Uw zoekacties: Microfiches van archivalia in Algemeen Rijksarchief Brussel ...

1107 Microfiches van archivalia in Algemeen Rijksarchief Brussel over Noord-Brabant over de periode ca. 1312-18e eeuw, 1994-1998 ( Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) )

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Naar boven om te zoeken
1107   Microfiches van archivalia in Algemeen Rijksarchief Brussel over Noord-Brabant over de periode ca. 1312-18e eeuw, 1994-1998
Inleiding
Deze inventaris bevat een overzicht van de bestanden uit het Algemeen Rijksarchief te Brussel, die in opdracht van het Streekarchief 'Het Kwartier van Oisterwijk' en de 'Brabantse Kring van Archivarissen' zijn verfilmd in de jaren 1993-1997. Deze microfiches zijn geplaatst in studiezaal 2 van het Brabants Historisch Informatie Centrum.

Afkortingen:
ARA = Algemeen Rijksarchief
R.A. = Rijksarchief
Coll. = Collectie
inv. = inventaris
inv.nr. = inventarisnummer
fol. = folio
fm = film(s)
ft = fotokopie(ën)
kw = Kwartier
r = recto (voorzijde van de folio)
mf = microfiche(s)
v = verso (achterzijde van de folio)
Voor toelichting en literatuur zie: P.Th. de Lange en drs. W.F.L. Reijnders, 'Brabantse bronnen in Brussel, voorlopige overzichten van archivalia betrekkelijk de stad en Meijerij van 's-Hertogenbosch, berustende in het Algemeen Rijksarchief te Brussel' (1992). Vele beschrijvingen hierin van verfilmde archivalia zijn sindsdien door de Lange, Reijnders en door Buiks aangepast.

Veel van deze bronnen worden eveneens toegelicht of zijn gebruikt voor het proefschrift van Eduard van Ermen 'Feodaal-heerlijke verhoudingen en territoriale patronen in het middeleeuwse hertogdom Brabant (12de-14de eeuw) met bijzondere aandacht voor de regio Leuven', 6 dln. (K.U. Leuven, 1989). Dit proefschrift is te raadplegen op het stadsarchief te 's-Hertogenbosch. Voor de Meijerij van 's-Hertogenbosch is deze studie echter niet altijd even betrouwbaar. Zie voorts de kopnotities bij de verschillende onderdelen.

Voor het aantal microfiches per inventarisnummer of groep van nummers (soms staan meerdere inv.nrs. op één fiche) wordt verwezen naar bijlage I. Voorts dient te worden opgemerkt dat bij de beschrijvingen soms wordt verwezen naar op het Rijksarchief in Noord-Brabant te 's-Hertogenbosch reeds aanwezige oudere kopieën of afschriften, en naar aldaar berustende bronnen.

Rijksarchief in Noord-Brabant, 1997
Brabants Historisch Informatie Centrum
Aanwijzingen voor de gebruiker
Bijlagen
laatste wijziging 11-10-2020
1.427 beschreven archiefstukken
5 gedigitaliseerd
totaal 2.240 bestanden
Inventaris
Rekenkamers: cartularia en registers
Ontvanger-generaal: schoutsrekeningen op rol vóór 1404
Rekenkamers: schoutsrekeningen in registers
Hertog van Brabant: cijns- en leenboeken
Raad en Leenhof van Brabant in Brussel
Civiel proces tussen schouten Meierij
Officie Fiscaal, dossiers kleine nrs
Notarissen, advocaten en procureurs, benoemd door Raad van Brabant in Brussel
Leproserie van Terbank
Rekeningen van rentmeester domeinen van Zevenbergen
Familie de limpens
Kaart van Aarle-Rixtel
Handschriftenverzameling
Inventarissen 2e afdeling Algemeen Rijksarchief in Brussel
Inventarissen 3e afdeling Algemeen Rijksarchief in Brussel
Leeszaal inventarissen
Nadere toegangen
Uittreksels uit akten, inventarisnrs 292-335 van de Rekenkamer van Brabant, de betrekking hebben op grondgebied huidige provincie Noord-Brabant
Uittreksels uit akten, inventarisnrs 632-644 van de Rekenkamer van Brabant, de betrekking hebben op grondgebied huidige provincie Noord-Brabant
Inleiding
Uittreksels
632. Akten, dienende ter verificatie van rekeningen van audiencier van Brabant, wegens ontvangst zegelrecht van Brabant, kopie-grossen
633. Akten, dienende ter verificatie van rekeningen van audiencier van Brabant, wegens ontvangst zegelrecht van Brabant, kopie-grossen, 1478-1487
