Uw zoekacties: De Olijftak, 1872; p. 31

De Olijftak ( Regionaal Archief Rivierenland )

beacon
1  records
 
 
DOT_1872 De Olijftak
Erfgoedstuk
Tijdschriftpagina
De Olijftak, 1872; p. 31
Naam tijdschrift:
De Olijftak
Pagina:
31
Datum:
1872
Jaargang:
1872
Is onderdeel van:
DE OLIJFTAK .
7
representanten van het zwijnengeslacht , met mes en vork op den gebraden rug , wilde er maar bij velen niet in . Wel waren er genoeg , die watertandden als hun nu en dan een druiventros uit dit Nieuwe Kanaan werd vertoond , maar wanneer dan de verspieders of bespieders , de Gardon Gummings , met de beschrijving van hunne verschrikkelijke jachttooneelen begonnen , en er sprake kwam van die onzettende veldslagen , waarin het bloed , gelijk in de daaen van Israël weleer , tot aan de toornen der paarden liep , dan bezweek * menig hart voor die weêrgalooze vertelsels . Men geloofde te veel of te weinig . Alles heeft echter zijn tijd en zoo ook de avontu-rier ( avonturier ) . Voor de beschaving en den tijdgeest is niets van al dat tooveraohtige bestand , en met zoo vele andere moest ook deze tooverwereid zich getroost laten ont-sluieren ( ontsluieren ) .
De Transvaal is geen wonderland meer . En tot haargeluk . Daar deze jonkvrouw nu eenmaal niet meergesluierd gaat , kan de wereld zich van hare schoonheidovertuigen . En zij is wonderschoon en edel , die Transvaal.Hoe vele liefhebbers zullen wel nog eenmaal over haarmet elkander wedijveren , en met het motto der modernepolitiek /' macht is recht " ( helaas ! voor de 19 eeuw)elkander het aangezicht schenden om de hand dezerschoone ! Het is waar , hier mist mende eigenaardigrijke verscheidenheid , welke het : uitzicht van het zuid-westelijke ( zuidwestelijke ) punt van Tafelberg op land en zefc aanbiedt,dat over de wijde wereld dan ook gclieel eenig is inzijn soort ; hier ontbreekt de stoutheid van het Dra-kei^teiiigebergte ( Dra-kei^teiiigebergte ) of de sombre pracht^an de Amato'a's;maar , zoover mij bekend , nergens in Zuid-Afrikavindt ( ZuidAfrikavindt ) men het nuttige en het schoone in rijker harmonievereenigd dan hier . \
Op de grens van de tropische streek gelegen en tevens zeer verschillend verheven boven de oppervlakte der zee vereenigt dit land de productieve kracht van Oost-Indië en Europa te zamen . Rijk , door en door rijk aan mine-ralen ( mineralen ) , kostbare en nuttige metalen , zooals goud , koper , zilver , lood , ijzer en daarbij eene groote hoeveelheid >.) len , heeft het wei - en bouwlanden en is gied voorzien van water . Over het klimaat kan ik natuurlijk , na een enkel bezoek , inden wintertijd , geen juist oordeel vellen , maar oordeelende naar het gezonde en flinke aan-zien ( aanzien ) der bevolking , vind ik s:een reden om te twijfelen aan gezondheid van ' t klimaat . Doch hierover ter rechter plaatse .
De reis over de diamantvelden tot waar men te Chris-tiana ( Christiana ) — een nieuw dorp , 10 mijlen beneden Bloemhof — de Vaalrivier doorgaat , alsook vandaar naar Schoonspruit , ga ik , hoe rijk die ook was aan menig interessant in-cident ( incident ) en merkwaardigheden , stilzwijgend voorbij Wij houden halt op de helling , aan wier voet zich do Schoon-spruit ( Schoonspruit ) met bevallige kronkelingen slingert , en wel recht tegenover Klerksdorp — het oudste in de Transvaal . De schier onmerkbare verandering , weke angzamerhand van Maquassiespruit was waar te nemen , springt hier scherp in het oog . Het land krijgt op eens een geheel ander aanzien . De heuvelgroepen dragen een geheel ver-schillend ( verschillend ) karakter en zijn de producten van vuur en , vulcanische werking , zooals de ontzettende kwartz-rnassa's ( kwartz-rnassa's ) getuigen . Het land , achter ons d roog en bedek t met gras , dat zeer hoog groeit , maar hard is en grooten-deels ( grootendeels ) onbruikbaar , is voor oas waterrijk en bedekt met goede grassoorten . Het dorp zelf is van geene beteekenis en heeft een zeer verlaten aanzien — het heeft dan ook , meen ik , zijn geboorterecht verloren . Ecu raadsel voor-waar ( voorwaar ) , als men let op dien breeden klaren stroom , die daar voorbij vloeit , lustig kabbelend , als noodigde hij ieder uit om hem op zijn akkers te introduceeren aan den Genius van den landbouw . Men zegt dat deze groote stroom water minder standhoudend is dan de onverge-lijkelijke ( onvergelijkelijke ) Mooirivier die wij zoo aanstonds zullen be-wonderen ( bewonderen ) , doch dit neemt niet weg , dat hier een rijkdom in de rijke vallei van de Schoonspruit dag aan dag voorbij vloeit , wier waarde zich niet berekenen laat . Afgezien van de ontzettende hoeveelheid graan , enz ., welke deze stroom besproeien kan , is zijne beweegkracht voor fabriekwerk verbazend . Zoo voordeelig is deze
