Mijn Studiezaal (inloggen)
1707 Gelderse Landdagsrecessen 1581-1798 ( Gelders Archief )
1707
Gelderse Landdagsrecessen 1581-1798
Inleiding
1 De Gelderse Landdagen en Landdagsrecessen, 1581-1798
2 De Gelderse Landdagen en hun recessen ten tijde van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en de Bataafse Republiek
3 Verklarende woordenlijst
4 Afzonderlijke boekdelen uit de series Landdagsrecessen, andere archivalia en literatuur
laatste wijziging 25-01-2023
11.982 beschreven archiefstukken
509 gedigitaliseerd
totaal 509 bestanden
Inventaris
1586 
Landdag 12 oktober - 19 oktober 1586 te Arnhem
a. Deze Landdag, de enige die in 1586 gehouden werd, is te vinden in 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4695, in 0012 Archief van de Gelderse Rekenkamer, inv. nr. S3 en in 0003 Staten van het Kwartier van Nijmegen en hun Gedeputeerden, inv. nr. 611. Hij ontbreekt echter in 0005 Staten van het Kwartier van Zutphen, inv. nr. 1384.
b. Deze Landdag werd gehouden "opten Raedthuyze", dus in het stadhuis van Arnhem, zoals de aanhef van de Landdag, in 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4695, fol. 334 r. vermeldt. Ook de te Arnhem aanwezige raadsheren van het Hof betreden het stadhuis, om de Landdag enkele brieven van stadhouder Adolf van Nieuwenaar en van kanselier Leoninus voor te leggen en enkele stukken van de afgevaardigden ter Staten-Generaal, die inmiddels zijn teruggekeerd en de vergadering verzoeken hun relaas aan te horen (2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4695, fol. 334 r.).
Inmiddels was Leicester beëdigd als gouverneur-generaal van de Unie en hadden de Gelderse raadsheren, magistraten, ambtlieden etc. op hun beurt de eed afgelegd aan koningin Elisabeth I van Engeland, zie 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4746, Bijlagen bij de landdags- en kwartiersrecessen, eedaflegging door het Hof etc., 11 juni 1586 (oude stijl).
Inmiddels was Leicester beëdigd als gouverneur-generaal van de Unie en hadden de Gelderse raadsheren, magistraten, ambtlieden etc. op hun beurt de eed afgelegd aan koningin Elisabeth I van Engeland, zie 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4746, Bijlagen bij de landdags- en kwartiersrecessen, eedaflegging door het Hof etc., 11 juni 1586 (oude stijl).
c. 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4736, boek 'Land-Zaaken E., 1582 - 1585', bevat blijkens deze titel slechts archivalia tot en met 1585. Dit is niet juist. Op fol. 293 r. - 293 v., tussen documenten uit 1585, bevindt zich een belangrijke brief van het Kwartier van Veluwe aan stadhouder Adolf van Nieuwenaar, d.d. 9 december 1586, met een verzoek tot optreden tegen Roland Yorck, door Leicester benoemd tot gouverneur over het garnizoen van de schans bij Zutphen en over de troepen op de Veluwe, aangezien Yorck zich het volledig gezag aanmatigt over Zutphen en over alle kwartierlijke ambtenaren van Veluwe.
d. Een afschrift van de aanstellingsbrief van Leicester voor Roland Yorck, geschreven in het Frans, d.d. Den Haag 15 november 1586, is opgenomen in 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4746, Bijlagen tot de landdags- en kwartiersrecessen over 1586.
e. 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4746 bevat voorts een klacht van de inwoners van Barneveld tegen inkwartiering van een vendel van 225 ruiters van ritmeester Christoffel Wolff (Wulff) en geëiste betalingen voor die ruiters, met afschrift van de toestemming hiertoe van Adolf van Nieuwenaar d.d. 21 januari 1586, zie 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4746, Bijlagen tot de landdags- en kwartiersrecessen over 1586. Vergelijk met de regesten 307 tot en met 309 over 1585 en zie regest 032 (1586).