635. Akten, dienende ter verificatie van rekeningen van audiencier van Brabant, wegens ontvangst zegelrecht van Brabant, kopie-grossen
636. Akten, dienende ter verificatie van rekeningen van audiencier van Brabant, wegens ontvangst zegelrecht van Brabant, kopie-grossen
637. Akten, dienende ter verificatie van rekeningen van audiencier van Brabant, wegens ontvangst zegelrecht van Brabant, kopie-grossen
638. Akten, dienende ter verificatie van rekeningen van audiencier van Brabant, wegens ontvangst zegelrecht van Brabant, kopie-grossen
639. Akten, dienende ter verificatie van rekeningen van audiencier van Brabant, wegens ontvangst zegelrecht van Brabant, kopie-grossen
640. Akten, dienende ter verificatie van rekeningen van audiencier van Brabant, wegens ontvangst zegelrecht van Brabant, kopie-grossen
642. Akten, dienende ter verificatie van rekeningen van audiencier van Brabant, wegens ontvangst zegelrecht van Brabant, kopie-grossen
643. Akten, dienende ter verificatie van rekeningen van audiencier van Brabant, wegens ontvangst zegelrecht van Brabant, kopie-grossen
644. Akten, dienende ter verificatie van rekeningen van audiencier van Brabant, wegens ontvangst zegelrecht van Brabant, kopie-grossen
226 1551, augustus.
Kwijtschelding van de 3 doodslagen door Hendrik van Waelwijk, wonend in de heerlijkheid Waalwijk.
Hij heeft als vaandeldrager de koning gediend in de oorlogen gevoerd in Spanje, Duitsland, Algerije, Frankrijk en laatst nog voor Bremen. Hij is gevangen genomen en voor een groot bedrag weer losgekocht. Bij Bremen is hij gewond geraakt. Vier of 5 jaar geleden diende hij als vaandeldrager onder kapitein Bijstervelt onder wijlen de prins van Oranje tegen Maarten van Rossem. Na de capitulatie van Gulik ging hij naar Antwerpen alwaar geteerd werd in de herberg Valkenburch. Hij bleef met Willem van Geele nog wat nadrinken omdat zij gehoord hadden dat er 2 lichte vrouwen beschikbaar waren. De waard, genaamd Jan Bijl en zijnde gehuwd, weigerde echter voor hen een bed klaar te maken en verwees hen naar een huis genaamd Sint-Adriaan. Daar had hij zelf de nacht tevoren met een andere vrouw geslapen. Zij gingen daarheen en maakten zich bekend, waarop zij werden binnengelaten. Na een tijd kwam Jan Bijl. Er werd voor een gouden kroon verteerd, welk bedrag door hem en zijn kameraad werd betaald. De waard werd als beloning voor zijn informatie vrijgehouden. De waardin wilde Jan Bijl echter niet uitlaten als hij de 2 soldaten niet meenam.
227 1551, augustus.
Legitimatie van Eustacius van Brimeu natuurlijke zoon van wijlen Eustacius, graaf van Megen, verwekt bij Margaretha van Ransen dochter van wijlen Gielis van Ransen.
228 1551, oktober.
Kwijtschelding van de doodslag begaan op Gielis Loems Boutsz door Christiaan Reinen van Broegel, landman.
Op 3 mei j.l. was in Helmond geweest, alwaar hij de cijns betaald had aan de rentmeester van de heer van Helmond. Hij ging daarna samen met Thomas en Wouter de broers van zijn eerste vrouw Jut en kinderen van Jan Thijs in het huis van meester Roelof Dirksz, waard in De Valk in Breugel wat drinken. Op weg naar huis kwam Katrijn Lathouwers hem tegemoet met het bericht dat daar Meus de Wevere was de wilde vechten en of hij hem naar huis wilde brengen. Meus en Christiaan woonden in één huis. Meus liet zijn rok echter vallen en maakte zich uit de voeten. Op dat moment werd hij te hulp geroepen door Goort Reinen de door Gielis en 5 à 6 mannen werd aangevallen. Zij vochten met messen en degens. Goort werd door enige vrouwen in bescherming genomen en weggeleid. Toen werd Christiaan aangevallen en aaan zijn achterhoofd gewond. Hij verdedigde zich met een opsteker de vast zat aan de schede van de degen de Goort op de weg had laten liggen. Christiaan stak Gielis tussen de schouders. Hij stierf kort daarna.
