[1] Ende onse borgere die binnen dier stat woenaftigh syn, sullen jaerlix op Sinte Petersdagh ad cathedram (22 februari) by raede ende goetdunken onses schoute van Vollenho zoeven schepenen kyesen, ende die sullen wy, of onse schout voerseyt van onser weghen, eeden in allen sulken manieren als wy onse schepenen van Utreght te eeden pleghen.

[2] Ende die schepenen sullen mede zweren, dat sie onsen schoute, onse boeden ende onse heerlicheyt helpen sullen ende voerstaen tieghen alle dieghene die hoere borgheren niet en syn ende tieghen die heerlicheyt niet te doen.

[3] Ende desen selven eet sullen alle die borgheren zweren, waneer die here enen nuwen schoute zett tot Vollenho, ende desgelyckx sal een nuwe borgher doen als hy ontfangen wart.

[4] Ende die schoute sal hem weder sekeren by den eede die hy synen heren ghesworen heeft, dat hy die borgheren niet veronreghten en sal, nogh laten veronreghten, waer hy 't keren magh.

[5] Ende onse schout tot Vollenho, wie dat si in der tyt, die sal mit desen voerseide schepenen yegheliken manne recht doen.

[6] Ende waer 't sake dat die schout van Vollenho op Sinte Petersdach ad cathedram voerscreven, of binnen ses weken daer na, van onse ofte van onser nakomelinghe wegen, niet daer over wesen en woude, daer sie schepenen koeren, so mochten si tendes den ses weken selven schepenen kyesen van hoeren borgheren, die tieghen die heerlicheyt onverbroeken waren, ende die soude onse schout van Vollenhoo, of die bisscop van Utreght eeden oft hy in Zallant waer; ende waer die bisscop binnen Zallant niet, ende en woude die schout van Vollenho die schepenen niet eeden, so souden die oude schepenen die nuwe eeden in allen manieren als voerscreven is.

[7] Oec so sullen die oude schepenen alle tyt in hoerre macht bliven tot dier tyt toe dat die nuwe schepenen gheëdet syn.

[8] Ende wat koer wilkoer ende asys die schout ende die schepenen eendraghtelyke van onser weghen setten ende maken, dat willen wy, dat men houde ghelyck oft wy se selven beseghelt hadden, behouden onser ernte *  ende onser heerlicheyt al hoers rechts.

[9] Ende wy ende onse nakomelinghen bisscoppen t' Utreght moeghen tot alre tyt hoeren wilkoer verklaeren ende doen vermeerren, vermynren off verbeteren, also als ons of onsen nakomelinghen dunct dat onser heerlicheyt ende onser stat voerscreven orbaer is in der tyt.

[10] Ende wes ghelt of ghoedt schepenen of yemant van der stat weghen opboert of dat jaerlix verschynt off afterstedigh ende onbetaelt blyft, daer sullen die oude schepenen voer dien schoute tot Vollenho ende voer die nuwe schepenen binnen eenre maent, nadien dat sy gheëedt syn, ghoede reekeninghe ende bewisinghe af doen ende overleveren dat sy onder hebben, ende en deden sy des niet, so soudent hem die schout ende die nuwe scepenen denghenen die dat onderhadden utepanden van horen reedsten ghoede.

[11] Ende anders en sullen sy ghene borgher, die buten hoerre vryheyt woenaftigh syn, ontfangen nogh voer hoer borgher houden, noch verdedinghen of voerstaen.

[12] Ende yemant, hy si man of wyf, die koer of wilkoer of assys ghelden of betalen sal ende gheen borgher en is opten Camp, die sal twewerf also vele ghelden alse een borgher ghelden soude in gheliken saken, behouden onsen ende onses ghestightes dyenstluden al hoers ouden reghts.

[13] Ende alle dieghene die op onsen huse voerscreven woenaftigh sullen syn van ons of onser nakomelinghen weghen, die sullen borgherreght genyeten, ende sy en sullen niet mede graven, waken, nogh schattinge, nogh bede ghelden.

Ende want wy willen dat alle dese voerscreven voerwarden vast ende stade blyven, so hebben wy desen brief beseghelt mit onsen groten uteghehangen zeghel.
Ghegheven in 't jaer ons heren dusent driehondert vier ende vyftigh op Sinte Margrietenavondt.
Authentiek afschrift door Joan Coops, secretaris van Vollenhove, 1703.
Uit: Archief van de Hoge Bank en Klaring: Stukken betreffende het appèl van enige burgers van Vollenhove op het vonnis van 5 maart 1709 van de drost van Salland, 1709.
Druk: Noodwendig vertoog en deductie voor die ondergeschreven borgeren ende ingesetenen der stadt Vollenho, op het Formulier van Ridderschap en Steden, in de stukken en munimenten aen Ridderschap en Steden, bekent sijnde. Aen de edele mogende heeren Ridderschap en Steden, de Staten van Overyssel, Deventer [1703], 38; G. Dumbar, Analecta seu vetera aliquot scripta inedita, II, Deventer 1722, 278 (met jaartal 1350); S.J. Fockema Andreae, De stad Vollenhove en haar recht. Eene bijdrage tot de Overijsselsche rechtsgeschiedenis, II, Zwolle 1885, 3 (met datum 13 juli); J. Westra van Holthe, Vollenhove 1354 - 1954 en haar havezathen. Korte schetsen uit de geschiedenis van deze stad en van de havezathen en haar bewoners, Assen 1958, 5.

Ende becanden aldair voir ons in den scependoem, dat sy samentlike voir ons gesadt ende gecoeren hadden toe rechte schets- ende moetsoenslude, by naemen Boldewyn van Rutenberge, Johan van Rutenberch, Johan Wynter ende Johan van Canpen, te schaden ende te verliken alsulke gebreke ende schele als dese voirss. partyen onder oer gehadt hebben tot desen dage toe, roerende van alsoedane pacht ende ponde als onse borgere voirss. jairlix schuldich syn van den erven ende hofsteden dair sy op datum des briefs op woenen ende bruycken Henric ende joffer Geerde voirss., gelegen in onser statvryheit, tusschen des Lantspoert ende den huyse, dat Henric van Ghenemuden nu toebehoert, aen beiden syden der straten, van welke gebreke ende schele voirss. die voirss. scheitluyde een mynnentlike deding ende scheit gededinct ende gescheiden hebben tusschen den voirss. partyen, des hem aen beiden tsyden genuegede, als sy voir ons bekanden.

In voirwerden, dat die voirss. onse borgere bewoenre offte besitter deser naebescreven huysen, hoffsteden ende erven alle jair geven sullen Henric ende joffer Geert voirss. ofte hoere erffgenamen.
In 't eerste, Aernts were van Bueren, vyff pont, vyff butken ende een virendeel van een butken;
die were dair Vrancke Henrixzoen op woent, vyff pont;
die were dair Johan van Daveren woent, soevendehalff pont, een halff butken;
die were dair Wycher Coenraetszoen woent, drie pont, een butken ende ses braemsche;
de were dair Geert Vlege woent, drie pont, een butken ende ses braemsche;
die were dair Grete Taben woent, drie pont, een butken ende ses braemsche;
die were dair Johan van Merle woent, drie pont;
die halve were dair Peter Heer plach te woenen, een heel pont;
die were die Johan Pols toebehoert, derdehalff pont ende drie oertken van een butken;
die were dair Messemaker woent, drie pont, een virendel van een pont, een halff butken ende elff braemsche;
die were dair Henric Johanszoen woent, mitten campken buten die poerte by den Gore, derdehalff pont, vyff braemsche;
die were dair Johan Bolte woent, vyff pont ende tien braemsche;
die were dair Herman Basken woent, vyff pont ende tien braemsche;
die were dair Mette van der Eme woent, drie pont;
die were dair Jacop Peterszoen woent, derdehalff pont, een oert van een pont, een half butken ende dertien braemsche;
die were dair Johan Smyt woent, anderhalff pont, twe butken ende een virendel van een butken;
die were dair Johan Gansenebbe woent, twee pont, anderhalff butken;
die were dair Johan Kliff woent, een pont,
ende die were dair Lubbert de Veruwer woent, anderhalff pont, twee butkens ende een virendel van een butken,
alle jair te betalen tot Alle Goits heiligen [1 november], bynnen die veer marctdagen, voir elc pont ses olde butkens oft payment dat dair guet voir is in der tyt der betalinge, ende elc butken is gerekent tot vierendedertich bra

Voert bekande Henric van Oestenwolde voirss. ende Roleff van Sonnenberch, als een momber joffer Geerde voirss., voir ons, dat sie gegeven hadden ende geven voir hem ende hoere erffgenamen dese voirss. pacht ende pande toe vryen ende toe loesen toe tween tyden bynnen ses jaere nae datum des briefs mit die volle pacht, elc pont mit twintich ponde payments voirss.