f. 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4746 bevat verder een tweede klacht van Coenraad van Tongeren, schout van Harderwijk, d.d. 5 februari 1586, over de diefstallen van boeren in de buurt en het verwonden en gevangen nemen van boer Lubbert Bartss.
d. Een afschrift van de aanstellingsbrief van Leicester voor Roland Yorck, geschreven in het Frans, d.d. Den Haag 15 november 1586, is opgenomen in 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4746, Bijlagen tot de landdags- en kwartiersrecessen over 1586.
e. 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4746 bevat voorts een klacht van de inwoners van Barneveld tegen inkwartiering van een vendel van 225 ruiters van ritmeester Christoffel Wolff (Wulff) en geëiste betalingen voor die ruiters, met afschrift van de toestemming hiertoe van Adolf van Nieuwenaar d.d. 21 januari 1586, zie 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4746, Bijlagen tot de landdags- en kwartiersrecessen over 1586. Vergelijk met de regesten 307 tot en met 309 over 1585 en zie regest 032 (1586).
f. 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4746 bevat verder een tweede klacht van Coenraad van Tongeren, schout van Harderwijk, d.d. 5 februari 1586, over de diefstallen van boeren in de buurt en het verwonden en gevangen nemen van boer Lubbert Bartss.
16 oktober 
Vervolg van regest 024 Nota bene:
d. 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4695, fol. 338 r. bevat een doorgehaalde, alternatieve versie van de "Resolutie opt punct van die Contributie...". Deze heeft dezelfde strekking als de officieel opgetekende versie, maar bevat twee toegevoegde bepalingen:
- Grondbezitters die in de stad wonen en aldaar aan de Middelen meebetalen, zijn vrijgesteld van heffingen op hun landerijen.
- Alle toezeggingen worden gedaan op de voorwaarden dat (1) de Gelderse onderdanen terstond bevrijd zullen worden van het geweld en de afpersingen, gepleegd door de eigen troepen; en (2) dat zij door de Raad van State of anderen niet onderworpen worden aan extra lasten of onbehoorlijke gedwongen geldheffingen.
Blijkens aantekening op fol. 338 r. zou deze tweede, met nadere voorwaarden aangevulde versie in de namiddag van 16 oktober 1586 aan Leicester zijn aangeboden; zie ook regest 026 (1586).
e. "Syn Ex[cellen]cie": hier: Robert Dudley graaf van Leicester, gouverneur-generaal van de Verenigde Nederlanden voor koningin Elisabeth I van Engeland.
f. Voor een brief van de stad Wageningen d.d. 18 jan.1586 over de invoering van de Generale Middelen, het garnizoen en de ernstige geldnood aldaar, zie 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4820; zie ook aldaar voor de invordering van contributie, ruitergelden en Middelen, de brieven d.d. 22, 28, 29 en 31 jan. 1586, 2, 7, 17, 19 en 20 febr. 1586, 1, 11, 12, 15, 22 en 25 maart 1586, en 16, 17 en 19 april, 5 en 19 mei 1586.
g. In 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4695, fol. 337 v., staat midden boven dit besluit in het klein het cijfer 19 genoteerd. Blijkbaar heeft men getracht in de resoluties een bepaalde nummering aan te brengen. In 0012 Gelderse Rekenkamer, inv. nr. S 3 en in 0003 Staten van het Kwartier van Nijmegen en hun Gedeputeerden, inv. nr. 611 ontbreekt deze nummering.
h. Voor 'stilo novo / veteri', Generale Middelen, contributie, brandschatting, zie Verklarende woordenlijst.
d. 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4695, fol. 338 r. bevat een doorgehaalde, alternatieve versie van de "Resolutie opt punct van die Contributie...". Deze heeft dezelfde strekking als de officieel opgetekende versie, maar bevat twee toegevoegde bepalingen:
- Grondbezitters die in de stad wonen en aldaar aan de Middelen meebetalen, zijn vrijgesteld van heffingen op hun landerijen.
