Mijn Studiezaal (inloggen)
560 Luchtpamfletten ( NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies )
560
Luchtpamfletten
Geschiedenis
Dit is een collectie van tijdens de Tweede Wereldoorlog door Duitsland, de Geallieerden en Japan uitgestrooide pamfletten. Deze dienden uiteraard voor propaganda-doeleinden maar ook vaak om de bevolking van de bezette gebieden van informatie over het verloop van de oorlog te voorzien.
De totale omvang van de collectie is 1,8 meter luchtpamfletten uit Europa en 0.3 meter uit Azië, bestaande uit 3 deelcollecties pamfletten:
- Verspreid door Duitsland boven en in Europa
- Verspreid door de Geallieerden boven en in Europa
- Verspreid door Japan en de Geallieerden in en boven Zuid-Oost-Azië en het Pacific-gebied.
- Verspreid door Duitsland boven en in Europa
- Verspreid door de Geallieerden boven en in Europa
- Verspreid door Japan en de Geallieerden in en boven Zuid-Oost-Azië en het Pacific-gebied.
De collectie van het NIOD is voor Nederland tamelijk compleet: zij bevat van vrijwel alle pamfletten waarvan bekend is dat ze zijn verspreid een exemplaar. Juist de omvang en de mate van compleetheid van de collectie van het NIOD maakt deze collectie belangwekkend voor historisch onderzoek. Het verschaft inzicht in de wijze waarop de oorlogvoerende partijen de burgerbevolking psychologisch trachtten te beïnvloeden, welke onderwerpen voor propaganda werden gebruikt en waarover men de bevolking wilde informeren. Het vermommen van propaganda door het te laten lijken op propaganda van de vijand noemt men Black Propaganda.
De collectie Luchtpamfletten is geordend op werelddeel, daarbinnen op herkomst en daarbinnen op verspreidingsgebied en periode. Ze zijn genummerd volgens bepaalde codes, die meestal gebruikt werd door de betreffende afzender en ook op de pamfletten zelf stond. Waar deze pamfletten zelf geen code hadden, heeft het NIOD er bij de beschrijving een nummering in aangebracht die mede verwijst naar de archiefdoos en de map waar het pamflet in opgeborgen zit.
Uit deze collectie is voor het programma Erfgoed van de Oorlog in 2009 voor digitalisering een selectie gemaakt van de pamfletten die op Nederland of Nederlands-Indië gericht waren. Dit betrof 685 pamfletten, die digitaal beschikbaar zijn in Oorlogsbronnen.nl en op het Geheugen van Nederland.
Uit deze collectie is voor het programma Erfgoed van de Oorlog in 2009 voor digitalisering een selectie gemaakt van de pamfletten die op Nederland of Nederlands-Indië gericht waren. Dit betrof 685 pamfletten, die digitaal beschikbaar zijn in Oorlogsbronnen.nl en op het Geheugen van Nederland.
Literatuur:
Michael Balfour: Propaganda in war, 1939-1945. Organisations, policies and publics in Britain and Germany (London, 1979)
Charles Cruickshank: The fourth arm. Psychological warfare 1938-1945 (London, 1977)
Klaus Kirchner (red.): Flugblattpropaganda im 2. Weltkrieg. Europa (Erlangen, 1974-1996)
René Kok en Erik Somers: Nederland en de Tweede Wereldoorlog, hoofdstuk 24: Nederland vecht door (Amsterdam, 1995)
René Kok en Erik Somers: Nederland en de Tweede Wereldoorlog, hoofdstuk 34: Nederlands-Indië bezet (Amsterdam, 1995)
Clayton D. Laurie: The propaganda warriors. America’s crusade against Nazi Germany (Lawrence, KS, 1996)
Leonard de Vries en Jan de Groot (samenst.): De Wervelwind, de Vliegende Hollander en andere uit de lucht verspreide vlugschriften. Een fascinerende selectie uit de oorlogsjaren 1940-1945 (Laren, 1974)
The Psywar Society. An international Association of Psychological Warfare Historians & Aerial Propaganda Leaflet Collectors. http://www.psywarsoc.org
Michael Balfour: Propaganda in war, 1939-1945. Organisations, policies and publics in Britain and Germany (London, 1979)
Charles Cruickshank: The fourth arm. Psychological warfare 1938-1945 (London, 1977)
Klaus Kirchner (red.): Flugblattpropaganda im 2. Weltkrieg. Europa (Erlangen, 1974-1996)
René Kok en Erik Somers: Nederland en de Tweede Wereldoorlog, hoofdstuk 24: Nederland vecht door (Amsterdam, 1995)
René Kok en Erik Somers: Nederland en de Tweede Wereldoorlog, hoofdstuk 34: Nederlands-Indië bezet (Amsterdam, 1995)
Clayton D. Laurie: The propaganda warriors. America’s crusade against Nazi Germany (Lawrence, KS, 1996)
Leonard de Vries en Jan de Groot (samenst.): De Wervelwind, de Vliegende Hollander en andere uit de lucht verspreide vlugschriften. Een fascinerende selectie uit de oorlogsjaren 1940-1945 (Laren, 1974)
The Psywar Society. An international Association of Psychological Warfare Historians & Aerial Propaganda Leaflet Collectors. http://www.psywarsoc.org
laatste wijziging 14-06-2022
3.188 beschreven archiefstukken
660 gedigitaliseerd
totaal 660 bestanden
Inventaris
3. Pamfletten Pacific gebied 
Verantwoordelijk voor het maken van luchtpamfletten in het Pacific gebied was de United States Army Psychological Warfare Branch van het South East Asia Command (SEAC) in nauwe samenwerking met de Britse Psychological Warfare Division (PWD) en het Office of War Information (OWI). Voor de verspreiding van de pamfletten zorgde het Far Eastern Liaison Office (FELO), gevestigd in Australië.
