9 november 2005

Yn dat sykjen sûnder finen (rûch materiaal)

Pieter Verhoeff

Tsjêbbe sit op syn studearkeamer, dy’t yn it hok makke is. Hy typt gedichten yn Word op syn leptop. Dêr hat hy ek in spraakkompjûter op ynstallearre. Lykwols, dat is in spraakkompjûter foar it Nederlânsk, dat de Fryske sinnen komme der betiden wat bryk út. Troch de spraakkompjûter de dichtrigels foarlêze te litten en dat hieltyd wer ôf te spyljen, leart Tsjêbbe de tekst fan in gedicht út de holle. Hy typt de tekst ek mei help fan de spraakkompjûter, want hy kin it (evt. letter foar letter) foarlêze litte om te sjen oft er it goed typt hat. Soms nimt er de tekst fan in gedicht earst op in bantsje op, en wurket dat letter út op de kompjûter, of hy typt it streekrjocht út de holle yn de kompjûter. Tsjêbbe hat nea braille leard, want hy hat wol gewoan lêze kind en doe’t er syn sicht kwytrekke, wie hy nei eigen sizzen te âld om it brailleskrift noch goed ûnder de knibbel te krijen. Alles wat Tsjêbbe lêze wol, moat him no foarlêzen wurde, of it moat op in lûdsbân stean. Oer De leginde fan it ljocht, it gedicht dat Tsjêbbe noch mei oan de gong is, seit hy dat it takom jier (dus 2006) op Oerol foardroegen wurde moat, ûnder muzikale begelieding. Yn totaal binne dêr dan 22 man foar nedich. Opname tuskentroch, dat Tsjêbbe fan de hûsdoar út nei de doar fan it hok (studearkeamer) rint. Dêrnei wer opnamen yn de koken. Tsjêbbe makket tee en brogge (bôle mei tomaat). Yntusken komt de soan der ek yn, dy hat ‘erge honger’, mar hy moat noch mar efkes wachtsje. Dan sitte Tsjêbbe en Pieter Verhoeff oan de tafel. Verhoeff freget nei de bysûndere gongelstôk fan Tsjêbbe syn heit, dy’t in dûbelfunksje hat: je kinne der ek de skofthichte fan in hynder mei bemjitte. Sa sitte se wat yn de keamer te praten. Dêrnei tôget Tsjebbe wat guod fan de studearkeamer nei de wenkeamer.

Tsjêbbe zit in zijn studeerkamer in de schuur. Hij typt gedichten op zijn laptop waarop ook spraaksoftware is geïnstalleerd. Het is echter een Nederlandstalig spraakprogramma, waardoor Friese zinnen niet altijd juist worden weergegeven. Door dichtregels aan het spraakprogramma voor te lezen en ze steeds opnieuw af te spelen, leert Tsjêbbe de tekst van een gedicht uit zijn hoofd. Ook typt hij teksten met behulp van het spraakprogramma, omdat hij ze dan letter voor letter kan laten voorlezen om te controleren of hij het goed heeft getypt. Soms maakt hij eerst een geluidsopname van de tekst van een gedicht en werkt het later uit, een andere keer typt hij het gedicht rechtstreeks in het tekstverwerkingsprogramma. Tsjêbbe heeft nooit braille geleerd omdat hij nog wel gewoon heeft kunnen lezen. Toen hij zijn gezichtsvermogen verloor, was hij naar eigen zeggen te oud om het brailleschrift nog onder de knie te krijgen. Alles wat Tsjêbbe wil lezen, moet hem worden voorgelezen of moet op een geluidsband staan. ‘De leginde fan it ljocht’, het gedicht waar Tsjêbbe nog mee bezig is, werd in 2006 op Oerol voorgedragen, met muzikale begeleiding. Bij het project waren meer dan 22 personen betrokken. Tussentijdse opname waarin Tsjêbbe vanuit zijn huis naar de schuur (studeerkamer) loopt. Daarna opnamen in de keuken. Tsjêbbe zet thee en smeert boterhammen (met tomaat als beleg). Intussen komt zijn zoon binnen. Hij heeft ‘erge honger’, maar ‘hij moet nog maar eventjes wachten’. Tsjêbbe en Pieter Verhoeff zitten aan tafel. Verhoeff vraagt hem iets over de bijzondere wandelstok van Tsjêbbe’s vader. Deze heeft nog een andere functie: je kunt er ook de schofthoogte van een paard mee opmeten. Ze zitten eerst wat te praten in de studeerkamer en daarna brengt Tsjêbbe spullen uit de studeerkamer naar de woonkamer.

Film digitaal

Kleur

Ja

36:21 minuten

Literatuer yn Fryslân