Te weten, dat op ene hele were tot ewigen dagen blyven sal een pont ende op ene halve were een halff pont. Ende wanneer die ses jaere ammegecomen syn wes dan van elke were ongeloeset is, dat sal dair erfflike op blyven. Ende dan sal Henric ende joffer Geert voirss. ofte hoere erffgenamen dese voirss. onse borgere ofte hoere erffgenamen dese voirss. weren vestigen mit des leenheren hant, alsoe dat sy dat erfflike ende ewelike vaste syn. Ende waert sake, dat die vestinge dan nyet en gescheede als voirss. is, soe en sullen Henric, joffer Geert voirss. ofte hoere erffgenamen ghene pacht van dese voirss. guede manende ofte boerende wesen eer de vestinge geschiet is, als voirss. staet, sonder argelist.

Ende want dit als voirss is voir ons scepenen voirss. in den scependom gecomen ende geschiet is, soe hebben wy omme beeden wille van beiden syden den partyen tot enen tuge der waerheit onser stat cleynesegel aen desen brieff gehangen.

Gegeven in 't jair onsss heren dusent 400 ende veertich, des donredages nae den sonnendach Invocavit".

Aantekening onder de akte:
"Te weten, dat dese pachten totten pachtdach Alle Goits heiligen anno 87 altyt nae vermoge des briefs betaelt hebben olde butkens ofte die weerde, ende oic braemsche als mit een olt butken 34 braemsche, nae vermoge te betalen ende mit 34 currente braemsche 1 olt butken, dat alheel tegens den brieff schynt, soe hie holt 34 braemsche die op datum des briefs dair guet voir syn".

In dorso:
"Hofsteden over d' Inckele etc., copyen".
Afschrift *  , ongedateerd (1487).
Uit: A.J. Mensema, Inventaris van het archief van het huis Oldhagensdorp te Vollenhove, 1262 - 1862, Zwolle 1977: inv. nr. 790.

"David van Burgongen, by der genaden Goidts bisschop t' Utrecht, maken kunt allen luden dat wy by rade ende goetduncken onser vriende van onsen rade, geestelyck ende wereltlyck, om onse ende onser kercken rente ende guede te vermeerderen ende te verbeteren, ende vermits dat wy in der waerheyt bevonden hebben dat onse excyse binnen onser stadt van Vollenhoo van wyne ende van biere alle jaer verargeren ende verminderen ende jaerlucks onwisse syn, soo hebben wy voir ons ende voir onse nakomelingen, bisschoppen t' Utrecht, verhuert ende verpacht, verhueren ende verpachten mits desen onsen lyven gemynden borgemeysteren, schepenen, raede ende gemene meente onser stadt van Vollenhoo ende hoire nakomelingen die voorseide onsen excyse van wyne ende van biere ende onse waege, soo die gelegen syn mit hoiren toebehoiren, ende den tollen binnen der vryheyt van Vollenhoo mit de roertollen buyten de vryheyt in voorwaerden, dat men geene wage hebben sal naere de stadt van Vollenho, dan als dat van olts gewoontlyck is geweest, daer onse scholte van Vollenhoo jaerlycx van onse ende onse nakomelinge wegen kerckenspraecke van doen sal by onser hooghste broecke, soo wat guede verkoft wert ende dat men wegen sal, dat men dat leveren ende wegen sal in die wage tot Vollenho; ende soo wie daer versuymigh in worde ende des niet en dede ende onse scholte van Vollenho in der tyt van de rade te Vollenho te kennen gegeven worde onse broecke daer van te nemen ende daer niemant inne te verschonen ende allyckewal der stadt dat wagegelt daer van te geven, ingaende op dagh, datum 'd brieffs, durende vyftigh jaer lanck naestkomende, alle jaer voor hondert ende tsestigh pont, eenen golden rynsse gulden voor twe pont gerekent payements alsse onse rentmeysters onses landes van Sallant jaerlycx van onse pacht boer, alle jaer te betalen ons oft onsen rentmeyster onses landes van Vollenho in allen maniere als men onse pagt jarlycx te betalen pleget, des naesten dages nae Sunte Philippus ende Sant Jacobsdage

in voorwarden, dat burgemeysteren, schepenen, rade ende meente voirseit dese voirseide excys dese jaeren voorseit vermynderen. vermeerderen, op ende aff setten mogen ende alle vremt bier in ende uytleggen tot allen tyden als sy willen, onbesproken, ongehyndert, ombekroent ende ongelettet van ons off onse nakomelingen offt van onse offt onser nakomelingen dienars, amptluden offt rentmeysters, offt jement anders in enigen tyden dese jaeren voorseit durende;

ende die vyfftigh jaeren voirseit omme gekomen wesende, sullen wy offt onse nakomelinge voirseit den halven wyncys, die tweedeil van den biercys, die halve waege ende den helen tollen vry aen ons nemen mogen sonder yements wederseggen, ende dan voirt van elcke tonne biers niet meer te cyse geven dan tien lichte Camper placken, daer men dagelicx bier ende broot omme koopt, gelyck dienster tyt ganckachtigh syn.

Voirts soo hebben wy bevonden dat men in de vier marckten binnen onse stadt van Vollenho geen excyse plege te geven, alsoo tot elcken marke veertyn dage ende elcke kraem twe vate biers cysvry; ende soo wat brouweryen, tavernen ende herbergen naere synt der stadt van Vollenho, ofte namaels komen mogen dan Berspyck [Barsbeek] ende die Grote Zyl [Blokzijl], sal geven die brouwer onser stadt voirseit van elck vat dat hy brouwet dubbelt cys, gelyck sy in onse stadt setten hoiren cys, desgelyck elcken tapper van elck tonne biers die sy inslaen dubbelt cys, ende den cys uyt te panden mit onsen baden ter stadt behoeff, gelyck onse pacht.

Voirt soo hebben wy gesien, gehoort ende waeraghtigh bevonden, dat onse stadt van Vollenho te male seer beswaert ende belastet is overmits die wilde wyckinge ende verbolgentheyt der zee ende alle dage meer beswaert weer, ende onse borgeren der voorseide onse stadt seer arm synt ende des niet wederstaen en kunnen sonder hulpe onse ende onser nakomelinge daer by onse stadt in korten tyden verganckelyck weerden solde, daer onse slote ende heerlyckheyt van Vollenho seer mede gekrenket soude wesen, daeromme hebben wy by goetduncken ende rade onser raden, geestlyck ende wereltlyck voorseit, gegeven ende geven voor ons ende voor onse nakomelingen bisschoppen t' Utrecht, burgemeysteren, schepenen, rade ende meente onser stadt voirseit erfflycke, ewelycke ende ommermeer durende dese vrygeyden ende reghten naebescreven:

[1] In 't ierste weert sake, dat jement weer in den carspel van Vollenhoo buyten der stadtvryheyt ende verwonnen werdt naer der stadtregten voor onse ende onser stadt broeken ende koeren, ende daer niet voor voldoen ende wolde, dat sullen die schepenen te kennen geven onse scholte in der tydt tot Vollenho, soe sal die scholte binnen veertien dagen nae den sie hem dat te kennen gegeven hebben, dengeenen die broeckaghtigh is binnen den veertien dagen voorseit vervolgen in den ampte van Vollenhoe, vangen ende setten ende hem holden ter tydt toe dat hy ons ende onser stadt den broecke voldaen ende den koer gebetert heeft; ende weert sake dat onse schoute des niet en dede binnen veertien dagen voorseit, soe moegen die schepenen in der tyt dengenen vervolgen soe veer hem bekomen kunnen in den ampte van Vollenhoe ende hem vangen ende holden ter tyt toe dat hy onse ende onser stadt voorseit den broecke ende koer voldaen ende gebetert heeft; ende off dat sake weer dat jement dat verweeren wolde tegen die schepenen ende hoeren hulpe, wes dengenen die dat verweeren wolde daerover mysschiede van de schepenen ende hoeren hulpe voorseit, dat sal hem wesen broekeloes gelyck ofte onse scholte datselvige gedaen hadde, ende dat sal onse schoute voorseit berighten an dengeenen die broekaghtigh weer onse ende onser stadt voorseit, gelyck daer naa den landtrecht behoert.

