Uw zoekacties: De Olijftak, 1872; p. 264

De Olijftak ( Regionaal Archief Rivierenland )

beacon
1  records
 
 
DOT_1872 De Olijftak
Erfgoedstuk
Tijdschriftpagina
De Olijftak, 1872; p. 264
Naam tijdschrift:
De Olijftak
Pagina:
264
Datum:
1872
Jaargang:
1872
Is onderdeel van:
8
DE OLIJFTAK .
slaan . En zoo zien wij hoe het stoute en oor-spronkelijke ( oorspronkelijke ) denkbeeld langzamerhand in zijn geest tot rijpheid komt , in een land dat noch geleerden , noch hoogescholen , noch gymnasiën had , eene inrichting tot stand te brengen , die tegelijkertijd gymnasie , hoogeschool en geleerd genootschap moest zijn .
Voor een zoo werkzamen en bewegelijken aard als Peter , kon zelfs de ontspanning niet in volslagen rust bestaan , ' t was voor hem reeds eene verademing , zich van het gebied der ge-wone ( gewone ) dagelijksche bedrijvigheid te wenden tot het gebied van die aangelegenheden welke be-trekking ( betrekking ) hebben op de erkenning der natuur-wetten ( natuurwetten ) en van het menschelijk bestaan . Hij beminde en achtte de wetenschap en was gewoon , na de staatszaken en regeerings'/orgen , genot te zoeken in zulke bezigheden die zijne onbegrensde weetgierigheid voldeden ; zoo vereenigde hij rondom zich henen geleerde lieden , onderhield hij briefwisseüing met eenige beroemde vertegen-woordigers ( vertegenwoordigers ) der wetenschap in Europa , verza-melde ( verzamelde ) hij eene bibliotheek en een kabinet van voor-werpen ( voorwerpen ) uit de natuurlijke historie en zeldzaaru-heden ( zeldzaaru-heden ) van allerlei aard . Dit kabinet , dat als kunstzaal later zoo bekend is geworden , en ook de bibliotheek , die de eerste is welke in Rus-land ( Rusland ) voor het publiek werd opgesteld , verdienen onze opmerkzaamheid , daar hunne geschiedenis in verband staat met de stichting van de academie .
De eerste kern der bibliotheek waren de uit de veroverde Oostzeesteden medegebrachte boeken , die in ' t eerst in het paleis des keizers , in den zomertuin , werden bewaard . Torn kort daarna nog de boekverzamelingen van Andreas Vinius , Pitcairn en Aresskin er bij kwamen , was er geen plaats meer voor de bibliotheek in het zomerpaleis , en werd zij naar het vroegere Kikinsche huis overgebracht . Tegelijkertijd legde Peter , die gedurende zijne eerste reis door Europa eene kleine verzameling van vogels , visschen en insekten had bijeengebracht , daardoor den eersten grondslag tot het museum voor de natuur-wetenschap ( natuurwetenschap ) . De verzamelimg der ontleedkundige praeparaten van den beroemden Ruysch en de collectie van Wouters en anderen deden de kunstzaal weldra aanmerkelijk in beteekenis en schatten toenemen . Peter bezocht die menigwerf ', hield zich daar uren lang op , ging alles in de bijzonderheden na . ja verleende te dier plaatse soms gehoor . Daar bij de eerste bemoeiing met de wetenschap de verbeelding gewoonlijk door zeldzame en wonderbare verschijnselen getroffen wordt , kan het niet bevreemden dat de gekroonde bezitter van dit eerste Russische museum zijne aandacht vooral voelt heen getrokken naar de verzameling van die afwijkingen der normale vormen van de natuur , die onder den naam van lusus naturae bekend zijn .
Algemeen bekend is de belangwekkende ukase van ' t jaar 1718 , waarin voorgeschreven wordt , dat uit alle deelen van Rusland , in al zijne uitgestrektheid , monstra en allerlei soorten van rariteiten in de kunstzaal moesten worden ge-leverd ( geleverd ) . Bij gelegenheid van deze ukase verhaalt Nartow , dat de Keizer , toen hij Aresskin , die
het bestuur over de kunstzaal voerde , van be"-doeld ( be"-doeld ) bevel kennis gaf , zou hebben gezegd : // Ik heb den gouverneurs gelast , monstra te verzamelen en ze u toe te zenden . Laat daar-voor ( daarvoor ) kasten opslaan . Wanneer ik wenschte , dat u menschelijke monstra wierden gezonden , die niet naar ' t lichaam , maar naar de ziel wanschepsels zijn , dan zoudt gij er minder ruimte voor hebben . Zij mogen zich bewegen in de kunstzaal , die ' t geheele volk omvat , onder menschen vallen zij toch in ' t oog . //
