Als reactie op de Duitse inval in Nederland, werden op 10 mei 1940 3000 Duitse en Oostenrijkse mannen in Nederlands-Indië als ‘staatsgevaarlijke burgers’ aangemerkt. Diezelfde dag werden ze op grond van hun nationaliteit geïnterneerd in burgerinterneringskampen op Java en Sumatra.

De lijst met namen van Duitse mannen die werden geïnterneerd, is opgenomen in het Nationaal Archief. Deze lijst is als basis gebruikt door onderzoekers van het Van Imhoff-onderzoek bij het NIMH bij het maken van de database Duitse burgergeïnterneerden WOII Nederlands-Indië. De lijst is aangevuld met informatie uit andere archiefstukken. In de database kunt u informatie vinden over (bijvoorbeeld) de geboorteplaats, woonplaats, gezinssamenstelling en plaats van internering. 

Onder de bijna 3000 namen op de lijst, bevinden zich ook Oostenrijkers (vanaf de annexatie in 1938 golden Oostenrijkers als Duitsers) en een klein aantal Zwitsers, Hongaren en ‘statenlozen’.

Op de lijsten komen relatief veel Duitse zeelieden voor. Dat waren geen inwoners van Nederlands-Indië. Op het moment dat de oorlog uitbrak (begin september 1939), bevonden zij zich aan boord van een Duits koopvaardijschip dat niet kon terugvaren naar Duitsland. Ze vonden een veilige haven in het neutrale Nederlands-Indië. Op 10 mei 1940 raakte ook Nederlands-Indië betrokken in de oorlog en verloor daarmee haar neutraliteit. Op dat moment werden ook deze Duitse zeelieden gezien als ‘staatsgevaarlijke burgers’. 

Gebruikte bronnen

• Naamlijst Duitse geïnterneerden. Een lijst uit begin 1940 waarop vrijwel alle 3000 Duitse mannen, woonachtig in Nederlands-Indië, vermeld staan. (Nationaal Archief, Archief 2.10.45, Ministerie van Koloniën te Londen, inventarisnummer 258).
• Naamlijst Duitse geïnterneerden uit 1943. (Nationaal Archief, Archief 2.10.45, Ministerie van Koloniën te Londen, inventarisnummer 294).
• Naamlijst van omgekomen en op NIAS achtergebleven Duitsers. (Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD), Collectie 400, Indische Collectie, inventarisnummer 1002).
• (Duitse) naamlijst met de namen van de 411 Duitse slachtoffers en 66 overlevenden van de ramp met het ss Van Imhoff op 19 januari 1942. (Bayerische Staatsbibliotheek München, StuDeO Sammlung, Signatur 708, Inventarnummer 0880).
• Deutsches Jahrbuch für Niederländisch-Indien / hrsg. im Auftrage des Deutschen Bundes in Niederländisch-Indien, 1935

Zoekhulp

Wij  adviseren u te beginnen met zoeken op achternaam.  

• Achternaam. Zoekt u bijvoorbeeld op ‘Schröder’, zoek dan ook op variaties zoals ‘Schroder’, ‘Schroeder’ en ‘Schreuder’.
• Plaatsnaam. Voor de plaatsnamen is gebruik gemaakt van de moderne schrijfwijze. Batavia is Jakarta, ‘Soerakarta’ is ‘Solo’, ‘Bandoeng’ is ‘Bandung’.
• Leeftijd. Niet van alle personen is de geboortedatum bekend. In een aantal gevallen staat er de leeftijd van maart/april 1940.
• Initialen. Helaas is tijdens het opstellen van de bronnen onzorgvuldig gehandeld inzake initialen. Ze zijn vaak onvolledig of staan in de verkeerde volgorde.

Beschikt u over aanvullende informatie?

Het overzicht is niet volledig en de informatie die tussen vierkante haken staat is (nog) niet zeker. Mocht u over relevante informatie beschikken waarmee het overzicht verder kan worden uitgebreid, dan horen wij dat natuurlijk graag. U kunt daarvoor contact opnemen met Maaike van der Kloet (MG.vd.Kloet@mindef.nl).