[2] Voert weer saecke dat jement met homode ofte dryeste queme in onser stadvryheyt op hoeren borgeren ende inwoonders argeste, off dat sie jement met lediger laege voirwagteden buyten der stadtvryheyt, die moegen die schepenen, borgeren ende hulpen des daeges vervolgen in den lande van Vollenhoe ende hem thoeven ende setten ter tyt toe dat hy ons ende onser stadt den koer ende broecke gebetert ende voldaen heeft van des hye gebraeken sal hebben; ende weert saeke dat hie hem des daeges niet vervolgden, soe sullen sie dat brengen aen onsen schoute voorseit in der tyt, die sal hem vervolgen ende thoeven bynnen viertien daegen, gelyck voorseit staet, ende dede die schoute voorseit des dan niet binnen die voorseide viertien dagen, soe moegen die schepenen mit hoeren borgeren ende hulpen voorseit tot allere tyt hem vervolgen ende doen in allen manieren, gelyck voorseit staet.

[3] Voerts soe sullen die burgeren van Vollenhoe hoer stoertouwe voeren ende bevisschen in onse gestightes water, gelyck sie thent heer toegedaen hebben, ende hoer touwe setten aen Campersant op vierdehalf elle diep dagelycx water, ende daer sullen sie ons ende onsen nakomelingen alle jaer van geven den tienden penninck van allen stoer die sie in onsen water vangen, ende onsen rentmeyster in der tyt alle jaer guede bescheyden, rekeninge ende betalinge van doen; ende tot wat tyden wy oft onse nakomelingen stoer hebben willen, soe sullen wy den voirkoop hebben voir jement; ende die stoervangers mogen hoer boden ende hange maken in den Voerst ende den gebruycken als 't van outs gewoentlyck is ende tot desen dage toe gedaen hebben.

[4] Voort soo en sullen de kerckmeysteren in der tydt geene schoelmeyster aennemen off holden, die schoole aldaer te regeeren, anders dan by consente des raedes van Vollenhoo.

[5] Meede sal onse schulte voorseit onse borgeren van Vollenhoo voorstaen ende niet veronreghten, offte veronreghten laeten, nae uytwysinge haerer privilegiën ende reghten sooveer als hy de macht heeft.

[6] Voort soo en sal men geene borger offte borgerschen onser stadt van Vollenhoo, off die binnen der vryheyt van Vollenhoo geseeten syn, daegen, maenen off bannen nae uytwysinge haere privilegie, die sy daervan hebben.

[7] Voort soo muegen schepen ende raed binnen haere vryheyt haere weekemerckt setten in de weeke op wat daege sy willen ende hem nutte dunckt wesen.

[8] Ende mede mogen sy alle maeten ende wichten wroegen ende bekoeren en haer brantteycken daerop geeven binnen haere vryheyt; ende buyten de vryheyt sullen sie daer mede doen als 't van oudes gewoonelyck is.

[9] Voort mogen sie den raed by hemselven op haer raethuys, by onsen schouwt voirseit in der tyd, kiesen ende eeden als van oudes gewoonelyck is.

[10] Voort hebben wy voir ons ende voor onse nakomelingen onser stadt voorseit alle haere olde reghten, privilegiën, willecoeren ende goede gewoonten gesteediget, gevestiget ende geconfirmeert, steedigen, vestigen ende confirmeeren mits desen onsen brieve steedevast ende onverbreekelyck te sullen wesen ende blyven, gelyck sie die thend hyertoe gehadt, beseten ende rustelyck gebruycket hebben.

Sonder argelist, in oirconde 's brieffs met onsen zegel bezegelt.
Gegeven in 't yaer onses heeren duysent vierhondert een ende sestigh op den twintighsten dagh in februario".
Authentiek afschrift door Joan Coops, secretaris van Vollenhove, 1703.
Uit: Archief van de Hoge Bank en Klaring: Stukken betreffende het appèl van enige burgers van Vollenhove op het vonnis van 5 maart 1709 van de drost van Salland, 1709.
Druk: Noodwendig vertoog en deductie voor die ondergeschreven borgeren ende ingesetenen der stadt Vollenho, op het Formulier van Ridderschap en Steden, in de stukken en munimenten aen Ridderschap en Steden, bekent sijnde. Aen de edele mogende heeren Ridderschap en Steden, de Staten van Overyssel, Deventer [1703], 41; S.J. Fockema Andreae, De stad Vollenhove en haar recht. Eene bijdrage tot de Overijsselsche rechtsgeschiedenis, II, Zwolle 1885, 22 e.v.

[1] Dat sy by onsen schulte, castelleyn ende rentmeister tot Vollenhoe in der tyt die xyse bynnen den vier vryen jairmarckten kerven, nemen ende ontfangen moegen ende dit dan by den schulte, castelleyn ende rentmeister leggen aen onderholdinge van den poorten ende vesten van onse stat voirseit, ende waer 't zy dat nyet by den scholten, castelleyn ende rentmeister als voirseit deden, soe en sullen sy den zys van den marckten als voirseit tot onser stat behoeff nyet nemen noch gebruken, mer sall dan wesen voir diegene vanolts dat gewoentlike plach te wesen.

[2] Voert hebben wy onser stat voirseit gegont ende belieft, soe die last van der zee dat lant afbrekt ende die vesten ende poorten en wech nemet bylanges der zee, dat onse stadt voirseit dairvoir vreden ende poten zal moegen, beginnende aen die Vulewyck by onser kercken, streckende bylanges die zee tot Johan Redinxhuerne, die Geryt van Oesterwolde ende Johan Wychers van ons ende onser kercken te lene holden ende hebben, by alsoe oft overmits hoere potinge ende bevredinge enich lant dair aen wesse, dat dat onser stat syn sall, mer opdat des nyemant van dengenen dair aen geërft voir nemen moigen hem te cort te geschien, sullen borgermeisteren, scepenen ende rait onser stat voirseit yrst hem doen weten, dat zy dat bevreden ende bewaren voir die lasten van der zee, dat men onse stat aldair bevesten ende die vesten holden mach, binnen ene sekere redtlyk tydt, ende indien sy dat binnen der tyt voirseit bevreden, bepoten ende bevesten, sullen zy dat aenwas hebben moegen gelyck andere dair by gelant; ende ofte dat van dengenen die dairtoe gerechtiget meenden the wesen nyet en geschiede bynnen die tydt, soe sall onse stat voirseit dat in manieren voirseit vestigen, bewaren, hebben ende holden.

[3] Ende als tusschen onsen scholten in der tydt ende den borgermeisteren, scepenen ende rait onser stat voirseit twist geweest is, overmits dat borgermeisteren, scepenen ende rait voirseit vorder bewyndt hoirer vryheit aantasteden buten den poorten onser stat voirseit, voir die Voerstpoorte opten borchwall ende die Lantpoorte noertwaert van der straeten tot des boden acker, tot des hem onse scholten in der tydt hynder deden, menende sy des vorder geen bewyndt hebben solden dan voir die Bentherpoorte ende dairomtrynt, hebben wy omme den twist neder te leggen geordiniert voertaan ewelike ende altyt geholden te werden, dat zy hare vryheit hebben ende berichten sullen, beghinnende voir die Voerstpoorte aen onsen graven van onsen slote van Vollenhoe, gaende voert omme aan de Bentherpoorte aen die Landpoorte tot Voskenpoorte toe, dair Johan Redincxhuerne eyndet, die Geert van Oesterwolde ende Johan Wychers van ons ende onser kercken te leene hebben, vyff voete breet buten der graften onser stat van Vollenhoe ende vorder nyet, ende van Johan Redincxhuerne voirseit voert bylanges die zee tot aen onse bolwerck by onser lynde aen dat kerckhoff toe, streckende van onse stadt tot in die zee, soe die borgere onser stadt dair voele verkieren ende hoeren handell hebben, sullen borgermeisteren, scepenen ende rait voirseit dat in bewynde onser statvryheit vrylyke hebben, besitten ende gebruken; te weten, dat die vryheit onser stat voirseit hyerover wesen, mer die gront sall een igelyke die hy synt is, anders dan voirseit is blyven.