Na den dood van Aresskin in 1718 , werd de zorg voor de kunstzaal en de boekerij toe-vertrouwd ( toevertrouwd ) aan ' s vorsten lijfarts Laurentius Blu-mentrost ( Blu-mentrost ) . Die merkwaardige man , uit Peters tijd , werd in Moskau geboren en was de zoon van den lijfarts van Czaar Alexis Michailowitsch , erlangde in Holland onder de leiding van den beroemden Boerhave eene grondige geneeskundige opkwee-king ( opkweeking ) . Behalve zijn rechtstreeksche dienstplichten als hofarts vervulde hij ijverig verscheidene opdrachten des keizers met vakken van geleerd-heid ( geleerdheid ) in verband staande en was door zijne veelzijdige kennis voor hem bijkans zoo goed als eene geheele academie . Door hem onderhield de Czaar eene drukke briefwisseling met buiten-landsche ( buiten-landsche ) geleerden .
Onder de vele vertegenwoordigers der weten-schap ( wetenschap ) , die de eer van ' t persoonlijk verkeer of de briefwisseling met Ruslands hervormer werden waardig geacht , behoort aan Leibnitz de eerste plaats . Deze groote Duitsche geleerde en denker behandelde in zijne omvangrijke corres-pondentie ( correspondentie ) en in ' t persoonlijk verkeer met Peter vele vraagpunten , die Rusland en vooral de tot verbreiding van de beschaving aldaar dienstige middelen betroffen . Men verhaalt , dat Leibnitz , die zich reeds door zijn aandeel aan de grond-vesting ( grondvesting ) van de Berlijnsche Academie van Weten-schappen ( Wetenschappen ) ( in 1700 ) onsterfelijk had gemaakt , aan den Russischen monarch in ' t jaar 17 ] 2 een volledig ontwerp tot eene soortgelijke instelling aan de oevers van de Newa heeft overhandigd . ' t Is wel mogelijk dat het denkbeeld er van des-tijds ( destijds ) Peter reeds bezig hield . Wij hebben grond voor die gissing , wanneer wij nagaan met welk eene weetgierigheid hij zich , bij zijn verblijf te Parijs , in ' t jaar 1717 beijverde de academie aldaar te leeren kennen , hare zittingen bij te wonen en inlichtingen in te winnen over hare inrichting ; hij drukte daar zelfs den wensch uit , dat hij lid van dit geleerd genootschap mocht worden , ' t Is zeer mogelijk , dat , terwijl hij zich met de Eransche geleerden onderhield , hij in de gedachte reeds in de nieuw geschapene hoofd-stad ( hoofdstad ) zulk eene academie stichtte . Althans spoe - ; dig na zijn terugkeer uit Parijs stelt Peter op een verslag , omtrent maatregelen ter verspreiding van de beschaving onder zijn volk , eigenhandig ' t besluit ter neder : // Er moet een academie worden gesticht . Men zal aanvangen met onder I de Russen diegenen optesporen die geleerd zijn en voor deze zaak neiging gevoelen ; eveneens zal men aanvangen rechtsgeleerde en andere | boeken te vertalen .»
Over zijn plan , tot het stichten van de academie ,
voert Peter reeds omstreeks dezen tijd briefwis-seling ( briefwisseling ) met eenige geleerden , onder anderen met den beroemden Wolf , gelijk bleek uit een brief van dien Duitschen wijsgeer , van den Hen Januari 1721 . In ' t zelfde jaar zond de keizer zijn bibliothecaris Schumacher naar üuitschland , Engeland , Holland en Erankrijk , en gelast hem , met het oogmerk der stichting van een weten-schappelijk ( wetenschappelijk ) genootschap , zooals te Parijs , Lon-den ( Londen ) , Berlijn en andere plaatsen , met geleerden in briefwisseling te treden .
Uit deze veelvuldige betrekkingen des Keizers met buitenlanders laat zich opmaken , dat de denkbeelden , die de eene of ' andere hunner meedeelden , hem niet tevreden stelden en dat , terwijl hij ze aanhoorde , hij zelf zijn ontwerp wikte en woog , eer hij tot de uitvoering wilde over-gaan ( overgaan ) . Dit ontwerp rijpte niet vbor het jaar 1723 ; want met den aanvang des volgenden jaars of iets vroeger gelastte Peter zijn lijfarts Blumen-trost ( Blumen-trost ) , het plan van eene academie op te stellen en met het einde deszelfden jaars bood de lijfarts den Keizer dit plan in de Russische taal aan . De wezenlijke gedeelten van dit ont-werp ( ontwerp ) zijn naar alle waarschijnlijkheid van Peter zelf uitgegaan en de arbeid van den lijfarts bestond slechts in het in schrift brengen van de denkbeelden , die den keizer hem mondeling had medegedeeld . Peter onderwierp dit plan aan eene herziening , verbeterde het eigen-handig ( eigenhandig ) op verscheiden plaatsen , bekrachtigde het en beval , dat zonder verwijl de noodige stappen moesten worden gedaan ten einde bui-tenlandsche ( bui-tenlandsche ) geleerden tot deelneming ühü^Is ■ academie te noodigen .
Voorbeeld : Klik op de tekst voor meer
Organisatie: Regionaal Archief Rivierenland
laatste wijziging 06-06-2023
1 gedigitaliseerd