Uw zoekacties: De Olijftak, 1872; p. 199

De Olijftak ( Regionaal Archief Rivierenland )

beacon
1  records
 
 
DOT_1872 De Olijftak
Erfgoedstuk
Tijdschriftpagina
De Olijftak, 1872; p. 199
Naam tijdschrift:
De Olijftak
Pagina:
199
Datum:
1872
Jaargang:
1872
Is onderdeel van:
DE O L IJ F T A K .
7
begeerd had daar te kunnen zijn , om zwijgende met stillen eerbied het lijk te zien afdalen en wegbergen in den koelen schoot der aarde . Indien wij konden , zouden wij allen willen luisteren naar het , woord dat daar zal worden gesproken . Elk woord van opregte hulde en warme verecring van groote gaven van geest en hart , elke waar-achtige ( waarachtige ) betuiging van erkentelijkheid voor de verdiensten van dezen rusteloos ijverigen , krachtig handelenden , het Vaderland boven alles liefhebbenden burger zou ons uit het hart zijn gesproken . Ik zou het . beeld van den man die ons met al zijne talenten — en zij waren vele — heeft gediend , die tot op zijn sterfbed toe de teugels der regering heeft gevoerd , van dien man wiens laatste ge-dachte ( gedachte ) nog aan ons en ons geluk waren gewijd — ik zou het beeld van den staatsman , wiens geschiedenis tegelijk de geschiedenis van zijn land is geworden , hebben willen ontworpen en geteekend zien door de hand van een dergenen die waardig waren hem af te beelden .
Niets natuurlijker dan dat !
Ja is het dat wel ? Laat ons eenige oogenblikken tot ons zelve komen om die vraag te beantwoorden ! Is het inderdaad zoo natuurlijk , spreekt het zoo van zelf , dat als een der nederlandsehe staatsmannen sterft , dat dan overal in den lande wordt getreurd , dat honderden en honderden zich met dien uitgang bezighouden , dat het ver buiten de gewone staatkundige kringen van de zamen-leving ( zamen-leving ) tot eene behoefte wordt geacht , om zich te ver-eenigen ( vereenigen ) en te hooren spreken over den afgestorvene ?
Neen dat is het niet ! Wat heden geschiedt , is bij elk anderen , hoe verdienstelijken Nederlander ook , eene ondenkbaarheid . De dood van niemand , hoe hoog geplaatst ook , en met hoeveel regt ook geprezen en beroemd , zou zonder sterke kunstmiddelen van opwinding tot een voor-werp ( voorwerp ) van algemeene nationale huldebewijzen gemaakt kunnen worden . Maar hier en bij Hezen man ? hier wordt niets gemaakt noch gekunsteld .
Zijn naam is op aller lippen , zijn dood i > een algemeen verlies . Het berigt van zijn overlijden heeft overal ge-schokt ( geschokt ) .
_ Ir , er in het uitwendig leven van hem iets dat zoo de algemeene verbeelding kan innemen ? Zekerlijk , hij is op zeer hooge plaats in de maatschappelijke zamenleving gestorven , hooger gewis dan ooit de wenschen zijner ouders of de idealen van zijn vooruitstrevenden geest hebben durven denken : maar hij is toch niet te hoog geplaatst , hij is gestorven op de plaats die hem toekwam , waarvoor hij was opgegroeid , die hij innam . In Zwolle geboren , zoon van de nijvere burgerij , heeft hij achter-eenvolgens ( achtereenvolgens ) het gewoon lager , straks het hooger onderwijs genoten ; door een toenmalig geestig en scherpziend staatsman opgemerkt en in staat gesteld om een buiten-landsche ( buiten-landsche ) reis te maken , heeft hij verder alles wat hij werd aan zich zelf te danken . Is het nu daarom of daar-door ( daardoor ) ? Niet geheel . Daarvoor was zijne verhef fine te natuurlijk , te geleidelijk , zonder groote sprongen of grillige keeren der fortuin . Hoogleeraar in Gent — in Leiden , schrijver en bezield spreker over staatsregt , opent zich voor hem de deur der Volksvertegenwoordiging , omdat hij daar behoorde . Welhaast de ziel en de leidende gedachte , kan het niet uitblijven of het beleid van regerings-zaken ( regeringszaken ) werd hem toevertrouwd : een , en andermaal , en wederom .
Niet het uitwendig levenslot , want het heeft geen scherpe overgangen , geen erg verblindende wisselingen . Zijn leven was zoo als de man zelf , rustig , krachtig , ernstig ; in eenvoudigen vorm zonder vertooning .
Zijne gaven dan ? Stellig , ze verdienen geprezen te worden , maar kunnen wij zonder onbescheidenheid of aanmatiging ze beoordeelen willen ? Hij heeft door de gaven van zijn verstand sedert twee-eu-dertig jaren gere-geerd ( geregeerd ) : in zijne handelingen staan ze uitgedrukt ; beide , in zijne daden en in zijne woorden , spreekt zijne kennis , zijn inzicht , zijn oordeel . De wetten in en door zijn regerings-beleid ( regeringsbeleid ) ontworpen , ^ toonen wat hij is en w-as — maar niemand wordt alleen door uitstekende geestesgaven populair , zoo als hier .
' t Een en ander werkt zeker zamen — de burger die een open zin heeft voor de openbaarheid en zelfstandig -
heid onzer cemeentelijke inrigtingen en de verantwoor-delijkheid ( verantwoordelijkheid ) der regeringspersonen ; de vriend van vrijheid in den handel , de voorstander van degelijk onderwijs , dat als een breede stroom alle standen doortrekt , de voorstander van godsdienstige verdraagzaamheid — zij allen reiken elkander de hand , zij wijzen ieder voor zich op een der duizenden lessen , adviezen , besluiten of wetten van den grooten minister . Maar er is nog iets anders ; iets van intiemeren aard , van meer ingrijpende en vastklemmende kracht , die den naam en den persoon van Thorbecke post heeft doen vatten in hoofd en hart van zijne landgenooten .
Wil men het verklaren , dan zal men terug moeten gaan tot voor dertig , veertig jaren , toen ons Vaderland deerlijk teleurgesteld , bitter gewond , na den tuimel der Belgische omwenteling ontwaakte , om zich stoffelijk en zedelijk op den rand van den ondergang te bevinden . Schulden en geen kracht , klachten en geen moed .
Toen is er moed gevonden en welhaast macht bij Thorbecke . Dat breede overhangende voorhoofd bevatte een diep denkend brein , de lijnen van dat gelaat teekenen een onverzettelijke wilskracht , de gesloten lippen toonen , dat hij het stilzwijgen bewaart slechts zoo lang als hij goed vindt .
Wat heeft men hem gevreesd ! Hij werd het hoofd , het hart , de liand van het zich schamende , zich ophef-fende ( opheffende ) , zich wakker schuddende Nederland , ' t Zou , ' t moest anders worden ! De Grondwet geen vorm , raaar een nationale kracht , regeren niet langer een privilegie , maar het uitoefenen van eene taak ten beste van het Vaderland .
Nepren lange jaren heeft hij gekampt , eens indien tijd door de mannen van het verleden uit de kampplaats verwijderd , en welhaast teruggevoerd : totdat hij op den gedenkwaardigen 13den November 1849 als zegevierend overwinnaar , in al de zelfbewustheid van zijne zegepraal , met de rust van een goed geweten , aan Vaderland en Vorst de verzekering kon geven : " Wacht op onze daden !//
Op dien dag was Thorbecke de vertegenwoordiger van alle edele en vooruitstrevende aspiration in Nederland . Allen en van alle zijden zag men tot hem op . men sloot zich aan hem aan , men wist dat de zaak van den voor-uitgang ( vooruitgang ) : de ontwikkeling van het nationaal karakter , bij hem veilig was .
Die overtuiging is het gevolg van de superioriteit zijns karakters , maar verklaart nn ook het geheim van zijne populariteit .
De beproeving is gekomen en wij hebben het beleefd , dat de hartstogten , als woedende stormen losgelaten , de hooge golven van toorn en wrevel over zijn hoofd en beeld opjoegen . Maar vast te midden van de baren — toen de opgestoken storm bedaarde , de lucht weer hel-der ( helder ) en de hemel weer zichtbaar werd , toen stond hij als de rots in zee .
Zeldzamer wijze wies het vertrouwen en telkens en telkens wees de publieke stem naar hem als den stuur-man ( stuurman ) voor het schip van Staat . Ook zij die hem niet om zijne zuiver liberale beginselen liefhadden , die te goe-der ( goeder ) trouw meerder bescherming en minder controle , meerder gehoorzaamheid en minder ontwikkeling van school en onderwijs begeerden , ook zij werden van lieverlede door de overmagt van zijn persoon zoo in-genomen ( ingenomen ) en vastgebonden , dat zij bij niemand de be-langen ( belangen ) van het land veiliger achtten .
Voorbeeld : Klik op de tekst voor meer
Organisatie: Regionaal Archief Rivierenland
laatste wijziging 06-06-2023
1 gedigitaliseerd