[4] Voert hebben wy hem gegeven ende belieft oft enige binnen onser statvryheit van koren ofte broeken binnen onser stat nae die rechte onser stat verwonnen worden ende sy by hemselven nyet machtich en waren dit uut te manen ende nae die rechten onser stat te vervolgen, dat sy dan dat onsen scholte in der tyt te kennen sullen geven, die dan, soe die koere ende broeck half onse zyn, schuldich ende geholden sall wesen hem van onsen wegen toestant ende behulpe the doen, die gemaent ende betailt worden nae recht van onser stat.

[5] Ende wair oick yemant voir die verwesen koere ende broecken voirvluchtich onser stat ergent in onsen ampte van Vollenhoe, des sall onse schulte in der tyt syne dienre by onser stadtdienre mitten pander dairtoe voeghen ende laten die koeren uutpanden ende manen, als sy na die rechten van onser stat verwonnen syn.

[6] Voert soe sall onse schulte voirseit die borgere onser stat voirseit voirstaen ende nyet gehengen sy ergent in hoeren privilegiën ofte anders vercortet werden nae zynre macht ende desgelycx sullen sy wederomme den scholte doen.

[7] Voert soe sullen borgermeisteren, scepenen ende rait onser stat bynnen onser statvryheit hoire wekemerckt in die weke setten ende stellen moigen op wat dage zy willen ende hem nutte dunct wesen.

[8] Ende mede moegen zy alle mathen ende gewychten wroegen ende bekoeren ende hoer brandteyken dairop gheven bynnen hoerre vryeheit ende buten die vryheit oft iemandt quame teykene begerende, moegen zy teykenen als dat vanolts gewoentlyke is, sonder hem dairaff van enige koeren ofte broeken te onderwynden.

[9] Voert zo en sullen die kerkmeysters onser kerken tot Vollenhoe in der tyt genen scoelmeister aennemen ofte holden, die scole aldaer te regieren, anders dan by consent van onsen scholte, borgermeisteren, scepenen ende raet onser stat voirseit.

[10] Voert moegen zy den raedt by onsen schulten in der tyt, die mit hem kiesen ende in der kiesinge tegenswoordig wesen sall, indien hy in dien tyt der kiesinge op onsen slote tot Vollenhoe is ende anders hemselven op hoeren raidthuse kiesen ende eeden als dat vanolts gewoentlyke is.

[11] Voert hebben wy onser stad voirseit voir ons ende onse nacomelinge bisscope t' Utrecht alle hoere olde rechten, privilegiën, willekoeren ende goede gewoenten gestediget, gevestiget ende geconfirmiert, stedigen, vestigen ende confirmieren mit desen onsen brieve, stedevaste ende onverbrekelyken the sullen wesen ende blyven, gelyck sy tot nu gehadt, beseten ende rustelyken gebruket hebben.

Ende hyermede sullen doet, thenytte ende machteloes wesen alle andere brieven de wy hem gegeven moigen hebben. Sonder argelist, in oirkonde 's brieffs besegelt myt onsen segell. Ende omme die meerre vestenisse wille hebben wy gebeden die eerbare prelaten, dekene ende capittele onser vyff goidtshuysen als them Doem, tot Oudemonster, Sant Peter, Sant Johan ende Sant Marienkercken t' Utrecht, hoeren consent ende wille hyertoe te willen gheven; ende wy prelaten, dekene ende capittele van den Doem, Oudemunster, tSant Peter, tSant Johan ende tSant Marienkercken 't Utrecht voirscreven aensiende den gueden wille ende meininge onses genedigen heren voirscreven, hebben onsen wille ende consent dairtoe gedaen ende geven den dairtoe mit desen onsen brieve, in allen manieren als voirscreven, beholdelike dat onse ende onser capittele personen ende guede hyermede onbelastet wesen ende blyven sullen ende hebben des tot ener oirkonde desen brief mit onsen genedigen heren voirseit doen besegelen mit onser vyff godtshuyse segele.

Gegeven in 't jair onses heren dusent vierhondert twe ende tnegentich opten yersten dach in Augusto".
Authentiek, ongedateerd afschrift door Joan Lemker, openbaar notaris en secretaris van Vollenhove, midden 17e eeuw.
Uit: Archief van de Hoge Bank en Klaring: Stukken betreffende het appèl van enige burgers van Vollenhove op het vonnis van 5 maart 1709 van de drost van Salland, 1709.
Druk: Noodwendig vertoog en deductie voor die ondergeschreven borgeren ende ingesetenen der stadt Vollenho, op het Formulier van Ridderschap en Steden, in de stukken en munimenten aen Ridderschap en Steden, bekent sijnde. Aen de edele mogende heeren Ridderschap en Steden, de Staten van Overyssel, Deventer [1703], 44 e.v.; S.J. Fockema Andreae, De stad Vollenhove en haar recht. Eene bijdrage tot de Overijsselsche rechtsgeschiedenis, II, Zwolle 1885, 28 e.v.

Dat sij bovendien, niettegenstaande sij door haare gecommitteerden dr. Timan Coops, Jakob Lukas, Peter Pols en Claas Kooyman naar haar wederkomste van Campen buyten twijffel van de welmeininge van Ridderschap en Steden zijnde geïnformeerd geweest; sij egter nog al verder hadden kunnen goedvinden om op gisteren naar de middag te treden tot een keure van burgemeesteren.

Dat sij borgerie uit de resolutie van Ridderschap en Steeden (op gisteren door een landschapsboode aen haar geïnsinueert) hebbende gesien, hoe gevoeligh deeze onderneeminge van de keur van gemeenteluyden door de borgerie gedaan, aen haar edelmogende is voorgekoomen, bijgevolgh ligtelijk zullen kunnen afneemen, met wat voor bevreemdinge Ridderschap en Steden buiten twijffel zal voorkoomen, als sij zullen hooren, dat de borgerie nog zedert en op gisteren een keur van burgemeesteren heeft gedaan; ja, dat meer is, als Ridderschap en Steden zullen verneemen, dat naar het exploict van haare resolutie door een landschapsboode an de borgerie gedaan, dezelve egter nog heeft kunnen goedvinden, om gecommitteerden te maaken; ten fine, om sodaane keure van burgemeesteren door mij, als landdrost, te doen approbeeren.

Dat ik niet kost nalaaten, sowel, als mijn hertelijke smerte, mijne bevreemdinge over deezen allen an haar te betuygen: temeer als sij nog onderstonden om sig an mij, als landdrost, te addresseeren, ten fine van approbatie over een saacke die niet alleen van Ridderschap en Steden wierde gedisavoreerd, maar genoegsaam als crimineel gedagt.

Dat sij mij niet anders kosten considereeren als een dienaar van Ridderschap en Steden, en die was gesteld om ordres van deselve op te volgen, en, soveel in mij was, stand te doen grijpen, veel min daartegens te gaan. En derhalven dat ik haar in haar voorstellinge niet koste hooren.

Voegende daarbij, dog voor mijn particulier, dat ik vermeinde dat het nog tijd was dat sij van haar verkeerde conduite wederkeerden en haar de wille van Ridderschap en Steden, als haare wettige souveraynen kwaamt te onderwerpen, dat zulks doende, ik mij altoos een plaisier zoude maaken, en alle mijn vermogen zoude inspannen om het daarheenen soeken te dirigeeren, ten einde alle verschillen in der minne ende ten genoegen van de borgerie mogten worden ingeschikt.

Dog dat bij onverhoopentlijke verder hertnekkigheid sij mij des te doen onbekwaam maakten. Ende opdat bij omissie ofte inverteeringe van 't een of 't ander van dit mijn antwoord an de borgerie niet mogt voorkoomen, so hebbe ik hetzelve bij deezen an deselve bij geschrifte wel willen laaten toekomen, om in tijden en wijlen te kunnen strecken, so en als het behoord. Aldus gedaan binnen Vollenhove op dato als boven / en was geteekend / A.H. van Rechteren".
Gelijktijdig afschrift door A. Langenhert uit het prototocol van politieke zaken van het drostambt Vollenhove.
Uit: Archief van de Hoge Bank en Klaring: Stukken betreffende het appèl van enige burgers van Vollenhove op het vonnis van 5 maart 1709 van de drost van Salland, 1709.

