Uw zoekacties: Architectenbureau W. Reitsema Tzn. te Leens, 1915 - 1963

945 Architectenbureau W. Reitsema Tzn. te Leens, 1915 - 1963 ( Groninger Archieven )

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Toelichting
De archiefbescheiden werden in 1991 (aanwinstnrs. 36, 42 en 43) overgebracht naar het Rijksarchief in Groningen. In 2008 werden nog 2 aantekenboekjes geschonken (aanwinstnr. 89). De bestaande orde werd gehandhaafd. De archiefeenheden werden per werk genummerd en beschreven in een plaatsingslijst. Met behulp van de bijlage 1 en 2 kan men de werken in omslag of koker terugvinden.
Het archief bevat ook foto's, die gemaakt werden voor de tentoonstelling over het leven van de architect W. Reitsema Tzn. en gehouden in 1990 in het museum 't Hogeland te Warffum.
Bovendien werden nog twee schilderijen aan het Rijksarchief in Groningen geschonken. Deze zijn in bruikleen gegeven aan het museum 't Hogeland te Warffum.
Openbaarheid:
De archiefbescheiden zijn openbaar.

Literatuur:
Bertus Fennema e.a.Willem Reitsema Tzn. (18885-1963): architect op het Hogeland (Groningen 2008)


Over Willem Reitsema Tzn, architekt te Leens,
door zijn zoon in de inleiding bij de tentoonstelling in 1990 in het museum 't Hogeland te Warffum.

"Nait gek"

Bezig om met Tijn van der Klaauw foto's te maken van de werken van mijn vader, arriveerde ik in Baflo, waar een drietal door hem ontworpen huizen moesten staan.
Aangekomen bij de villa "Nieuw Blokken", informeerde ik bij een oude Bafloër, die met stok en donkere bril kwam aanlopen, in goed Gronings naar de twee andere huizen (ik wist alleen nog de naam van de eerste bewoners).
De oude baas gaf mij feilloze informatie en toen ik hem vertelde dat die woningen onder architectuur van mijn vader waren gebouwd - "mien Pa was doar architect van" -, reageerde hij met het beste Groningse compliment dat maar mogelijk is: "Nait gek".
Deze ervaring heb ik steeds weer, wanneer ik door het noordwesten van het Groninger land kom en zo van Visvliet/Grijpskerk tot Usquert telkens de "Karweien" herken, waarin zijn degelijke en door de jaren 1905-1955 heen zeer gevarieerde bouwstijl zo duidelijk herkenbaar is, inderdaad "Nait gek".
In Leens geboren op 17 januari 1885, was mijn vader de jongste - na zijn zuster Bouwine, echtgenote van O.J. Scherpenhuis, laatselijk burgemeester van Slochteren - van de twee kinderen van Temme Reitsema en Frouke Lubbers. Voor zover ik weet, heeft hij het vak van bouwen en architectuur langs twee lijnen geleerd: in de eerste plaats via de bouwpraktijk van zijn vader, de timmerman-aannemer, die ook zelf projecten wist te ontwerpen. "Ol Heer", die overigens evenmin als zijn zoon, tot de gemakkelijkste lieden behoorde, kon bij tijden royaal zijn. Toen mijn vader als achttienjarige knaap zijn eerste "karwei" als opzichter uitvoerde (een boerenschuur in Saaksumhuizen), ontving hij van zijn vader een gouden horloge met inscriptie).
In de tweede plaats heeft mijn vader cursussen bouwkunde gevolgd in Groningen (mogelijk samen met de latere Coevorder, uit Ulrum afkomstige, architect Wiebo Wieringa).
De boerderij "Westerhouw" tussen Leens en Ulrum is bijvoorbeeld onder architectuur van de Groninse architect uitgevoerd. Mogelijk ook de villa Dijkhuis aan de weg naar Ulrum en de villa tegenover "Verhildersum".
Later concentreerde het werk van Willem Reitsema Tzn, zoals hij zich - in onderscheid met een andere Willem Reitsema, een viskoopman, die ook Leens woonde, maar geen familie was - noemde, op de architectuur: overleg, ontwerp, bestek, toezicht bij aanbesteding en uitvoering der werken.
Van de lijst met bouwwerken van pa die ik samenstelde, denk ik dat deze voor 80% compleet is; ik hoop dat ik niet ten onrechte bouwwerken aan hem heb toegeschreven.
Er is in dit alles veel materiaal voor een interessant architectuurhistorisch onderzoek door een bevoegde vakman of vakvrouw.