229 1551, november.
Kwijtschelding van de doodslag begaan op Willem Geerling Pietersz door Maarten Dielis Frankenz.
Op 13 oktober 1549 kregen op de kermis van Best Matthijs Cornelisz van Berewinkele en Jan Dielis Crijns ruzie. Na afloop ging Jan Dielis naar het huis van Jan Mercx, chirurgijn en wonend in Best om zich te laten behandelen. Jan werd door Maarten naar huis gebracht en door hem vermanend toegesproken.
Willem Geerling Pietersz van Oirschot de erg dronken was ging naar Oirschot om de avondspelen te zien. Aart Wolf Baecxz., zwager van Willem, ging na afloop met Willem naar huis. Onderweg kwamen zij Maarten tegen. Er ontstond een woordenwisseling. Jan Dirksz van Ham scheidde hen en bracht Willem naar huis. Willem rukte zich echter los en ging Maarten achterna om met hem te vechten. Maarten werd door een stok aan zijn been gewond. Om zich te verdedigen stak Maarten hem met een javelijntje links in de buik. Wegens de duisternis weet hij niet precies waar. De volgende avond overleed Willem.
1107 Microfiches van archivalia in Algemeen Rijksarchief Brussel over Noord-Brabant over de periode ca. 1312-18e eeuw, 1994-1998
Inventaris
Nadere toegangen
Uittreksels uit akten, inventarisnrs 632-644 van de Rekenkamer van Brabant, de betrekking hebben op grondgebied huidige provincie Noord-Brabant
Uittreksels
644. Akten, dienende ter verificatie van rekeningen van audiencier van Brabant, wegens ontvangst zegelrecht van Brabant, kopie-grossen
229
1551, november.
Kwijtschelding van de doodslag begaan op Willem Geerling Pietersz door Maarten Dielis Frankenz.
Op 13 oktober 1549 kregen op de kermis van Best Matthijs Cornelisz van Berewinkele en Jan Dielis Crijns ruzie. Na afloop ging Jan Dielis naar het huis van Jan Mercx, chirurgijn en wonend in Best om zich te laten behandelen. Jan werd door Maarten naar huis gebracht en door hem vermanend toegesproken.
Willem Geerling Pietersz van Oirschot de erg dronken was ging naar Oirschot om de avondspelen te zien. Aart Wolf Baecxz., zwager van Willem, ging na afloop met Willem naar huis. Onderweg kwamen zij Maarten tegen. Er ontstond een woordenwisseling. Jan Dirksz van Ham scheidde hen en bracht Willem naar huis. Willem rukte zich echter los en ging Maarten achterna om met hem te vechten. Maarten werd door een stok aan zijn been gewond. Om zich te verdedigen stak Maarten hem met een javelijntje links in de buik. Wegens de duisternis weet hij niet precies waar. De volgende avond overleed Willem.
Folionummer:
27v
Organisatie: Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC)
laatste wijziging 12-10-2010
230 1552, april.
Kwijtschelding van de doodslag begaan op Jan Sanders door Jan van Asten, wonend in de vrijheid Sint-Oedenrode.
Kerstmis j.l. verhuurde Jan Sanders aan Jan een perceel land. Tijdens het gelag daarna beweerde iemand dat Jan Sanders het land niet zou leveren. Jan vroeg daarop om een borgtocht en bood zelf ook aan een borgtocht te geven. Toen Jan Sanders dat niet wilde, ging Jan weg. Jan Sanders vroeg om hem om terug te komen, wat hij deed. Daarop werd hij onverwachts door Sanders op het hoofd geslagen met het bord waarop waard en waardin het gelag plegen te noteren. Jan van Asten stak daarop Jan Sanders met zijn opsteker tussen de schouders. Deze overleed kort daarop. Hij gaf de hoogschout van 's-Hertogenbosch een garantie van 20 Kar. guldens, maar werd 5 weken geleden toch door deze aangehouden en in 's-Hertogenbosch gevangen gezet.
