veere
2.1.7.2.07.
Archief van de weeskamer van Gapinge, 1646-1810
NB:
Dit archief is tegelijk met het archief van het gerecht 3 juli 1811 aan den 'juge de paix' van het kanton Veere, als door den prefect benoemden commissaris van ontzegeling, overgedragen. De stukken zijn, nadat ze in 1909 uit het gemeente-archief te Veere naar het rijksarchief-depot in Zeeland waren overgebracht (zie verslagen omtrent 's Rijks oude archieven 1909, blz. 326), vervolgens in 1913 door den rijksarchivaris in Zeeland aan de gemeente Vrouwenpolder, waarvan Gapinge thans een deel uitmaakt (zie hiervoor blz. 215), overgedragen. Immers deze gemeente had in 1879 ook het op Vrouwenpolder zelf betrekking hebbende gedeelte van haar weeskamer-archief uit Den Haag opgevraagd. Zo berusten thans in het archief der gemeente Vrouwenpolder drie registers van weesakten van Gapinge over 1646-1810 en een grootboek van ter weeskamer geconsigneerde penningen van Gapinge over 1786-1809.
Organisatie: Zeeuws Archief
laatste wijziging 21-01-2024
4 gedigitaliseerd
totaal 251 bestanden
laatste wijziging 25-01-2024
9.605 beschreven archiefstukken
3.773 gedigitaliseerd
totaal 882.851 bestanden
Regestenlijst
Regesten van akten daterende vóór 17 april 1577 die zijn uitgegaan van colleges of personen van wie de archieven niet in deze inventaris zijn beschreven. Voor een toelichting op de samenstelling van de regestenlijst zie de inleiding, paragraaf 'Regestenlijst'.
laatste wijziging 25-01-2024
9.605 beschreven archiefstukken
3.773 gedigitaliseerd
totaal 882.851 bestanden
Kenmerken
Datering:
1456-1811 (1852)
Andere namen:
Oud Rechterlijk Archief, Oude Rechterlijke Archieven (ORA), Oud Notarieel Archief, Oude Notariële Archieven (ONA), Weeskamerarchief, Weeskamerarchieven, RAZE, "Lasonder", "Las."
Omvang:
90 meter
Openbaarheid:
Geen beperkingen
Toegankelijk:
Inventaris
Jaar bewerking:
1889-1895, 1900-1904, 1914
Titel publicatie:
L.W.A.M. Lasonder, De archieven van de rechtbanken, weeskamers en notarissen, die over het tegenwoordig grondgebied der provincie Zeeland gefungeerd hebben. [Deel 1]: De Zeeuwsche eilanden 1456-1811 (1852) ('s-Gravenhage 1914)
waarin geïncorporeerd:
- M.H. van Visvliet [inventaris], W.O. Swaving [inleiding], Inventaris der rechterlijke archieven van Middelburg door den vorigen archivaris dier gemeente (Middelburg 1906) [archieven zelf verloren gegaan]
- [W.O. Swaving], Archieven der Middelburgsche notarissen, tot 1811, berustende in het Gemeente-Archief te Middelburg', in: Verslagen omtrent 's Rijks Oude Archieven [VROA] 39 (1916), I ('s-Gravenhage 1917) 24-124 [archieven zelf verloren gegaan].
waarin geïncorporeerd:
- M.H. van Visvliet [inventaris], W.O. Swaving [inleiding], Inventaris der rechterlijke archieven van Middelburg door den vorigen archivaris dier gemeente (Middelburg 1906) [archieven zelf verloren gegaan]
- [W.O. Swaving], Archieven der Middelburgsche notarissen, tot 1811, berustende in het Gemeente-Archief te Middelburg', in: Verslagen omtrent 's Rijks Oude Archieven [VROA] 39 (1916), I ('s-Gravenhage 1917) 24-124 [archieven zelf verloren gegaan].
Opmerking:
In 1940 zijn de volgende inventarisnummers verloren gegaan: 258, 286, 368, 370, 373-377, 450-451, 453-454, 476, 946, 1076-1080, 1187, 1188, 1296, 1305, 1306, 1310-1311, 3106, 3110, 3111, 3146, 3147, 3167, 5539-5541. De archieven van de vierschaar, de weeskamer en de notarissen van de stad Middelburg, die niet in deze inventaris waren beschreven, zijn eveneens geheel verloren gegaan. De verloren gegane nummers zijn in de inventaris als zodanig gemerkt. Enkele onderdelen zijn overgedragen aan gemeentelijke archiefdiensten, dit is bij de betreffende beschrijvingen vermeld.
Beschrijving:
Verzamelinventaris van de archieven van de gerechten, weeskamers en notarissen in het gewest Zeeland (het huidige Zeeland zonder Zeeuws-Vlaanderen [het voormalige Staats-Vlaanderen])
Inzage:
Online
Collectie:
Rijksarchief in Zeeland
Thema trefwoorden:
Categorie:
laatste wijziging 25-01-2024
9.605 beschreven archiefstukken
3.773 gedigitaliseerd
totaal 882.851 bestanden