Pro primo, dat Johan van Arkel, bisschop van Utrecht, in den jaare een duisend driehonderd en vier en vijftig, die van Vollenho gevende een stadregt, als andere sijne steden in Zalland gelegen, gewilt en geordonneerd heeft, dat de borgeren, die binnen de stad woonagtig sijn jaarlix op Sint Petersdag ad cathedram (22 februari) bij rade en goeddunken van de schoute van Vollenho seven schepenen kiesen sullen, ut sub A 1o.

Pro secundo, dat bisschop Rudolph van Diepholt in den jare duisent vierhondert en vijftig dit voor so verre verandert ende gwilt heeft, dat se haare schepenen ordineren en kiesen sullen jaarlix op Sint Petersdag ad cathedram, in aldusdaniger manieren:

Dat de schepenen, die des verledene en afgaande jaars schepenen geweest hebben, kiesen sullen seven uit de gemeente, die hun dunkens na haare beste wetenschap daartoe dienen, welke gekoren seven met de seven van de gesworen gemeente van denselven voorleden jaare tesamen gaan sullen op dat raadhuis binnen Vollenho ende loten om haare sevene op den raadhuise te blijven en haare sevene daar af te gaan, ende die sevene, die daar op blijven, sullen dan sodane schepenen kiesen op haaren eed tegen dat anstaande jaar, hem en sijne nakomelingen, bisschoppen tot Utrecht, ende der stad en gemeente daar best toe dienende ende dan sullen die olde schepenen die nije schepenen voorschreven eeden bij den schulten van Vollenho, alse sedelijk en gewoonlijk pleegt te wesen, als sub B.

En pro tertio, dat bisschop David van Burgondiën in dato den 20 february 1461, ergo maar elf jaaren daarna, in sijn privilegiebrief heeft doen invloeien navolgende woorden: Voorts so mogen schepenen ende raad binnen haare vrijheid haar weekemerkt setten wat dage sij willen en hem nutte dunkt wesen, en mede mogen sij alle maten ende wigte vroegen en bekoeren en haar brandtteiken daar op geven binnen haare vrijheid ende biten de vrijheid sullen sij daar mede doen, als van olts gewoonlijk is; voorts mogen sij den raad bij hemselven op haar raadhuis bij onsen scholte voorschreven in der tijd kiesen en eeden, als van oldes gewoonlijk is, hier sub C.

'tWelk hij David van Burgondiën in sijn nadere brief van 1 augusti 1492 quasi komt te inhaereren en confirmeren in verbis: Voorts so en sullen de kerkmeisteren onser kerken tot Vollenho in der tijd geenen schoolmeister annemen ofte holden de schoole aldaar te regieren, anders dan bij consent van onsen scholte, borgemeisteren, schepenen ende raad onser stad voorschreven; voort mogen sij den raad bij onsen scholten in der tijd, die met hem kiesen ende in der kiesinge op onsen sloote tot Vollenho is, ende anders hemselven op haare raadhuise kiesen ende eeden, als dat van olts gewoonlijk is.

Uit welke gesubvirguleerde clausulen burgemeisteren (God weet wanneer) sig na allen schijn angematigt hebben de keur over haarselven, dat ook ligtelijk hebben kunnen persuaderen een geswooren gemeente, waarover de keur, die haar bij geen van alle de privilegiebrieven gegeven is, ook geusurpeert hebben, vertrouwende supplianten voor vast, dat anders niemand de keur sig soude hebben laten uit de hand nemen, gemerkt uit de privilegiebrieven sonneklaar blijkt, datter geen nieuwe maniere van de keur voorgeschreven of geordonneerd word, gelijk bisschop Rudolph in de sijne, als boven aangetoont is, gedaan heeft, maar dat de stad het recht van de keur voorbeholden blijft, als van olts, alleen maar veranderinge makende in het afleggen van den eed van schepenen, die na inhold van de brief van bisschop Rudolph praecise moste gedaan worden an de schultis selfs, maar nu of in het toekomende geschieden mogte an de olde schepenen.

Dat des te klaarder hier uit te colligeren is, want soo schepenen en raad het recht van kiesen daar gegeven is geweest, als neen, so wasser geen kiesinge vannoden, als wanneer een van de schepenen of raden gestorven was, of iemand sig selfs de regeringe quame te onttrecken, dat evenwel tot nog toe niet gepraetendeert of gepractiseert is.

De supplianten moeten hier nog bij voegen, dat bij aldien bisschop David meergemelt gewilt hadde, dat de keur geschieden soude, gelijk die nu gedaan word, tenminsten in een van sijn brieven wel soude gestatueert hebben dat de afgaande schepenen nije schepenen kiesen souden; maar geensints dewijl immediatelijk na de clausulen daar nog heeft doen influeren, dat hij de olde rechten, privilegiën, willekoeren ende goede gewoonten komt te confirmeren, stedigen ende vestigen.

Waarom ook de burgemeesteren sig ook principalijken of alleen op de possessie of praescriptie, als u edelmogende bekent is, gefundeert hebben.

Dog dit sij so het wil, de supplianten konnen dit u edelmogende niet voordragen om haar regt ten possessoir of ten petitoir hierdoor te beweeren, maar alleen maar om narrative an te toonen, hoe dat de tijdelijke bisschoppen de keur van de magistraat pro re nata verandert en gereguleert hebben, als oordeelden te behoren, maar altoos deselve gelaten hebben an de borgerye of die deselve repraesenterende gesworen en minder gemeente.

Derhalve supplianten u edelmogende navolgende pointen in bedenken komen te geven:
datter geen magistraat in de provincie is, of staat onder de keur en censure van een nader, en doorgaans van de gemeente,
en datter geen imaginable reden te bedenken is, waarom de magistraat van Vollenho daar meer van soude sijn geëximeert, als anderen.
Dat sodane censure 't enigste middel is om een magistraat tot onderhoudinge van de wetten en haar pligt te houden.
Ende daar die cesseert, dat daar de menschelijke verdorvenheid de overhand heeft en daar een gemeente daaran geëxponeert is, dat het deselve aan soo een regeringe onderworpen te sijn, intolerabel is, en 'tselve de borgeren van Vollenho niet meer, als andere ingesetenen van de provincie, die daar van vrij sijn, kan worden opgelegt. Dat de droevige gevolgen daarvan odieus sijn te specificeren, maar ligt van selfs te denken.
Refererende supplianten sig wijders tot de consideratiën, hierbij gaande.

Over dit tedere point sig in geenerhande gedrongen kunnende inlaten, nog sig enige decifil daarover sullende submitteren niet agtende, dat sij sig daardoor onverantwoordelijk souden stellen an haare posteriteit, die sij vermeinen sodane regt in infinitum te competeren en door generhande middel en op generhande wijse daarvan te kunnen ofte mogen worden gepriveert.
En dat 'tselve ook een reden moet verstrekken, dat ook een praetense langduirige possessie ter contrarie, nog de magistraat voordeelig, nog de supplianten en kan hinderlijk sijn, alsoo dit een saake sijnde, die men willens niet in sijn magt heeft weg te geven, men hetselve veel minder door praescriptie, als een stilswijgende alienatie kan verliesen.
Vertrouwende, dat u edelmogende hier met de supplianten sullen oordelen, dat de keur van de magistraat van Vollenho niet an de magistraat selfs sal behoren te blijven, maar an de borgerie, of die deselve repraesenterende gesworen en minder gemeente worden gelaten.

Onderdaniglijk versoekende (te meer also de magistraat op die door de supplianten an deselve gedane petitiën, gevoegd bij d' annexe consideratiën, sub A 2o. sig hetselve begeven en an u edelmogende gedefereert heeft), dat u edelmogende ten einde de supplianten deselve vrijheid mogen genieten, als andere ingesetenen van dese provincie, welke onse voorouderen goed en bloed gekost heeft, hetselve willen gelieven te disponeren.

Sin secus protesterende voor haar en hare nakomelingen, dat sij in haare rechten en privilegiën willen blijven en deselve houden onverkort. / 'twelk doende, etc. / was getekent / Tim. Coops, dr. qq".
Afschrift door Joan Coops, secretaris van de stad Vollenhove, 1706.
Uit: Archief van de Hoge Bank en Klaring: Stukken betreffende het appèl van enige burgers van Vollenhove op het vonnis van 5 maart 1709 van de drost van Salland, 1709.
Druk: Noodwendig vertoog en deductie voor die ondergeschreven borgeren ende ingesetenen der stadt Vollenho, op het Formulier van Ridderschap en Steden, in de stukken en munimenten aen Ridderschap en Steden, bekent sijnde. Aen de edele mogende heeren Ridderschap en Steden, de Staten van Overyssel, Deventer [1703], 62 - 64.