231 1553, april.
Legitimatie van Daniel van Gerwen geboren in Asten en natuurlijke zoon van wijlen Joris van Gerwen en wijlen Geertrui van Ewen.
232 1553, april op Goede vrijdag.
Kwijtschelding van de doodslag begaan op Willem Smeetsz door Aart Denijsz, wonend in Gestel bij Eindhoven.
Op Pinksteren 1550 waren de gildebroeders van Gestel bijeen om de vogel te schieten. Daarna werd er geteerd. Arike zijn dienstbode ging 's avonds naar het koningsfeest om te dansen. Toen zij thuis kwam zat haar meester bij het vuur een boek te lezen. Zijn vrouw stelde voor om te gaan slapen. Hij antwoordde dat zij maar eerst moest gaan omdat hij eerst zijn tanden en mond wilde spoelen. Vervolgens wilde hij dat Arike hem zou zoenen, maar dat weigerde zij, zeggende dat hij dat maar met zijn eigen vrouw moest doen. Er ontstond een woordenwisseling, waarop de vrouw van Aart eiste dat Arike haar man zou zoenen of dat zij anders weg kon gaan. Arike verliet daarop het huis. Buitengekomen stond daar voor de deur Willem Smeetsz met een degen aan zijn zijde. Willem was gewoon in Gestel iedereen af te luisteren. Aart trok daarop zijn mes en stak Willem de ondanks aanraden van Arike niet weg wilde gaan in het been. Deze overleed kort daarna. Aart had veel gedronken [en dan een boek lezen ?], Willem had een slechte naam onder meer omdat hij altijd ruzie zocht en zijn eigen vader had geslagen.
233 1553, april op Goede Vrijdag.
Kwijtschelding van de doodslag begaan op Steven Paridaens door Jan Spillemakers wonend in Zondereigen (thans gemeente Baarle-Hertog).
Vijf jaar geleden nam hij deel aan een bruiloft in Mierde. Hij ging toen drinken in een herberg terwijl ondertussen de zaken geregeld werden aangaande de voogdij over een kind genaamd Jan Heins. Na afloop ontstond er een geschil over de rekening. Een ander drinkgezelschap raakte daarbij betrokken. Een van deze lieden, Steven Paridaens, trok zijn degen, waarop Jan zich met zijn degen verweerde. Jan werd in de borst gestoken en kreeg een stoel tegen zijn oog. De makkers van Steven pakten hem zijn degen af, zodat Jan zich moest verweren met zijn eetmes. Daar stak hij Steven 2 maal onder in de borst in de omgeving van de korte ribben. Steven stierf tien dagen later na de laatste sacramenten te hebben ontvangen.
234 1551, 4 mei..
Vergunning aan de bewoners van Hilvarenbeek om op de gemeijnte over een breedte van 40 voet gerekend vanaf de grens van hun erven te mogen poten.
Deze vergunning komt bovenop de oude vergunning verleend door Philips de Goede op 22 november 1441 om over een breedte van 40 voet te mogen poten. Zij betalen daarvoor een recognitiecijns van 10 oude groten en de houtschat, zijnde de tiende penning, over het gekapte hout afkomstig van dit gebied.
235 1552, november.
Kwijtschelding van de doodslag begaan op Gielis Sanchens door Jacob Gilleijns, potbakker en wonend in Schelle.
Zeven of acht jaar geleden heeft hij ruzie gekregen met Joost van Arschot, ook potbakker, in de stad Bergen op Zoom. Joost beweerde dat hij 's nachts stiekem bij zijn dochter was, waarop Jan Roesbon spottend zei dat het Jacob alleen maar om de kleren van Joost te doen was geweest. Jacob beledigde de moeder van Joost waarop deze zijn dagge trok. Jacob gaf Joost een steek in de zij met zijn opsteker. Joost genas hiervan, trouwde en stierf een jaar later.