Als Napoleon ...

Mijn vader was, denk ik, de degelijke en betrouwbare bouwer op het Groningse Hogeland, die in zijn jonge jaren zijn eigen ontwerpen leverde: die zelf ook de verantwoordelijkheid had voor wat in de jaren 20 en 30 door zijn medewerkers ontworpen werd, hij bepaalde dat tenslotte ook, maar die in stijl ontwikkeling van die tijd, de esthetische inbreng van die medewerkers heeft geïntegreerd.
Hij had, meen ik, als Napoleon, het vermogen om goede medewerkers te kiezen. Ik herinner bij b.v. D.A. Emaar, die rond 1930 in Leens werkte, later als gemeentearchitect in enkele Noord-Groningse gemeenten en tenslotte als particulier architect in Winsum.
J.B. Bakema kwam in de zomer van 1936, direct na zijn MTS-opleiding (Pa had de directeur gevraagd wie de beste was), voor enkele maanden starten in Leens.
H. Nienhuis heeft eerst als medewerker, later - omstreeks 1936-1946 - als compagnon met mijn vader gewerkt.
E. Rozema, architect te Appingedam, leverde in een eenmalige en incidentele samenwerking het ontwerp voor het café-restaurant "Mercurius" te Leens. Overigens heeft mijn vader in de naoorlogse tijd het werk alleen gedaan, zodat de ontwerpen van de laatste jaren weer geheel van zijn eigen hand afkomstig zijn.
Bij diverse Groningse boerenfamilies is Willem Reitsema de vertrouwde bouwer geweest, die in de loop der jaren telkens weer gevraagd werd.
Een schitterend voorbeeld hiervan is m.i. de boerderij "de Nie" tussen Grijpskerk en Visvliet, van indertijd de heer en mevrouw de Vries-Sytsma Poll; omstreeks 1933 bouwde mijn vader haaks op de oude boerderij een driekapsschuur en in 1954 een nieuw voorgebouw plus aan de overkant van de weg een bedrijfsleiderswoning.
Dit is naar mijn mening een van de beste "karweien".

Tenslotte

Niet alleen op het gebied van de architectuur, die zo zichtbaar aanwezig blijft, maar ook op dat der muziekbeoefening heeft mijn vader gewerkt. Hij kreeg een eremedaille in de orde van Oranje-Nassau, toen hij 60 jaar (van zijn 12de tot zijn 72ste jaar) lid was van het Fanfare-orkest "Eufonia" te Leens, waarvan hij soms ook als dirigent functioneerde. Met name in de oorlogstijd, toen er immers niet gebouwd werd, was hij dirigent van een paar koren in Leens en omgeving.
Ik dank Tijn van de Klaauw voor de vele foto's, die hij allemaal heeft willen maken. Ik dank Rie Millekamp, die met de medewerkers van het Openluchtmuseum Het Hogeland te Warffum het voorbereidende werk heeft gedaan voor deze tentoonstelling "Karweien en Probeersels".
Plaatsingslijst
49 Voor de inzage van deze stukken gelden langere wachttijden. Zie: kenmerken/details Stukken betreffende de bouw van een 30 ton weegbrug met bedieningshuisje te Ulrum, in opdracht van de Weegvereniging Ulrum e.o, 1939
945 Architectenbureau W. Reitsema Tzn. te Leens, 1915 - 1963
Plaatsingslijst
49
Voor de inzage van deze stukken gelden langere wachttijden. Zie: kenmerken/details
Stukken betreffende de bouw van een 30 ton weegbrug met bedieningshuisje te Ulrum, in opdracht van de Weegvereniging Ulrum e.o, 1939
Organisatie: Groninger Archieven
Bijlagen
1. Bijlage 1 Chronologisch overzicht van de verrichtte werkzaamheden, 1915-1963
2. Bijlage 2 Alfabetisch overzicht op naam/opdrachtgever van de werkzaamheden vanaf 1915 tot en met 1963
3. Bijlage 3 Alfabetisch overzicht per plaats van de verrichtte werkzaamheden, 1915- 1963
4. Bijlage 4 Lijst van bouwwerken, ontworpen en uitgevoerd onder toezicht van de Leenster architect Willem Reitsema Tzn

Kenmerken

Beschrijving:
Plaatsingslijst van het archief van het architectenbureau W. Reitsema Tzn. te Leens
Bewerker:
S. Koorn
Behoort tot collectie:
Rijk
Laatste Publicatie:
1996 (herzien in 2008)
Omvang:
1,80 meter