Het is wel waer edelmogende heeren, dat het eerste requeste is gepresenteert op de naem van de geswooren en minder gemeente, maer het is oock waer, 'twelck niet sal konnen worden ontkent, dat de gildens voorschreven proceduyren niet alleen hebben geapprobeert, meerendeels met haer onderteeckeninge, waervan de editie, des nodich, wort versogt, maer selfs dat sij haer gecommitteerden mede hebben gehadt tot Campen ten tijde als de saeck wierde gedisputeert, gelijck sulcx u edelmogende seer wel kennelijck is.
Invoegen, dat soowel de geheele borgerye, als de geswooren en minder gemeente hadden behooren te obedieeren aen de rechtelijcke ordres van u edelmogende, als haer wettige en souvereine overicheit, waeraen sij dese saecke als aenleggers selfs hadden gebracht.
Maer het is soo verre van daer geweest, dat sij ons op den 19 april hebben voorgehouden negen poincten, volgens copie hier annex, ons daerbij omtrent het poinct van de keur, veel harder conditiën voorschrijvende als oyt bij requeste hebben versocht, als uyt het twede artikel aldaer te vernemen; ons vorder impertinenlijck praesseerende om daerop aenstonts, sonder eenich tijt versuim, te antwoorden, meynende ons daerbij seer te gratificeeren met de belofte van continuatie tot Petri aenstaende. om daerbij ter contrary seer geerne van onsen dienst sullen ontslagen sijn op een behoorlijcke tijt, en niet op een tumultueuse en inreguliere wijse.

Het is hier niet bij gebleven, maer de borgerye heeft, even van tevooren, of terwijl wij beesich waren om over de negen voorgestelde poincten te delibereeren, goetgevonden, sonder onse voorweeten, veertien meentsluden ad vitam te kiesen en te eeden, 'tgeen nochtans het essentieelste poinct van de deliberatie was.
En of wij vorder op de voorschreven negen poincten om ruste en eenicheit te hebben alles hadden toegegeven, ja meer, als raisonnabel was, soo sijn sij daermede noch niet content geweest, maer tot die impertinentie vervallen, dat dieselve op het voorstel en propositie van de twintich bekende gecommitteerden (die wij immediaet voor haer geconcipieerde keur van den inhout van u edelmogende resolutie en sententie kennisse hadden doen geven als bewijslijck), ontwijffelijck door ophitsinge en aenblasinge van eenige vuilaerdige menschen, die apparent loon na wercken sullen bekomen, sonder eenige haesitatie of scrupule sijn getreden tot de approbatie van de geproponeerde keur van ses borgemeesters, waervan sij oock naderhant door vier of vijf gecommitteerden uyt de twintich, de approbatie van de heer lantdrost van Vollenhoo hebben durven versoecken.

Het is wel sodanich, dat op nader ordre van u edelmogende van den 20 april, op den 24 dito door agt uyt de 20 gecommitteerden is opgestelt seeckere acte, nochtans onder hoochdravende clausulen en besondere reserven, waerbij het gepasseerde is getracteert en gecasseert, dewelcke door de gansche borgerye met stilswijgen is gelaudeert, doch derselver resolutie blijft na als voor, dat sij de keur willen hebben, gelijck sulcx evidentlijck is af te nemen uyt de laeste periode van haer revocatie.

Sij hebben tot vermeinte nader justificatie van haer gesustineerde ter secretarie alhier opgesogt seecker out privilegie van Jan van Arckel van 1354, waerbij de keur van de magistraet soude komen aen de volle borgerye. En seecker ectract uyt een stadtsboeck, waerbij de keur niet is gereguleert, maer t'geen is gefundeert op voorschreven privilegie, die beide bij examiniatie sullen bevonden worden te sijn seer fragile en nietige documenten, ter saecken niets doende, als sijnde omtrent hondert jaren anterieur als 'tgeen waeruyt deselve reets hebben geageert, vervolgens obsoleert en door volgende bisschoppen, die soo veel recht en authoriteit gehadt hebben als haer predecesseuren, vernieticht, gecasseert en gerevoceert, als door bisschop David van Burgondiën in den jare 1462 en 1492, en door den grave van Arenbergh in den jare 1561. Van welcke laeste privilegiën de magistraet oock altoos heeft gesipuisseert en daervan zedert immemoriale tijt in possessie geweest, waerin deselve oock volgens de Unie van Utreght, artikel 1, moeten worden gemeinteneert. Temeer daer dieselve voor haer hebben twe sententiën, als eene van den 13 novembris 1657 en de ander van den 14 april jongstleden, waeraen dan oock niet twijffelende willen bij u edelmogende in de protexie des Almogende beveelende, verblijven met diep respect.

Edelmogende heeren, mijn heeren, u edelmogende ootmoedighste en onderdanichste dienaeren, de burgemeesters van Vollenhoo / ondertekend door / J. Lemker, Hermen Yspeert, Isak Muys, Reyner ter Maeth.
Vollenhoo, den 7 may 1703".
Uit: Archief van de Hoge Bank en Klaring: Stukken betreffende het appèl van enige burgers van Vollenhove op het vonnis van 5 maart 1709 van de drost van Salland, 1709.

Eerstelyk, dat dewyl bevonden word, dat tot het aanregten van sodane beroerten werden geëmploieert geschriften, praetexerende het voorstaan van wetten en privilegiën, het afschaffen van schattingen en veranderinge van regeringe, of enige andere saken, van wat nature deselve ook mogen zyn, welke door enige weinige gepractiseert worden, en vervolgens omgesonden om geteikent te worden, en waartoe de onnosele menschen niet alleen door bedriegelyke redenkavelingen worden gebragt en geseduceert, maar anderen selfs met bedreigingen als gedwongen, dat tegens alle diegene, welke sodane papieren mogte in- of opstellen, raad of daad daartoe geven, deselve ombrengen om geteikent te worden, of ook die deselve teikenen, sal worden geprocedeert, als men gewoon is te procederen tegens verstoorders van de gemene ruste, sonder enige conniventie of dissimulatie, waartoe de respective officieren en magistraten van nu af aan onwederroepelyk worden gelast.

Dat ook verders, wanneer iemant sodane teikeninge of ombrenging om te teikenen aangevergt mogte worden, deselve daarvan aanstonds kennisse sal geven aan de respective heren drosten en magistraten, by poene van arbitrale correctie, ingevalle deselve daarvan mogte blyven in gebreke, en onder belofte van een praemie van vyfhondert caroligulden, ingevalle by bekentmakinge de dader om hegtenisse mogte geraken, in welken val ook des aanbrengers name gesecreteert sal worden, en daarenboven remissie van syn schuld, ingevalle hy een medepligtige mogte zyn.

Casseren en annulleren verders en doen te niet alle teikeningen welke bevorens gedaan mogten zyn.
Verders hebben haar edelmogende goedgevonden, dat om hierdoor de goede ingesetenen niet te benemen de klagten, welke deselve met redenen mogten hebben tegen haare magistraten of officieren, hetzy om te doen rekeningen en reliqua, hetzy over verkorten van hare regten en privilegiën, swaarder belastingen als wel behoord, of van wat andere diergelyke nature deselve mogten wesen, sodane particuliere ingesetenen sulks ordentlyk sullen vermogen voor te dragen ten plattenlande aan de heren drosten en magistraten, 'twelk deselve niet alleen niet kwalyk sal worden gedudet, maar dat ter contrarie haar edelmogende sullen besorgen dat an deselve sal worden gegeven alle spoedige regtmatige en billyke satisfactie.
Aldus gedaan binnen Kampen den 3e juny 1703 / Ter ordonnantie van Ridderschap en Steden / C.H. Lemker.
Gedrukt by Daniel Oostendorp, ordinaris drukker van de edelmogende heren Staten van Overyssel, binnen Kampen, 1703.
Uit: Statenarchief (Inv. Ter Kuile), inv. nr. 696: Register van publicaties van de Staten van Overijssel, betreffende het landrecht, 1596 - 1718.

