Uw zoekacties: Beckers Hans (2/2)
Artikelen ( Heemkundevereniging Houthem-St.Gerlach )
beacon
 
 
Artikel
Beckers Hans (2/2)
Datering:
2013
Titel:
Beckers Hans (2/2)
Auteur:
Jaap de Boer
Titel tijdschrift:
't Sjtegelke
Afleveringsnummer:
't Sjtegelke, 20 (2013) nr. 1 (juli), p. 13-21
Samenvatting:
Derde
Anton Bosch uit Heek kwam van Maastricht langs St. Gerlach met “sijnen glase craam op den rug”. Hij gaf Joes opdracht om over enkele dagen ‘s avonds op de Raarheide te verschijnen omdat “sij moeten gaan wat buijd maeken”.
‘t Toeval wilde, dat Joes van de Proost van het klooster iemand die avond naar Raar moest vergezellen. Toen hij terugkwam, wilde hij naar huis gaan, omdat hij weinig zin in deze diefstal had. Het liep anders, want hij werd in het zogenaamde “Rondböske” tegen gehouden door Anton Bosch, Pieter Gelders, Lins Schouteten, Hendrik Akkermans en nog enkele anderen. Samen gingen ze naar de Raarheide, waar nog een aantal anderen hen opwachtte. Anton, die het commando voerde, verdeelde de bende in drie groepen. Zelf ging hij met zijn groep langs de straat het dorp in. De bendeleden uit Geulemberg en Houthemerberg moesten naar rechts, om het dorp heen naar de kant van de waterval en Pieter Gelders met Joes en anderen volgden de eerste groep een eind en gingen dicht bij het huis van het slachtoffer, Theunis uit Raar, op wacht staan. De eerste groep had de huisdeur bij Theunis opengebroken en alles gestolen, wat ze mee konden nemen en Lins Schouteten had Joes verteld, dat ze de mensen in het huis vastgebonden hadden.
Na ongeveer een uur kwam, zonder dat ze ook maar enig gerucht of alarm gehoord hadden, Anton met de anderen bij hen en zei, dat ze klaar waren en dus naar huis konden gaan. Daarop gingen Joes en de mensen uit zijn groep terug naar Houthem, waar zij ‘s nachts om drie uur aankwamen. Zij waren “over weg seer begerig geweest om te weeten wat se uijt deesen diefstal souden trekken”, want Anton had hun een aandeel toegezegd.
Bij al deze acties waren de meesten gewapend met stokken, alleen Pieter Gelders en Anton Bosch hadden gaffels als wapen.
Ongeveer drie weken later had Joes van Lins Schouteten hem namens Anton Bosch twee schellingen gegeven.
Samenvatting2:
In de aanklacht van 18 mei 1775 tegen Joes bevindt zich ook een stuk, waaruit blijkt, dat Lins Schouteten, Hendrik Akkermans, Gerard, Nijst en Stafs Bakbier in bekentenissen bij hun verhoren, eveneens “onder tortuur” in 1773 en 1774 hem beschuldigen als mededader aan de voorgaande en een aantal andere diefstallen en verklaren, dat Joes bendelid was en de eed had afgelegd.

De aanklager, Mr. W.D. Vignon Lt Hoogh Drossard des Lands Valkenborg, heeft alles wel overwogen en vindt deze “euveldaden in een landt waer goede justitie en politie regeert niet tollerabel en anderen ten exempel hoogst straf¬baar”, met als gevolg:
“soo is ’t dat Scheepenen van het Hoog Gerechte der Stad en Vrijheijd Valckenborgh, ter manisse van den WelEed: gestr Heer Voogd in naeme van wegens Haar Hoogmoogende Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Needer Landen regtdoende, en condemneeren den beclde joes: Pirongs alias Bekkers Hans omgebracht te worden ter plaatse daar men gewoon is crimineele justitie te doen, en aldaer aen den Scherprechter overgeleevert sijnde met de coorde gestraft te worden dat er de dood naar volgt, en dat vervolgens des selfs doode Lichaem in een keten geklonken andere ten Exempel en affschrick op het galgevelt sal worden en blijven hangen”.
Bovendien wordt Joes veroordeeld tot de justitiële kosten en worden al zijn goederen geconfisceerd.