Op 1 augustus 1551 was hij samen met Lenaart Sevenans, potbakker en wonend op de Ossenmarkt in Antwerpen, in het huis van Gielis Sanchens, wonend op het Kiel bij Antwerpen, de getrouwd was met de dochter van Joost. Er ontstond weer een woordenwisseling over het mesgevecht van destijds. Zij zei dat hij 'zijnder moeder minnen soude' en wierp 2 of 3 potten en kruiken naar hem toe. Gielis kwam uit zijn werkplaats aanlopen met een 'swijnspriet', waarop Joost zijn degen trok. Er ontstond een worsteling zonder wapens. Lenaart haalde hen uit elkaar. De vrouw wierp een armvol potten naar hem toe en schold hem uit voor moordenaar. Er ontstond weer een gevecht tijdens welk Jacob Joost met zijn opsteker stak in het hoofd, in de korte ribben bij het hart en in de rug. Joost overleed.
236 1553, april.
Legitimatie van jonkvrouwe Anna van Grevenbroek, natuurlijke dochter van wijlen Raas van Grevenbroeke, heer van Mierlo, verwekt bij Berbele Mertens.
237 1553, juni.
Kwijtschelding van de doodslag begaan op Klaas Goossen Curstesz door Goort van Ampstel.
Op 5 december 1551 was hij samen met Klaas wezen drinken in de herberg De Moriaan in Helmond. Na anderhalve stuiver verteerd te hebben gingen zij naar een andere herberg, om tenslotte weer terug te keren in De Moriaan. Toen de waardin weigerde Klaas bier te tappen, mishandelde hij haar. Zij riep 'moord' waarop Goort Klaas onder in de borst stak. Hij stierf daaraan.
238 1553, 4 juli..
Vergunning aan het dorpsbestuur van Vierlingsbeek om 25 bunder van hun gemeijnte te mogen verkopen.
Zij hebben vorig jaar schade geleden door een overstroming van de Maas en deze zomer door de doortocht van ruiters de niet hebben betaald. De percelen moeten afgepaald en ingemeten worden, de opbrengst mag alleen gebruikt worden voor de delging van schulden en de betaling van lasten. Recognitiecijns van 1 oude groot per bunder te betalen aan de rentmeester in Grave.
239 1553, 10 juli..
Vergunning aan de stad Grave om 12 morgen van hun gemeijnte in de parochie van Gassel te mogen verkopen.
Heer Jan van Cuijk heeft deze gemeijnte 245 jaar geleden uitgegeven en hertog Arnoud van Gelre heeft de stad Grave toegestaan om 12 morgen daaruit af te graven. Dit is gebeurd, maar later hebben de bewoners van de 3 dorpen in het Nederambt van Cuijk de grond weer dichtgegooid. Brussel zond commissarissen om het geschil bij te leggen. Er werd op 3 plaatsen grond van een gemiddelde kwaliteit aangewezen om te verkopen. De stad is zwaar belast met schulden en heeft ook 4.000 gulden toegezegd om Land van Cuijk te lossen uit het pandschap. De verkochte percelen worden belast met een cijns van 1 oude groot per morgen te betalen aan de rentmeester in Grave.
240 1553, juni.
Legitimatie van Palamedes van Chalon, natuurlijke zoon van René van Chalon, prins van Oranje, verwekt bij Geertrui Salis, beiden destijds ongehuwd.
241 1553, 5 juli..
Vergunning aan het dorp Esch om delen van hun gemeijnte te mogen verkopen of verpachten en om de gemeijnte beter te mogen uitbaten. Regulering van de verkoop van brood en bier.
Het dorp heeft als gevolg van de schade aangericht door Maarten van Rossum geld moeten lenen. De kerk is enige jaren geleden door dieven 2 maal beroofd, zodat er nieuwe ornamenten moeten worden aangeschaft. De Bosschenaren hebben in dit dorp verscheidene pachthoeven liggen maar zij weigeren bij te dragen in de dorpslasten onder het voorwendsel dat het oude stokgoederen zijn. De ingezetenen zijn arm en men is dus niet in staat om de nieuwe geconsenteerde beden en andere belastingen op te brengen.