[volgt de resolutie van 16 mei 1703];
soo hebben wij burgeren der stadt Vollenhoo in conformité van hooggemelte appoinctement van Ridderschap en Steden tot conservatie van onse oude reghten, privilegiën ende handvesten, soo op ons ernstigh aenhouden ende in allen delen rechtmatige versoecken ende aendringen ten overstaen van d' heeren gecommitteerden van Ridderschap en Steden, d' heeren [Adolf Hendrik van Rechteren, heer van] van Almelo, drost des landes Vollenhoo en heerlijckheyt Cuynre, etc., ende burgemeester [Johan Beeldsnijder] Steenbergen der stadt Campen ons eerst ter handen sijn gestelt op het raedthuys te Vollenhoo geduyrende de laestleden staetsevergaderinge van Ridderschap en Steden binnen de stadt Campen des jaers 1703 voorschreven;

als nu voor den dagh van d' ordinarisse, vrije, wettelijcke te doene jaerlijckse keur onser regenten voornoemt niet ledigh konnen staen om op de kraghtighste forme reghtens ende ten cierlijcksten tegens alle nieuwe bereets gedane ende nogh te doene ende te ondernemene innovatiën ende faitelijckheden, ten enemael contrarierende ende strijdende tegens d' oude ende onverbreekelijcke reghten, privilegiën, handvesten ende oude gereghtigheden onser vrije, jaerlijckse keur te protesteren, gelijck wij alsoo alletesaemen ende een yeder van dien in het besonder, tegens alsulck verdere te doene innovatiën ende faitelijcheden op de kraghtighste ende bondighste forme reghtens ten cierlijcksten alnog protesteren kraght deses, als ten eenemaal strijdende ende aenlopende tegens deser stadts Vollenhoo haere oude handvesten, brieven ende gereghtigheeden van bisschop Jan van Arkel de anno 1354 op Sinte Margretenavond, van Rudolph van Diephold de anno 1450, ende van David van Burgondiën van den jaere 1461, den 20 february, ende van den jaere 1492, den 1en augustus, zijnde in specie een confirmatoir van alle oude brieven, privilegiën, handvesten ende gerechtigheden bevorens door de vorige heeren bisschoppen ende antecessoiren behoorlijck ende reghtelijck aen onse voorouderen ende nakomelingen verleent, gelijck uyt de speciale clausulen bij gemelte laeste brieven van hem bisschop David van Burgondiën ten selven fine geapponeert, handtastelijck ende sonnenklaerelijck is t' ersien ende te vernemen hoedaene oude reghten, privilegiën ende handvesten door generhande manieren van doen, misbruycken door verloop van tijden ofte het oock genoemt ende gepractiseert soude konnen worden in het geheel off ten deele verlooren, veralienieert, vernietigt, gepossideert off gepraescribeert konnen nogh mogen worden, gelijck bij alle vermaerde ende bekende polityque schrievers ende reghtsgeleerden alle tesaemen met eene mont en taele consonerende, buyten alle contestatie ende wettelijke contradictie ten een

dientengevolge soo willen, nogh gedencken wij protestanten door het contrarie ondernemen, soo op dese jaerlijckse keur voor den jaere 1704 ende geduyrende de tijdt dat dit voorschreven poinct niet wettelijck en behoorlijck sal sijn gedetermineert ende afgedaen, geene de minste praejudicie, nadeel off indracht, directelijck off indirectelijck te lijden in onse oude reghten, privilegiën ende handvesten, soo wij van voornemens sijn in conformité van het hooggemelte appoinctement van Ridderschap en Steden met den allereersten bij wettelijcke en reghtmatige wegen en middelen van justitie te maintineren ende te defenderen.
Versoeckende wij ondergeschrevenen dat dit ons gedaen reghtmatigh protest behoorlijck door de secretaris deser stede in de notulen ende registers der secretarye gebraght moge worden ende ons daer van een behoorlijck blijck ende schijn onder d' hand des secretaris van gedane overleveringe ende exhibitie mede gedeelt moge worden om te strecken na behooren, sonder argh off list.

In oirkonde der waerheyt hebben wij dese getekent ende met onse naemen en mercken bekraghtight; actum Vollenho den 21 february 1704. / was getekent /
Claes Kooyman, Roeloff Bellart, Hermen Bertels, Jan Tinneman, Wolter Klasen, Lambert Jans, Hermen de Lange, Bertelt van Guilek, Geert Bles, Geert Berens, Hermen Jans, Barent Spiegel, Frans Cornelis, Jan Stevens, Wolter Tonys;
Jan [merk] Gerrits van Hengel sijn merk, L.W. Talen;
Jan Jans van Albergen, Gerrit Lambers ten Kamp, Gerrit Anthony, Jacob Tonys, Wolter Eynbers, Maerten Berensen, Jan Lambers ten Kamp, Hendrick Koers, Teunis Polman, Gerrit van Albergen, Hermen Hackvoort, Berent Kolinck, Anthony Gerrys, Jan Willemsen, Jannes Kolinck, Berent Jansen Hatom;
Hendrik Peters, Hendrick Duytser, Gerrit [merk] Jans merk, Jacob [merk] Mertens Kael merck, C. Mores, Jan Gerritsen, Willem Mol, J. Roseboom;
Hermen Klasen, Lubbert [merk] Berens merk;
Hessel Albers Voerman, Derck Pols, Hermen Voerman, Jan Bellert, Hendryck Koenders, Jeroen Bellers, Jan Hessels, Peter Mol, Kier Jans, Meuws Willems;
Dit [merk] merck heeft Jochem Klaes getogen, Jan Dercks, Jan Peperhalder, Hendrik Toomas, Gerrit Albers, Jan Teunys, Klaes Lambers, Berent van Truyen, Roeloff Kooyman, Koep Lambers, Berent Luckas, Bertelt Berens, Jakop Luckas;
Hermannus Cloppenburg, Roeloff Roelofsen;
Hilbrant van Dingste, Geye Aelders, Hermannus Weelink, Jacob Bos, Hendrick Karsten Smit;
Jacobus Lux, Jacob Wessels, Jan Schouwenborg, Hermannus Meylink, dit merk heeft [merk] Willem d' Swart selfs getogen, Hendrick Post, Hendrik van Thyen, Egbert Karsten, Geert Elekes, Wessel Jacobs Fock, Lodewich Herbst, Antony Dyercksen, Jan Beckert, Egbert Ryckens, Hermen Vos, Mense Hendrik, Chresteian Visser, Andris Mol, B. Steelingwerff, Arent Brafen, Jan Talen, Bertelt Talen, Timan Coops, Petr. Bernars, T. ten Gelde, Fred. Gerh. Langenhert, Pieter Pols, Jan Prins, Jan Dyck, dit merk [merk] heft Jan Janssen Mus getrocken, Arent Kooyman, W. Smit

Dit ys [merk] Teunys Teunys merk met eygen hand getogen, dit ys [merk] Wolter Herms merk met eygen hand getogen, Arent Hilderink, Peter Herms, Jan Hendrykx, Isack Wolters, dit is [merk] Derick Jans merk, Jan Rousen, dit is [ merk] Hendrik in 't Olthuys merk, dit is Hendrik Jans merk [merk], Hendryk Jans, dit is het merck van [merk] Derck Japicks, dit is het merck van [merk] Klaes Geris, Hendrik Roelofs, Hendrick Pouwels, dit is het merk [merk] van Roeloff Hendriks, dit is [merk] het merk van Hendrik Geris, dit is het merk van Isack [merk] Timens, Jan Roelofs, dit is het [merk] merk van Hendrik Vis, Derck Hoegen, Jacob Hendriks, Jan Kuyper, Jan Evers, dit is het merck van [merk] Jacob van Guylick, Jan Gerrits Schuyrman, Jan Simens, dit is het merck van [merk] Evert Hendriks, Roeloff Dercks, dit is het merk van [merk] Hendrik Geers, Hendrik Prins, dit is het merk van [merk] Peter Dercks, dit is het merck van [merk] Hendrik Isaks, Arent Simens, dit is het merck van Jacob [merk] Hoegen, Peter Hoegen, dit is het merck van [merk] Albert Hendrix, dit is het merck van [merk] Berent Hendrix, Tonys Evers, dit is het merk van [merk] Arent Evers, dit is het merck van [merk] Japick Goos, dit is het merck van [merk] Jan Jacobs, Hendrik Jans Schuyrman, dit is het merk van Hendrik [merk] Snaer, Hendrik Roeloefs, dit is het merck van [merk] Hendrick Velthuys, dit is het merk van [merk] Wolter Schuyrman, dit is [merk] Derck Geers merk, dit is [merk] Jan Cornelis merck".
Authentiek afschrift door Joan Coops, secretaris van Vollenhove, 1704.
Uit: Archief van de Hoge Bank en Klaring: Stukken betreffende het appèl van enige burgers van Vollenhove op het vonnis van 5 maart 1709 van de drost van Salland, 1709.