honderden van groote fabrieken hier door de goedkoopste beweegkracht ter wereld konden gedreven worden . Hare helling is groot en toch is het bed der rivier zoo ondiep , dat men het water zeer gemakkelijk uitleiden kan . De waarde van deze plaats zal zich spoedig toonen . " Nu reeds be-eint ( be-eint ) de ondernemingsgeest onder de doodsbeenderen van de rustige bevolking alhier te werken . Vroeger zonder markt , heeft men nu bijkans het monopolie voor granen , enz ., op de diamantvelden . Mocht nu nog gebeuren waarnaar ieder weldenkend menseh vurig verlangt , namelijk : dat het volk zijne zwaarden kon verkeeren in ploegscharen en spaden , dan zon Klerksdorp zijn eerstgeboorte-recht zoo niet geheel , dan toch ten deele herwinnen .
Daar hebt gij de breede golvende vallei , door wier
midden de prins van Zuid-Afrika's stroomen — deeenicre
Mooirivier — henenvloeit ! .... En dit is de beroemde stad
Potchefstroom , op har:m rechteroever , zoo schoon gelegen
op die helling ter lengte van schier drie mijlen , en half
zoo breed . Voor een groot deel is de stad begraven in
het dichte lommer van den zwierigen wilg , en den
ritselenden popel . Ook deze plaats , die , in weerwil van
hare nauwe straten — hoe jammer dat de fout begaan
is — no ? eenmaal de vorstin onder de steden van Zuid -
Airika kan worden , schijnt nog in een winterslaap te
ligeen . Door de verplaatsing van den zetel des bewinds
; naar Pretoria van hare eerekroon beroofd en door zulk
I een geduchten concurrent als de Diamantvelden in iiare
ji bevolking uitgedund en in den handel met eene „ legi -
: time portie " afgescheept , draagt zij menig kenmerk van
pi verval . Echter kan hij , die een weinig dieper dan de
! oppervlakte ziet , enkele teekenen opmerken van een
nieuw ' leven en terugkeerenden bloei , hoewel die wel i
eenigszins anders dan de vorige zijn zal .
Potchefstroom bezit alle vereischten om met der tijd
de hoofdstad van Midden-Zuid-Afrika te worden . In
i een der rijkste en schoonste valleien ter wereld rrelegen ,
i voorzien vau heerlijk water , zooals geene andere in het
I land , bezit deze plaats nog het voorrecht dat zij als het
; j ware de sleutel is voor den handel met de zuide -
1 lijke , westelijke en noordelijke deelen van Zuid-Afrika ,
I het groote entrepot ttisschen de Goud - en Diamantvelden ,
t u^schen de buitenwereld en de rijke schatten ten noorden ,
waarvan zij de sleuteldraagster is . En is het waar , dat
! de vuurdoop noodzakelijk is voor den toekomstigen
gebieder , dan is Potchefstroom , als de eenige stad hier
te lande welke dien vuurdoop heeft ontvangen , en weli | van de hand van Paul Kruger ( roemrijker gedachtenis !) I bij de belegering en het bombardement in den burger -
krijc , ook de eenige stad die gebieden zal . Doch dit I en passant . Pauls vuurdoop had niet veel gevolg . Een I groote fout werd begaan door het land aan den linkeroever I der rivier in private handen te doen komen . Het dorpsveid est zich aan beide zijden hebben uitgestrekt . Later kan die misslag nog veel ongerief veroorzaken . Hoe dit , de bruisende stroom , die de stad aan de eene ; zijde bespoelt , kan onmogelijk zonder invloed blijven en bij al hetgeen hier anders en beter had kunnen zijn :: hei zich voorzien , dat het fabriekwezen hier opkomen zal zoodra daartoe maar eeuig kapitaal beschikbaar is . Met ' brouwen en distilleeren is men reeds begonnen , terwijl tevens een aanvang is gemaakt om voordeel te trekken van de beweegkracht van het water , waarover men hier beschikken kan . Aan het boveneinde van de stad zijn watermolens om koren te malen , die te zamen wekelijks ongeveer vijf honderd mudden graan afmalen en alzoo aan hunne eigenaars de niet gerinsre som van 300 a 400 p . sterl . per jaar elk opbrengen . Wat . al sehoone kansen zijn hier ook om flinke wolwasscherijen en wolfabrieken op te richten ! En hoe vele duizenden van menschen konden hier niet bestaan alleen van fabriekwerk ! Zie eens de enorme watermassa , klaar als kristal , daarheen vloeien , bijkans ongebruikt , en jaar op jaar met onnoemelijke schatten voorbijsnellen . /' Het is een zonde ,» is de on-willekeurige ( onwillekeurige ) uitroep van iederen vreemdeling die hier komt . En van waar die altoosdurende stroom ? Wij hebben niet de gelegenheid , ook het ' bovenste oog » van de Mooiriver te gaan zien en vergenoegen ons met u de naaste bron te bezichtigen . Een rid van vijftien
Voorbeeld : Klik op de tekst voor meer
Organisatie: Regionaal Archief Rivierenland
laatste wijziging 06-06-2023
1 gedigitaliseerd