Toegestaan wordt om 6 bunder van de gemeijnte te verkopen, mits een recognitiecijns betaald wordt aan de rentmeester domeinen in 's-Hertogenbosch van 1 oude groot. Zij mogen 100 roeden moer verkopen om uit te laten turven, waarna de grond weer terugkeert naar de gemeijnte. De ingezetenen mogen 100 voeten vóór hun erf op de gemeijnte bomen en struiken poten, mits zij over het gekapte hout de houtschat aan de domeinen betalen. Zij mogen het deel van de gemeijnte dat begroeid is met biezen, liezen en mos verpachten.
242 1553, augustus..
Kwijtschelding van de doodslag begaan op Geene Lenaertsz Hermansz door Jan Hendrik van den Veen wonend in Reusel.
Op 5 juni 1552 had hij met anderen na het schieten van de papegaai zitten drinken in het huis van Pieter Evaerts. Er ontstond een woordenwisseling met Geene, eveneens gildebroeder, de iets onbetamelijks zei. Toen Jan een aanmerking maakte op wat Geene zei, smeet deze een drinkpot naar het hoofd van Jan, zodat het bloed over zijn hoofd stroomde en het hem duizelde. In woede ontstoken trok hij zijn eetmes en stak Geene in de zijde. Deze stierf, na te hebben gebiecht, kort daarna.
243 1553, oktober.
Kwijtschelding van de doodslag begaan op Wouter Pieter Stappaerts uit Veldhoven door Lucas Lucasz Hendriksz van Velthoeven.
Met Pinksteren 1553 zat hij met onder meer Jan zijn broer en Wouter te drinken in het huis van Maarten Hendriksz Hij ging weg maar keerde later terug om te zien dat Wouter in gevecht was met zijn broer Jan. Hij schoot hem te hulp en verwonde Wouter, maar de wond was klein en er werd vrede gesloten. De chirurgijns de hem behandeld hebben verklaarden dat de wond niet dodelijk was. Nochtans werd hij enige weken later ziek en stierf. Lucas acht zichzelf niet schuldig aan dit overlijden.
244 1553, 9 oktober..
Vergunning aan het dorp Son om 20 bunder van hun gemeijnte te mogen verkopen om met de opbrengst maatregelen te nemen tegen het stuifzand.
Het stuifzand bedreigt de gemeijnte. Thans is al meer dan 100 bunder heide ondergestoven en waardeloos geworden. Zij vrezen echter dat de lieden de aan de andere kant van de gemeijnte wonen en de geen last hebben van het zand zich tegen een verkoping zullen verzetten. De verkoop wordt toegestaan onder voorwaarde dat zij 3 goede mannen zullen kiezen de jaarlijks rekening en verantwoording afleggen aan de rentmeester domeinen in 's-Hertogenbosch. Het geld moet ook gebruikt worden om de zandbanken in de Dommel op te ruimen. Zij betalen per bunder een recognitiecijns van 1 oude groot. Mochten zij bomen planten dan is daarover houtschat verschuldigd.
245 1553, december.
Bevestiging van het tolprivilege verleend door hertog Hendrik II van Brabant in 1245 aan de abdij van Mariënweerd (bij Beesd in de Betuwe).
Het privilege is later bevestigd door hertog Jan III in 1336 en door Maximiliaan van Oostenrijk in 1483. De abdij is vrijgesteld van alle land- en watertollen geheven door de hertog van Brabant voor de goederen de de abdij voor zichzelf nodig heeft. Het gaat vooral om de watertol van Lith. De rentmeester domeinen in 's-Hertogenbosch is hierover om advies gevraagd.
246 1553, 19 oktober..
Bevestiging van het privilege verleend aan de dorpen Son en Breugel door hertogin Johanna en later bevestigd door hertog Philips om 3 jaarmarkten te mogen houden en om tol te mogen heffen van het vrachtverkeer dat de brug over de Dommel passeert.
De brug bestaat uit 11 gebonten en werd tijdens de Gelderse oorlogen niet gebruikt. Hij wordt vooral gebruikt door verkeer dat van en naar Gelderland rijdt. Het tarief bedraagt 1/4 stuiver voor een kar geladen met koopwaar, 1/2 stuiver voor een geladen wagen en 1/4 stuiver per 50 stuks vee. Voorwaarde is dat de opbrengst wordt gebruikt voor de herbouw en het onderhoud van de brug en dat zij een recognitiecijns betalen aan de rentmeester domeinen in 's-Hertogenbosch van 4 stuiver.