versoekende, dat zulx van de handt gewesen magh worden, mogende lijden en versoekende dat Ridderschap en Steden sodane documenten aan haar doen overgeven, om daar uyt buyten wedersijds praejuditie te oordelen of dese sake niet sodanig als voorschreven legd, dat ingevalle onvermoedelijck mogt verstaan worden dat echter de proceduire soude moeten voortgaan, vooraf dan ook diegeene die zich als parthye stellen ingevolge appoinctement van den 30e maey laastleden, ten overstaan van de heer drost of verwalter of andere heeren daartoe te nomineren, haar namen zullen moeten tekenen, na dat zij zullen onderright wesen op een formulier bij haar edel mogende daarvan te coucheren van 't geen deselve doen of ondernemen mogten, sonder sig aan insultes van quaadwillige drijvers deser sake te exponeren, als wanneer daartoe apparent weinige sullen gevonden worden, en wel bijsonder dat de laastgedane teikeninge onder protest aen haar edelmogende overgeven, mag verklaard worden, voor nul, onwettigh en erroneus en strijdigh tegens de resolutie en placcaat van haar edel mogende tot weringe van sulx geëmaneert.
Waar op gedelibereerd zijnde, is goedgevonden de heer drost van Isselmuiden als gestelde richter in desen te authoriseren, om de nadere stucken bij die van de burgerye te allegeren vooraf te examineren en partien nae bevindinge daarvan te onderrichten, en soo doenlijck buyten proces te stellen. Dat ingevalle sulx mogte ontstaan de proceduire kort en bondig te laeten beschrijven en voltrecken.
Dat vooraf ten overstaan van de heer verwalter-drost van Vollenho, ingevolge onse vorige resolutie, en ingevolge onderstaande formulier, vrij en onbeswaart de teikeninge zal gedaan moeten worden, en dat niemant anders eenige costen tot die proceduire sal behoeven te dragen, als diegeene, welke vrijwillig teikenen en dat daartoe geensints zal kunnen dienen ofte geallegeert worden de teikeninge bevorens gedaan, waarop ook geene reflexie genomen zal worden.

Formulier.
Dat ieder zijne naam zal teikenen ingevalle gezint mochte zijn bovengemelte proceduire te voeren, en dat ook zulx insgelijks sal mogen verweigeren, sonder eenige vreese van quaede bejegeninge, verwijt of vervolginge van andere, welke mogten goedvinden te teikenen, schoon ook deselve het vorige protest geteikent mogten hebben, als een saake van een ander natuire zijnde, dat diegeene welke tot dese teikeninge mochten resolveren, de costen van de proceduire alleen zullen dragen, sonder deselve op eenigerhande maniere, of onder wat praetext hetselve ook mogte zijn, te brengen tot laste van diegeene, welke niet teikenen, dat ook verdacht moeten zijn dat de vermogene de costen van de proceduire zullen moeten betalen en een voor alle voor de costen kan worden aengesproken".
Uit: A.J. Mensema, Inventaris Ridderschappen in Overijssel 1640 - 1795, Zwolle 1988, inv. nr. 125, fol. 115 e.v.
Druk: Noodwendig vertoog en deductie voor die ondergeschreven borgeren ende ingesetenen der stadt Vollenho, op het Formulier van Ridderschap en Steden, in de stukken en munimenten aen Ridderschap en Steden, bekent sijnde. Aen de edele mogende heeren Ridderschap en Steden, de Staten van Overyssel, Deventer [1703], 67 - 69.

Coram de heere verwalter-drost.
Jan Tinneman, Steven Jans, Claas Coyman, Roelof Bellert, Herman Bertels van Gulik, Wolter Klaasen, Gerrit IJbers, Bertelt van Gulek, Wolter Tonis, Geert Berents, Hermen Jans, Jan Stevens, Herman de Lange, Frans Cornelis, Lambert Jans, Barent Spigel, Willem de Swart, Gerryt Lamberts ten Kamp, Jan Jansen van Albergen, Gerrit Anthonys, Marten Berentsen Leppynck, Teunis Polmaen, Anthoni Gerris, Hermen Hackvoort, Jannis Berens Koling, Berent Jansen Koling, Wolter Engberts, Hendrik Kours, Jan Willemsen, Berent Jansen, Gerrit Jansen van Albergen, Jan Lamberts, Jacob Teunis;
Hermen Voerman, Hendrik Roothert, Hessel Albers, Jan Bellaert, Derk Pols, Kier Jans, Jan Hessels, Hendrik Koenders, Jan Willems, Jeroen Bellers, Meeuwis Willems, Peter Mol, Wolter Jans van der Voorst, Egbert Peters, Willem Mol, Houge Arens, Arent Hilderink, Jacob Wessels Koninck, C. Mores, Hermannus Meylink, J. Rooseboom, Jacobs Lux, Hendrik van Tyen, Geredt Eelkels, Arnoldus Pols, Jan Gerritsen Smit, Hendrik Jonkman, Hendrik Karsten Smit, Hendrik Post, Hermanus Cloppenburgh, Jan Wolters Puthof, Berent Lucas, Jacob Lucas;

Gerrit Alberts, Bartelt Talen, Bertelt Berens, Herman Run, Herman Vos, Roeloff Koyman, Antony Kreeff, Berent van Truyen, Mauris Belart, Antony Temmerman, Geye Alres, Jacob Rost, Hilbrand Dingste, Hermannus Weelink, Hendrik Dujer, Willem Kiers, Eybert Brave, Wessel Jacobs Fock, Harmen Klaesen, Jan Jansen Musse, Jan Becker, Gerrit Gerrits, Jan Stevens Prins, Jan Gerrits van Hengel, Derk Jans, Hendrick Gerrits, Gerrit Jans, Mensse Hendriks, Hendrick van der Voorst, Hendrick Jans, Teunis Teunissen, Jacop Martens, Berent Gerrits, Peter Bernars, Timan Coops, Timannus ten Gelde, Gerh. ter Braek;
G. Bernars, Andries Mol, Christiaan Visscher, J. Talen, Arent Braten, Pieter Pols, W. Smits, B. Stellingwerf, Johannes Oxenburgh, Jan Lucas, Johannes Dingstede, Jan Dyck, Jacob Steendyck, Arent Coyman, Hendryk Jansen, Lodewig Herbst, Jan Cornelis, Jan Schuwenberg, Jan Jordan, Peter Harms, Helperig Roelofs, Arent Berents, Derk Derks, Arent Arens Schout, Matth. Mores, Egbertus Vos, L.W. Talen, Egbert Rykens, Reinder Wessels, Lubbert Berents, Henderik Hendryks, Derk Geerts, Teunis Teunissen, Wolter Harms, Jacob Wolters, Jan Rousink.

Oldehuis den 19 juny 1704.
Coram de heere verwalter-drost.

Hendrick Tomas, Jan Peperhaelder, Willem Tomas.

Dat voorenstaende naemteykeningen, agtervolgens resolutie van Ridderschap en Steden, de dato den 5 april laestleden, en het daer agter-gestelde Formulier, ten overstaan, en ter praesentie van de heer verwalter- landdrost van Vollenhove op den 10, 12 en 19 juny jongstleden vrywilligh gedaen zyn, certificeere ik ondergeschreeven, / en was getekent / Ad. Langenhert, secretaris".

Druk: Noodwendig vertoog en deductie voor die ondergeschreven borgeren ende ingesetenen der stadt Vollenho, op het Formulier van Ridderschap en Steden, in de stukken en munimenten aen Ridderschap en Steden, bekent sijnde. Aen de edele mogende heeren Ridderschap en Steden, de Staten van Overyssel, Deventer [1703], 69 e.v.