- Alle toezeggingen worden gedaan op de voorwaarden dat (1) de Gelderse onderdanen terstond bevrijd zullen worden van het geweld en de afpersingen, gepleegd door de eigen troepen; en (2) dat zij door de Raad van State of anderen niet onderworpen worden aan extra lasten of onbehoorlijke gedwongen geldheffingen.
Blijkens aantekening op fol. 338 r. zou deze tweede, met nadere voorwaarden aangevulde versie in de namiddag van 16 oktober 1586 aan Leicester zijn aangeboden; zie ook regest 026 (1586).
e. "Syn Ex[cellen]cie": hier: Robert Dudley graaf van Leicester, gouverneur-generaal van de Verenigde Nederlanden voor koningin Elisabeth I van Engeland.
f. Voor een brief van de stad Wageningen d.d. 18 jan.1586 over de invoering van de Generale Middelen, het garnizoen en de ernstige geldnood aldaar, zie 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4820; zie ook aldaar voor de invordering van contributie, ruitergelden en Middelen, de brieven d.d. 22, 28, 29 en 31 jan. 1586, 2, 7, 17, 19 en 20 febr. 1586, 1, 11, 12, 15, 22 en 25 maart 1586, en 16, 17 en 19 april, 5 en 19 mei 1586.
g. In 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4695, fol. 337 v., staat midden boven dit besluit in het klein het cijfer 19 genoteerd. Blijkbaar heeft men getracht in de resoluties een bepaalde nummering aan te brengen. In 0012 Gelderse Rekenkamer, inv. nr. S 3 en in 0003 Staten van het Kwartier van Nijmegen en hun Gedeputeerden, inv. nr. 611 ontbreekt deze nummering.
h. Voor 'stilo novo / veteri', Generale Middelen, contributie, brandschatting, zie Verklarende woordenlijst.
026 Op de avond van 16 oktober hebben de comparanten van de Landdag gezamenlijk op het Hof van Nassau de graaf van Leicester verwelkomd en bedankt voor het accepteren van zijn functie als gouverneur-generaal. Men verzoekt Leicester bij zijn aanstaande vertrek naar Engeland koningin Elisabeth nader te onderhouden over de ellendige toestand van de Nederlanden en er bij haar op aan te dringen spoedig de volledige soevereiniteit over die landen te aanvaarden.
1707 Gelderse Landdagsrecessen 1581-1798
Inventaris
1586
Landdag 12 oktober - 19 oktober 1586 te Arnhem
16 oktober
026
Op de avond van 16 oktober hebben de comparanten van de Landdag gezamenlijk op het Hof van Nassau de graaf van Leicester verwelkomd en bedankt voor het accepteren van zijn functie als gouverneur-generaal. Men verzoekt Leicester bij zijn aanstaande vertrek naar Engeland koningin Elisabeth nader te onderhouden over de ellendige toestand van de Nederlanden en er bij haar op aan te dringen spoedig de volledige soevereiniteit over die landen te aanvaarden.
Datering:
1586 oktober 16
Notabene:
a. Uit de propositie van kanselier Leoninus en Killigrew had men begrepen dat Leicester weldra zou afreizen naar Engeland.
b. "Syn Ex[cellen]cie": hier: Robert Dudley graaf van Leicester.
c. "den Raedtzheer Kiligerewe": Sir Henry Killigrew (ca. 1528-1603), Engels parlementslid en bekwaam diplomaat, trouw aanhanger van koningin Elisabeth I en van Robert Dudley graaf van Leicester; lid van Elisabeths raad voor de Nederlanden en de Raad van State.
d. De handelingen van 16 oktober geven geen aanwijzingen omtrent het aanbieden aan Leicester van de doorgehaalde, alternatieve "Resolutie opt punct van die Contributie...", te vinden in 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4695, fol. 338 r. Blijkens aantekening op dit document zou het op 16 oktober in de namiddag aan Leicester zijn gepresenteerd.
c. Inhoud van deze alternatieve resolutie (zie ook regest 024, 1586):
1. De Landdag betuigt te zullen voortgaan met het invoeren van de Middelen conform de 'Acte van contributie' van 1 februari 1586 en de wijze van heffing zoals op dat moment toegepast te Arnhem.
2. De Middelen zullen in de steden en op het platteland geheven worden.
3. Waar die heffing op het platteland wegens vijandelijk geweld onmogelijk is, zullen de inwoners per maand evenveel contributie betalen als zij als brandschatting aan de vijand betalen, totdat de Middelen ook daar ingevoerd kunnen worden.
4. Grondbezitters die in de stad wonen en aldaar aan de Middelen meebetalen, zijn vrijgesteld van heffingen op hun landerijen.
5. Dit alles op de voorwaarden dat (1) de Gelderse onderdanen terstond bevrijd zullen worden van het geweld en de afpersingen, gepleegd door de eigen troepen; en (2) dat zij door de Raad van State of anderen niet onderworpen worden aan extra lasten of onbehoorlijke gedwongen geldheffingen.
d. Deze handeling is, onjuist, in de recessen opgenomen onder 17 i.p.v. 16 oktober, en in dit exemplaar genummerd met "22"; een nummering die in andere exemplaren van de recessen niet voorkomt.
b. "Syn Ex[cellen]cie": hier: Robert Dudley graaf van Leicester.
c. "den Raedtzheer Kiligerewe": Sir Henry Killigrew (ca. 1528-1603), Engels parlementslid en bekwaam diplomaat, trouw aanhanger van koningin Elisabeth I en van Robert Dudley graaf van Leicester; lid van Elisabeths raad voor de Nederlanden en de Raad van State.
d. De handelingen van 16 oktober geven geen aanwijzingen omtrent het aanbieden aan Leicester van de doorgehaalde, alternatieve "Resolutie opt punct van die Contributie...", te vinden in 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4695, fol. 338 r. Blijkens aantekening op dit document zou het op 16 oktober in de namiddag aan Leicester zijn gepresenteerd.
c. Inhoud van deze alternatieve resolutie (zie ook regest 024, 1586):
1. De Landdag betuigt te zullen voortgaan met het invoeren van de Middelen conform de 'Acte van contributie' van 1 februari 1586 en de wijze van heffing zoals op dat moment toegepast te Arnhem.
2. De Middelen zullen in de steden en op het platteland geheven worden.
3. Waar die heffing op het platteland wegens vijandelijk geweld onmogelijk is, zullen de inwoners per maand evenveel contributie betalen als zij als brandschatting aan de vijand betalen, totdat de Middelen ook daar ingevoerd kunnen worden.
4. Grondbezitters die in de stad wonen en aldaar aan de Middelen meebetalen, zijn vrijgesteld van heffingen op hun landerijen.
5. Dit alles op de voorwaarden dat (1) de Gelderse onderdanen terstond bevrijd zullen worden van het geweld en de afpersingen, gepleegd door de eigen troepen; en (2) dat zij door de Raad van State of anderen niet onderworpen worden aan extra lasten of onbehoorlijke gedwongen geldheffingen.
d. Deze handeling is, onjuist, in de recessen opgenomen onder 17 i.p.v. 16 oktober, en in dit exemplaar genummerd met "22"; een nummering die in andere exemplaren van de recessen niet voorkomt.
Bloknummer:
2000
Inventarisnummer:
4695
Folionummer:
340 r.
Organisatie: Gelders Archief
laatste wijziging 15-06-2018
laatste wijziging 25-01-2023
11.982 beschreven archiefstukken
509 gedigitaliseerd
totaal 509 bestanden
Kenmerken
laatste wijziging 25-01-2023
11.982 beschreven archiefstukken
509 gedigitaliseerd
totaal 509 bestanden
