0125 Registers van Naamsaanneming ( Collectie Overijssel locatie Zwolle )
0125
Registers van Naamsaanneming
Inleiding
De hierna beschreven registers van naamsaanneming zijn opgemaakt ingevolge het Keizerlijk Decreet van 18 Augustus 1811 (Bulletin des lois 387, no. 7178) en de, naar aanleiding daarvan, volgende besluiten.
Het Keizerlijk Decreet van 1811 bepaalde, dat de ingezetenen "der Departementen van het voormalig Holland, der Monden van den Rhijn, der Monden van de Schelde en van het arrondissement van Breda", die geen vaste familienaam en voornaam hadden, deze in de loop van het jaar der afkondiging van het decreet moesten aannemen en er aangifte van moesten doen bij de ambtenaar van de Burgerlijke Stand in de gemeente waarin zij woonachtig waren. Voorgeschreven werd verder welke namen aangenomen en welke behouden mochten worden, waarvoor de bepalingen van de Wet van 11 germinal an XI (l April 1803), (Bulletin des lois 267, no. 2614) golden.
Blijkens besluit van de Prefect van de Monden van de IJssel van 15 October 1811, no. 4 (Gazette du Departement des Bouches de l'Issel van 22 October 1811, no. 24) werd, naar aanleiding van een schrijven van de Minister van Binnenlandse Zaken aan de Prefect van het Departement der Monden van de IJssel, d.d. 10 September 1811, 1e divisie, waarbij nadere instructies betreffende de uitvoering van het decreet van 18 Augustus 1811 werden gegeven, uitdrukkelijk bepaald, dat de registers in duplo moesten worden gehouden.
Bij decreet van 17 Mei 1813 (Bulletin des lois 503, no. 9243) werd de termijn voor het aannemen van familie- en voornamen verlengd tot 1 Januari 1814, terwijl bij besluit van de Gouverneur van Overijssel van 2 December 1819, 1e divisie, no. 2 (Provinciaal Blad 1819, no. 115) besloten werd de burgemeesters en schouten uit te nodigen om de ingezetenen die nog geen vaste geslachtsnaam hadden aangenomen er op te wijzen, dat zij ingevolge het decreet van 1811 verplicht waren dit alsnog te doen.
Dat in 1825 nog steeds niet alle ingezetenen van Overijssel aan de bepalingen van het decreet van 1811 hadden voldaan, blijkt uit het besluit van de Gouverneur der provincie Overijssel van 5 December 1825, 1e divisie, no. 1. (Provinciaal Blad 1825, no. 121), waarbij, naar aanleiding van het Koninklijk Besluit van 8 November 1825 (Staatsblad, no. 74), besloten werd, dat de ingezetenen die nog steeds geen eigenlijke geslachtsnaam voerden, maar veranderlijke bijnamen droegen, welke zij bij verandering van woonplaats met andere namen, ontleend aan plaatsen of erven, verwisselden, opnieuw een termijn van 6 maanden werd gegeven om een vaste geslachtsnaam aan te nemen.
Bij niet voldoen aan dit besluit werden, evenals bij de voorgaande besluiten, straffen in uitzicht gesteld.
Alleen in de Zwolse registers zijn akten van naamsaanneming van na Juni 1826 ingeschreven. Er wordt in de akten niet vermeld op welke bepalingen deze inschrijvingen steunen, Daar na 8 Nov. 1825 geen Wet of besluit betr. naamsaanneming meer genomen is, hadden deze inschrijvingen waarschijnlijk plaats naar aanleiding van het besluit van de Gouverneur van Overijssel van 2 Dec. 1819.
De in deze beschrijving vermelde registers zijn niet ingevolge een Koninklijk Besluit naar het Rijksarchief in Overijssel overgebracht. Grotendeels zijn ze tegelijk met de z.g. Retroacta van de Burgerlijke Stand in 1920 door de Gemeentebesturen overgedragen, terwijl ook later van die zijde nog registers ontvangen zijn. Voorzover niet bij de registers vermeld, zijn ze waarschijnlijk in 1932, tegelijk met de registers van de Burgerlijke Stand van 1811-1842, van de Rechtbanken te Almelo, Zutphen en Zwolle ontvangen.
Naast de invoering van de Burgerlijke Stand is vooral het Decreet van 18 Aug. 1811 voor Overijssel van belang geweest. Immers voor 1811 had vooral de grote meerderheid der landelijke bevolking in dit gewest nog geen vaste familienaam. Gedeeltelijk waren het hier patronymen-verwisselden dus van vader op zoon-maar merendeels werden de namen ontleend aan de boerenerven en verwisselden ook weder als de boer of diens zoon(s) een ander erf ging(en) bewonen, terwijl ook dikwijls dan weer een patronym, dan weer de naam van een goed, dan weer de naam van een vroeger bewoond goed als geslachtsnaam gold voor dezelfde persoon.
In de 3 hoofdsteden zijn het vrijwel uitsluitend Joden en inwoners met een patronym die een geslachtsnaam aannemen; de andere inwoners daar droegen merendeels reeds vaste geslachtsnamen.
De registers van naamsaanneming, aangelegd door de maires en voortgezet door de ambtenaren van de Burgerlijke Stand, vormen daarom een noodzakelijke schakel tussen de z.g. Retroacta van de Burgerlijke Stand en de Burgerlijke Standsregisters.
laatste wijziging 13-05-2024
181 beschreven archiefstukken
50 gedigitaliseerd
totaal 2.638 bestanden
Inventaris
40 - 42 Vollenhove. Registers van naamsaanneming, 1811, 1812 en 1826.
41 1811 en 1812, . i
0125 Registers van Naamsaanneming
Inventaris
40 - 42 Vollenhove. Registers van naamsaanneming, 1811, 1812 en 1826.
40 - 42 Vollenhove. Registers van naamsaanneming, 1811, 1812 en 1826.
41
1811 en 1812, .
Organisatie: Collectie Overijssel locatie Zwolle
laatste wijziging 19-08-2021
1 gedigitaliseerd
totaal 77 bestanden
laatste wijziging 13-05-2024
181 beschreven archiefstukken
50 gedigitaliseerd
totaal 2.638 bestanden
Kenmerken
Omvang archiefblok:
1,12 m 1 m standaard berging
Voorwaarden voor raadpleging:
Het archief is openbaar.
Toegang:
De registers van naamsaanneming in Overijssel.
Bijzonderheden:
1811 - 1826 (1837).
Categorie:
laatste wijziging 13-05-2024
181 beschreven archiefstukken
50 gedigitaliseerd
totaal 2.638 bestanden