De veroordeling is op 22 juni 1775 op de pui van het Landshuis aangeplakt en op dezelfde dag is door de Scheepen Van Craen op de executieplaats “het stockje gebrooken”. Dat gebeurde in tegenwoordigheid van de ter dood veroordeelde, terwijl de volgende woorden werden uitgesproken: “Zoo waarlyck, als dit Stockje door my gebrooken wordt, zoo waarlijk zal uw ziel van uw lichaam worden gescheiden”, waarmee te kennen gegeven werd, dat de zaak hiermee was afgedaan en de rechters hun bemoeienis ermee hadden beëindigd. Daarna werden Joes Pirongs samen met nog zes andere personen op de Lommeleberg bij Valkenburg opgehangen.
Samenvatting3:
Je zult niet eenvoudig een kaart vinden, waar de Lommeleberg op staat. Door toeval kwam ik erachter, dat het gaat om de hoogste heuvel bij Valkenburg, die nu Emmaberg heet en getooid is met een grote zendmast.
Vandaar kijkt men prachtig in het dal en over de velden. Vervolg je dan de weg naar de top van de heuvel, dan passeer je eerst dit natuurlijke kruis. Op het hoogste punt gekomen, bereik je een vredige akker, waar niets erop wijst, dat hier vroeger het galgenveld lag, waar onze voorouder aan zijn einde kwam.

De naam Lommeleberg is mogelijk te verklaren door het Limburgse woord “loemele”, dat “lompen” betekent. Het zou dan gaan om de lompen, die achterbleven als de stoffelijke overschotten vergaan waren of door “de vogelen” waren verorberd.

In de Middelburchse Courant van 4 juli 1775 werd het volgende bericht opge-nomen:

NEDERLANDEN
Maastricht, den 24 Juny. Gepasseerde Don-
derdag zyn 'er weder 7 Perzoonen van de grouwelyke
Bende te Valkenburg opgehangen.

Justitie was hard en al heel snel stond men bij de tweede vrouw van Joes, Anna Christina Weusten, op de stoep om de boedel te confisceren.
In de gemaakte inventaris staan de volgende bezittingen: “twee stolen, een dito, een kroekebank, mostart pot zoutvat, thee reck, thijn en 2 meelvatjes, lepel reck en Emmer, twee kettingen en hangijser, twee boterpotten, een sluijd mandel en ijser ketel, een moulje, een vuijt ijser de vrouw, een ijser pot, bed laken schaars hooft peluw, een kastje joseph jood, een tafeltje, een kist, een koije vrouw [een vrouwelijke koe]”, alles tezamen geschat op een waarde van ƒ 41,14.
Samenvatting4:
Daarnaast waren er nog enkele uit erfenissen verkregen stukken grond. De geschatte waarde daarvan was ƒ 40,-. Mogelijk met hulp van anderen koopt Anna deze grond terug. Toch blijft ze nu geheel berooid achter met haar twee kinderen van vier en twee jaar oud. Haar stiefzoon Matthias is 23 jaar. Hij maakt zich na al deze schande zo ver mogelijk uit de voeten en dat verklaart, waarom wij hem terugvinden in Leeuwarden.


Bronnen
Archief van het Hof van Assisen te Groningen 1811-1838. Inv. nr: 6-107, arrest d.d. 4 september 1827
Landen van Overmaas - inv. nrs: 8152, 8172, 8183, 8194, 8195
Anton Blok, “De Bokkenrijders, roversbenden en geheime genootschappen in de Landen
van Overmaas (1730-1774)”. - Amsterdam, 1991
John van Eekelen, “Bokkenrijders en hun afstammelingen” (http://johnve.home.xs4all.nl/)
Melchior Juliaan, “De Bokkenrijders, feiten en legenden”. - Hasselt, 1915 en 1981
H.J.J. Philippens, “Houthems Verleden”. - Eygelshoven, 1983

© J.J. de Boer, Boekelo 2012.
Samenvatting5:
Foto's:
- “De Kloes op de Sjaasberg”
- In het Savelsbos
- Het glooiende landschap van de voormalige Raarheide
- De Emmaberg bij Valkenburg
- Het galgenveld op de top van de Emmaberg, voorheen Lommeleberg.
Trefwoorden:
Geografische namen: