Uw zoekacties:

01.075 Landen van Overmaas ( Historisch Centrum Limburg, te Maastricht )

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
De landen van Overmaas
Het land van Valkenburg
Het land van 's-Hertogenrade
De heren en de overgang aan Brabant
Het graafschap Daelhem
De heren en de overgang aan Brabant
De drie landen van Overmaas onder de hertogen van Brabant
De landen van Overmaas van 1632 tot de uitvoering van het Partagetractaat in 1663
De landen van Overmaas
De landen van Overmaas na het tractaat van Fontainebleau van 8 november 1785
Het einder der landen van Overmaas en de inlijving bij de Franse Republiek
Het rechterlijk en administratie bestuur vóór 1365
Het bestuur onder de Brabantse hertogen tot 1632
Algemeen
De verpandingen
Het land van Valkenburg
01.075 Landen van Overmaas
Inleiding
Het bestuur onder de Brabantse hertogen tot 1632
Het land van Valkenburg
Nadat Jan van Gronsveld op 4 oktober 1370 Eijsden en Cadier in pand verkregen had van de hertogen van Brabant, schijnt dit vóór of in het jaar 1382 ook met het Land van Valkenburg te hebben plaats gehad. Op 12 mei 1388 stelde hertogin Joanna slot, stad en Land van Valkenburg in handen van Hendrik van Gronsveld.
Zoals wij zagen voerde Philips hertog van Bourgondië een handige politiek om zoveel mogelijk vaste voet te krijgen in de Landen van Overmaas. Hij wist kasteel, stad en Land van Valkenburg bij akte van 17 augustus 1389 van hertogin Joanna in pand te krijgen. Hoensbroek, dat in 1388 aan Herman Hoen was geschonken, bleef buiten deze pandschap. Hertog Philips kreeg tevens toestemming de oude pandsom af te lossen. Dit geschiedde op 24 oktober 1395 toen laatstgenoemde de pandsom teruggaf aan Hendrik van Gronsveld. * 
Daarna is Valkenburg een tijd lang niet verpand geweest. In juli 1412 geeft hertog Antonius van Brabant het Land van Valkenburg echter in pand aan de graaf Frederik van Meurs, zolang het restant van de pandsom voor de plaatsen Durbuy, Bastogne en Marche en Famenne, nl. 12000 Rijnse gulden, niet binnen een bepaalde tijd terugbetaald zou zijn. * 
Van deze schuld werd dan wat afgelost, dan werd weer nieuwe schuld aangegaan zodat ze in 1439 was opgelopen tot 31000 Rijnse gulden. In dat jaar is de schuld geheel afgelost. Bij akte van 12 juni 1439 bleven Reyner van Berg, heer van Mertzena (Meerssenhoven), ridder, Jan van Withem, heer Jan van Terrant, Gielijs van der Woestijne, Aerne van Vievel, Willem van Schaesberg 'onze raede' en Mr. van der Ee, secretaris van hertog Philips van Bourgondië en Brabant, borg voor de goede aflossing van 4000 Rijnse gulden, *  welke mede voor de aflegging aan Van Meurs moesten dienen.
Wellicht om zijn schuldenlast aan kapitaal en rente aan Van Meurs te verlichten verpandde Jan, hertog van Brabant op 8 december 1418 het Land van Valkenburg aan Jan van Schoonvorst. Op genoemde datum staat de hertog aan laatstgenoemde toe het Land van Valkenburg van Frederik van Meurs af te lossen binnen anderhalf jaar. Dit met 9704 1/2 Rijnse gulden plus 3000 Rijnse gulden in contanten voor de hertog, Jan van Schoonvorst zal het Land van Valkenburg voor de 9704 1/2 Rijnse gulden 1 1/2 jaar in pand hebben en daarna voor 12704 1/4 Rijnse gulden. Omtrent het aanstellen van ambtenaren wordt in de oorkonde het volgende bepaald. Jan van Schoonvorst zal de 'borchgraven en de ambtlieden' zelf mogen aanstellen, doch de hertog zou de voogd en de rentmeester aanstellen. Deze laatsten uit degenen, die Jan van Schoonvorst hem noemen zou. Deze ambtenaren moesten door de hertog binnen veertien nachten benoemd zijn, waarna van Schoonvorst ze zelf kon benoemen.
Wanneer deze pandsom is afgelost is niet komen vast te staan. * 
Van belang voor het bestuur is ook een bepaling omtrent de ambtenaren, die gemaakt werd in een contrabrief van Frederik van Meurs wegens een schuld van de hertog o.a. wegens achterstallige rente wegens een manleen op 's Hertogenrade, groot 200 miljoenen, die gedurende 36 jaar niet betaald was.
Deze schuld zou wanneer ze niet binnen twee jaar afgelost was komen boven de pandsom voor het Land van Valkenburg.
Van Meurs zou, volgens deze brief alle leenmannen en lenen mogen 'gebruiken' (sic) van kerstmis e.k. tot kerstmis van het volgend jaar. Hij zou alle ambtenaren aanstellen enz. doch de beden bleven aan de hertog. De 3000 gulden die van Meurs aan de reparatie van het kasteel van Valkenburg zou mogen uitgeven kwamen op de pandsom. * 
Tenslotte heeft keizer Karel V het Land van Valkenburg met het slot en de stad in 1543 voor 20000 Carolus gulden verpand aan Jan, graaf van Oost Friesland of Over-Emden, heer van Durbuy. Blijkens een verklaring van de landvoogdes Maria van Hongarije en Bohemen van 9 oktober 1546 is deze pandsom in genoemd jaar door de inwoners van het Land bijeengebracht en daarna afgelost. * 
Het land van 's-Hertogenrade
Het land van Daelhem
De bewaarder der landen van Overmaas
De gouverneurs
De hertogelijke raad in de landen van Overmaas
1.14. Aantekeningen bij diverse deelarchieven
Archieven van de Landen van Overmaas
Bijlage: Korte beschrijving van de aktes van het archief van de Ridderleenhof Carsfeld te Gulpen LvO 9177-9184
Inventarisnummer 9177; Akten van overdracht en verbintenis over de jaren 1570-1612
Inventarisnummer 9178; Akten van overdracht en verbintenis over de jaren 1740-1767
Inventarisnummer 9179; Minuten van overdracht en verbintenis
Inventarisnummer 9181; Rollen der civiele processen
Inventarisnummer 9182; Civiele processen
Inventarisnummer 9183; Processtukken in civiele zaken
Inventarisnummer 9184

Kenmerken

Datering:
1411-1795
Auteur:
J.M. van de Venne
Omvang m1:
221 - 105 charters
Inventaris:
Inventaris van de archieven van de Landen van Overmaas, 6 delen (Maastricht z.d.), aangepast in 2017-2018
Opmerking:
Verschillende archiefblokken zijn overgedragen aan diverse Limburgse archiefdiensten of zijn verplaatst naar andere archieffondsen binnen het RHCL.