In deze collectie zijn opgenomen:
a) Pamfletten verspreid door het Nederlands-Indische Gouvernement
b) Pamfletten verspreid door de Geallieerden
c) Pamfletten verspreid door Japan
De tekst van veel pamfletten is tweetalig: Japans en de inheemse taal, bijvoorbeeld Maleis.
Ook in deze collectie opgenomen, hoewel het een geheel ander deel van de wereld betreft, zijn pamfletten verspreid boven de vroegere Nederlandse koloniën Suriname en de Nederlandse Antillen.
In deze collectie zijn opgenomen:
a) Pamfletten verspreid door het Nederlands-Indische Gouvernement
b) Pamfletten verspreid door de Geallieerden
c) Pamfletten verspreid door Japan
De tekst van veel pamfletten is tweetalig: Japans en de inheemse taal, bijvoorbeeld Maleis.
Ook in deze collectie opgenomen, hoewel het een geheel ander deel van de wereld betreft, zijn pamfletten verspreid boven de vroegere Nederlandse koloniën Suriname en de Nederlandse Antillen.
3.14. Nederlands-Indië/Indonesië (door Japanners verspreide pamfletten) 
660 Proclamatie van de Bevelhebber der Japanse strijdkrachten: "Aan het heele Indonesische volk". "Het doel van Japan bij het uitzenden van een expeditie naar Indonesia is de grondlegging voor een gemeenschappelijk bestaan ...; het streven naar bevordering van het geluk en welzijn van de Indonesische massa's ... door omverwerping van het voormalig regiem ... Het Indonesisch Volk dient zich terdege rekenschap te geven het bovenstaande en onmiddelijk samen te werken met Japan. Zij die ons tegenwerken zullen zwaar gestraft worden" i
560 Luchtpamfletten
Inventaris
3. Pamfletten Pacific gebied
3.14. Nederlands-Indië/Indonesië (door Japanners verspreide pamfletten)
660
Proclamatie van de Bevelhebber der Japanse strijdkrachten: "Aan het heele Indonesische volk". "Het doel van Japan bij het uitzenden van een expeditie naar Indonesia is de grondlegging voor een gemeenschappelijk bestaan ...; het streven naar bevordering van het geluk en welzijn van de Indonesische massa's ... door omverwerping van het voormalig regiem ... Het Indonesisch Volk dient zich terdege rekenschap te geven het bovenstaande en onmiddelijk samen te werken met Japan. Zij die ons tegenwerken zullen zwaar gestraft worden"
Code:
35-13-13.2
Aanvraagnummer:
660
verspreidingsdatum:
februari 1942
Taal:
Nederlands
Rubriekscode:
3.14.
Verspreidingsgebied:
Nederlands-Indië/Indonesië (door Japanners verspreide pamfletten)
NB:
Verspreid onder meer boven Java. 1-zijdig bedrukt, wit papier/rood-zwarte tekst
Trefwoorden:
laatste wijziging 20-08-2015
1 gedigitaliseerd
laatste wijziging 14-06-2022
3.188 beschreven archiefstukken
660 gedigitaliseerd
totaal 660 bestanden
Kenmerken
over het archief:
De collectie bevat pamfletten die tijdens de Tweede Wereldoorlog door Duitsland, de Geallieerden en Japan zijn uitgestrooid. De pamfletten dienden niet alleen voor propaganda-doeleinden maar ook vaak om de bevolking van de bezette gebieden van informatie over het verloop van de oorlog te voorzien.
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Omvang:
2,1 meter
Status:
NIOD-KNAW collectie
Trefwoorden:
Categorie:
laatste wijziging 14-06-2022
3.188 beschreven archiefstukken
660 gedigitaliseerd
totaal 660 bestanden