247 1553, november.
Kwijtschelding van de doodslag begaan op Antonie Lichtaert door Klaas Jansz geboren in 's-Hertogenbosch.
Hij was in 1552 met zijn eenheid onder het vendel van Maarten van Rossum bij de stad Terwaan [Frans Vlaanderen; thans Thérouanne]. Daar vocht hij wel 2 uur lang met anderen tegen Antonie Lichtaert van het vendel van Willem van Dinter. Hij bood aan om vrede te sluiten, maar daar wilde Antonie niet van weten. Hij moest zich dus verweren en verwondde Antonie in zijn rechter hand. Volgens een verklaring van de chirurgijn was de wond onschuldig, maar omdat Antonie water dronk en zichzelf niet in acht nam kreeg hij koorts. Negen weken later stierf hij daaraan in het gasthuis van Valenciennes. Van Klaas had hij 3 Karolusgulden gekregen voor zijn levensonderhoud en om de chirurgijn te betalen.
248 1553, december.
Kwijtschelding van de doodslag begaan op Hendrik Jacobsz, kleermaker en geboren in Meer bij Hoogstraten door Govert Govertsz, kleermaker en geboren in Breda.
Op zaterdag na Sint-Maarten zat Govert bier te drinken in de herberg van Jacob Stevensz in Meer, toen Govert voorbij kwam. Govert sprak Hendrik aan dat hij hem achter zijn rug zwart gemaakt zou hebben over een niet goed gemaakt kledingstuk. Er ontstond een vechtpartij waarbij Hendrik hem 3 maal met een stok op het hoofd sloeg. Hij verweerde zich met een mes en stak zijn tegenstander in de borst. Deze stierf kort daarop.
249 1554, 7 april..
Vergunning aan Jan Pauwelsz Macello uit Piemonte om in de stad Grave een bank van lening te mogen houden.
Vroeger had Grave zo'n bank, maar nu moeten de arme bewoners van deze stad naar andere steden trekken om hun juwelen e.d. te belenen. Het stadsbestuur van Grave heeft ook graag een bank. De vergunning geldt voor 12 jaar. Hij mag niet meer rente vragen dan 1 blank oftewel 1½ groot per pond Vlaams in de week. Elders is gebruikelijk 1 stuiver. In afwijking van de oude gewoonte worden panden de na een jaar niet gelost zijn door de gezworen oproeper in het openbaar geveild. Zij vervallen dus niet aan de houder van de bank.
250 1554, juni.
Legitimatie van Jan van Cortenbach, licenciaat in de rechten en natuurlijke zoon van Joost van Cortenbach, heer van Helmond, verwekt bij Yke Becx.
251 1554, oktober.
Kwijtschelding van de doodslag begaan op Aart Oppers door Antonie Wingaerts, landbouwer en wonend in Sint-Oedenrode.
In het jaar [onleesbaar] in de maand augustus, ongeveer 14 dagen voor de Rooise kermis had hij, na in de vrijheid een boodschap te hebben gedaan, een herberg bij de watermolen bezocht. Na vertrek ontmoette hij Aart en er ontstond een geschil over arbeidsloon dat Aart nog schuldig zou zijn aan Antonie. Dit liep uit op een gevecht met eetmessen. Antonie werd gewond in zijn linker schouder, onder in de hals en in de arm. Aart werd op 2 plaatsen in de borst gestoken en overleed 5 dagen later.
252 1554, oktober.
Kwijtschelding van de doodslag begaan op Jan Pieter Stapelsz, timmerman, door Wouter de Laet, wonend in Moergestel.
