0700 Stadsbestuur Zwolle, archieven van de opeenvolgende stadsbesturen ( Collectie Overijssel locatie Zwolle )
0700
Stadsbestuur Zwolle, archieven van de opeenvolgende stadsbesturen
Inleiding
'Dit zint de koeren ende willekoeren, de de scepenen ende raidt ende de gemene stadt van Swolle gewillkoert hebben.
Ende van de koeren de men brecket mach men elcke betuygen met twen gueden knapen offte met enen manne ende met eenre vrouwen.
Mer van vrede sal men elck betuygen met tween gueden mannen'.
Stadsrecht van Zwolle
Ende van de koeren de men brecket mach men elcke betuygen met twen gueden knapen offte met enen manne ende met eenre vrouwen.
Mer van vrede sal men elck betuygen met tween gueden mannen'.
Stadsrecht van Zwolle
laatste wijziging 01-07-2024
23.674 beschreven archiefstukken
10.519 gedigitaliseerd
totaal 287.739 bestanden
Inventaris
1. Archief van Schepenen en Raden en de hun opvolgende besturen
1.2. Tweede afdeling: Stukken betreffende bijzondere onderwerpen
1.2.7. Justitie en politie
Het karakter van het stadsbestuur tijdens het ancien régime-de periode voor 1798-verschilde principieel van die erna. In de tijd er voor trad de stad op als een soevereine eenheid binnen een eigen rechtskring. Daarna behoorde de stad tot een ondeelbaar land (de Bataafse Republiek) met een centrale aansturing (de regering te 's-Gravenhage). In deze structuur is ook nadien weinig verandering gekomen.
Een andere kenmerk van de stedelijke overheid voor 1798 was dat zij meer deed dan besturen alleen. De magistraat, schepenen en raden, oefende zowel de wetgevende, de uitvoerende en de rechtsprekende macht uit binnen de stad Zwolle en de stadsvrijheid. Er bestond dus geen scheiding van de machten, zoals men dat tegenwoordig heel normaal vindt.
Als soevereine macht konden schepenen en raden, soms met toestemming van de meente, haar burgers binnen het stadsgebied rechten en plichten opleggen. Deze regels vonden hun neerslag in het stadsrecht. Daarnaast gaf dit recht ook aan het stadsbestuur het uitsluitende recht om akten van vrijwillige rechtspraak ten overstaan van enkele schepenen te doen plaatsvinden. Naast deze 'notariële' taak, sprak ook de stadsregering recht over haar burgers en inwoners, de zogenoemde contentieuze rechtspraak. Verder handhaafden schepenen en raden natuurlijk ook de orde binnen haar rechtsgebied.
Het opstellen van regels en de rechtspraak werd ongeveer vanaf het midden van de zestiende eeuw aangeduid als 'justitie' en de handhaving van de orde als 'politie'.
1.2.7.1. Justitie
Sedert het midden van de zestiende eeuw sprak men van 'justitie' wanneer daarmee bedoeld werd de codificatie van het stadsrecht en het opstellen van nieuwe regels * . Daarnaast viel hier ook onder de vrijwillige of voluntaire rechtspraak en de contentieuze rechtspraak.
1.2.7.1.1. Stadsrecht
In 1230 verkreeg Zwolle stadsrecht van de landsheer, de bisschop van Utrecht * . Dit vormde echter maar een gering gedeelte van het geheel van regels waarnaar de Zwolse samenleving zich inrichtte. Naast het geschreven, gecodificeerde stadsrecht was er het gewoonterecht. Dit laatste werd allengs eveneens opgeschreven.
Het recht dat Zwolle ontving was dat van de stad Deventer. Deventer kan derhalve als 'moederstad' van Zwolle beschouwd worden. Op haar beurt trad de stad Zwolle weer op als 'moederstad' van Steenwijk en Genemuiden. Het stadsrecht van die steden was weer een afgeleide van dat van Zwolle.
De oorkonden, waarbij de steden stadsrecht verkregen, zijn te beschouwen als het fundament van de stedelijke privileges
1.2.7.1.1.1. Oudste stadsrecht
1723 Register met het oudste stadsrecht en daarop gevolgde aanvullingen, [ca. 1353]; met akten van privaatrechterlijke aard, 1353. Gelijktijdig afschrift.
0700 Stadsbestuur Zwolle, archieven van de opeenvolgende stadsbesturen
Inventaris
1. Archief van Schepenen en Raden en de hun opvolgende besturen
1.2. Tweede afdeling: Stukken betreffende bijzondere onderwerpen
1.2.7. Justitie en politie
1.2.7.1. Justitie
1.2.7.1.1. Stadsrecht
1.2.7.1.1.1. Oudste stadsrecht
1723
Register met het oudste stadsrecht en daarop gevolgde aanvullingen, [ca. 1353]; met akten van privaatrechterlijke aard, 1353. Gelijktijdig afschrift.
Datering:
1353. Gelijktijdig afschrift.
NB:
- In zeer slechte toestand.
- Vgl. A. Telting, Stadboeken van Zwolle (Zwolle 1897), p. XII en XIII.
- Zie voor een gedeeltelijk-met name de akten van privaatrechterlijke aard-afschrift: inv. nr. 13845
- Vgl. A. Telting, Stadboeken van Zwolle (Zwolle 1897), p. XII en XIII.
- Zie voor een gedeeltelijk-met name de akten van privaatrechterlijke aard-afschrift: inv. nr. 13845
Omvang:
1 band
Zie ook:
Organisatie: Collectie Overijssel locatie Zwolle
laatste wijziging 26-02-2020
laatste wijziging 01-07-2024
23.674 beschreven archiefstukken
10.519 gedigitaliseerd
totaal 287.739 bestanden
Kenmerken
Datering:
1230 - 1813
Omvang archiefblok:
526,8 24,2 meter(s)
Omvang in stuks:
3124 458
Voorwaarden voor raadpleging en gebruik:
Het archief is openbaar.
Publicaties:
G. Callenbach, "Stevichheit om te leren gaen" : De stedelijke Zwolse weeshuizen tussen 1550 en 1970, Nijkerk 2019
Opmerkingen:
* Charters worden alleen ter inzage gegeven na overleg met de studiezaalmedewerker. Raadpleeg eerst de regesten.
* In verband met de materiële toestand is besloten om gesloten testamenten niet te openen. Deze zijn derhalve niet in te zien.
* In verband met de materiële toestand is besloten om gesloten testamenten niet te openen. Deze zijn derhalve niet in te zien.
Toegang:
Mensema, A.J., Stadsbestuur Zwolle, archieven van de opeenvolgende stadsbesturen, 1230 - 1813, Zwolle (2007).
laatste wijziging 01-07-2024
23.674 beschreven archiefstukken
10.519 gedigitaliseerd
totaal 287.739 bestanden