In juni j.l. waren zij samen op de genechtdag [zitting van de locale schepenbank] geweest. Daarna hadden zij samen met Andries Pieter Cortten wat gedronken. Onderweg naar huis ontstond er een woordenwisseling over kattekwaad uitgehaald door de kinderen van Wouter. Jan kwam met een 'rije', een stuk gereedschap dat timmerlieden zoals hij gebruiken, en begon daarmee te slaan. Wouter werd vastgehouden door Andries. Wouter stak Jan met zijn eetmes tussen de schouders. Omdat Jan te dronken was om zelf te lopen werd hij met een wagen vervoerd naar het huis van zijn zoon. De volgende dag liet hij zich in Oisterwijk door een chirurgijn behandelen, waarna hij de hele dag heeft zitten drinken in het huis van Grimmaer (?) in de Helm en nog in een andere herberg. Met de waard en waardin heeft hij haring met uien gegeten en een pot koud bier gedronken. De vrouw van de voornoemde chirurgijn nam hem mee naar huis waar zij in het turfhok een bed voor hem klaarmaakte. Zij vroeg hem of hij zich wel goed voelde. Daarop zei hij dat de wond geen pijn deed, maar dat hij in zijn schouders 'hadde weeden de hem troken voer zijn hert'. De volgende morgen viel de pleister van de wond af. Daarna heeft hij nog 2 of 3 dagen zitten drinken. Acht of negen later stierf hij. Wouter is niet schuldig aan zijn dood, want Jan heeft zichzelf niet in acht genomen.
253 1554, november.
Kwijtschelding van de doodslag begaan op Mattheus Hendriksz Schenkensz ook wel genaamd Mattheus Lodders, wonend in Bakel door Jan Jansen van Meerendonk, landbouwer en wonend in Beek en Donk.
Op 11 september 1553 reed Mattheus met paard en wagen over het erf van Liesbeth moeder van Jan en weduwe van Jan van Meerendonk in Bakel. Dit was verboden. Toen Jan hem daarover aansprak, ontstond er een gevecht, tijdens welk Jan Mattheus met zijn stok op het hoofd sloeg. Deze werd terstond onwel en stierf 4 of 5 dagen later.
254 1555, 1 april..
Vergunning aan Jacques Maringis om in Grave een bank van lening te houden.
Jacques had de vergunning overgenomen van Macello (zie nr 249), maar deze is met de noorderzon vertrokken zonder hem het octrooi te overhandigen. Hij is nu gedwongen een nieuwe vergunning aan te vragen. Deze wordt verleend op dezelfde voorwaaarden als de van nr 249.
255 1555, 9 februari..
Vergunning aan de van Wanroij om 12 morgen uit hun gemeijnte te verkopen om daarmee de parochiekerk te herstellen.
In 1552 (zie nr 224) is de kapel verheven tot parochiekerk. Zij hebben toen al grond verkocht, maar de kerk is nog niet zoals het hoort. Schip en toren zijn nog met stro gedekt. Er is geld nodig voor de aanschaf van kazuifels, koorkappen, monstransen, kelken, patenen, klokken, ornamenten, zangboeken en vaatwerk. Wat er overblijft van de opbrengst moet worden besteed aan de stichting van een dagelijkse mis. Op de verkochte percelen rust een erfcijns van 1 stuiver Brab. te betalen aan de rentmeester domeinen in Grave.
256 1555, augustus.
Kwijtschelding van de doodslag begaan op Jan Gijsens, 'meersman', door Hendrik van den Valgat wonend in Eersel.
Op 9 juli j.l. keerde hij terug van de jaarmarkt in Beek en Donk met een koe de hij daar had gekocht. Hij was in het gezelschap van anderen de daar ook gehandeld hadden. Zij besloten om het vee dat niet verder kon op de weg te laten grazen. Het naast de weg staand koren bleef echter onaangetast. Twee 'meersmans' met een wagen geladen met 'meerskorven' en met in hun handen 'kudsen' voorzien van ijzeren pinnen de enige vingers lang waren kwamen daar langs. Dezen beschuldigden hen en in het bijzonder Hendrik van diefstal. Er ontstond een gevecht, tijdens welk Hendrik zich verweerde met een gaffeltje dat hij bij zich had en waarmee hij Jan doodstak. De meersmannen waren dronken.
Poorterinschrijvingen in 's-Hertogenbosch, uit rekeningen van laagschout van 's-Hertogenbosch in Rekenkamer in Brussel inventarisnrs. 13003-13006
laatste wijziging 11-10-2020
1.427 beschreven archiefstukken
5 gedigitaliseerd
totaal 2.240 bestanden

Kenmerken

Datering:
1994-1998
Vindplaats origineel:
BHIC 's-Hertogenbosch
Categorie:
laatste wijziging 11-10-2020
1.427 beschreven archiefstukken
5 gedigitaliseerd
totaal 2.240 bestanden