Mijn Studiezaal (inloggen) 32 zoekresultaten
Artikelen Collectie artikelen
Herinneringen uit mijn Houthemse jeugd (8)
Datering:
2007
Titel:
Herinneringen uit mijn Houthemse jeugd (8)
Auteur:
Jos Bielders
Titel tijdschrift:
't Sjtegelke
Afleveringsnummer:
't Sjtegelke, 14 (2007) nr. 2 (december), p. 27
Samenvatting:
Sinds enige jaren treft u in dit ‘Sjtegelke’ bijdragen van mij aan die teruggrijpen op mijn jeugd in Houthem, het dorp dat ik voorgoed verliet toen ik mijn militaire dienstplicht ging vervullen. Weliswaar woon ik, na vele omzwervingen, nu weer onder de rook van dit fraaie dorp en maakt zich van mij, als ik er ben, iedere keer een gevoel van melancholie meester dat ik probeer te verklaren.
Vaststaat dat de eerste bewustwordingsprocessen in het kinderleven vooral worden gekleurd door de directe omgevingsfactoren, het gezin, de straat, de school en, in ons toen nog uitgesproken katholieke zuiden, de kerk.
De kleinschaligheid en de jeugd die door de omgeving liefdevol wordt omringd geeft het gevoel van veiligheid en bescherming.
‘Laat mij deze wereld voelen als uw liefde, die vorm aanneemt; dan zal mijn liefde haar helpen‘ zo schreef Tagore in zijn boek ‘ Zwervende vogels’.
Op deze wijze schep je als kind een volmaakte wereld om je heen. Veel later ontdek je pas dat diezelfde planeet verre van volmaakt is en grijp je, op momenten dat je daar even ver van wil zijn, maar al te graag terug op de wereld van jezelf, die van je kinderjaren. Zo ook in mijn geval.
De vervelende zaken uit je jeugd filter je, naar de mate waarin deze ingebed was in de warmte van je omgeving, er merendeels uit. De mooie, avontuurlijke dingen beklijven veel beter, zo is mijn ervaring.
Ik werd dat laatste heel nadrukkelijk gewaar toen ik onlangs werd geconfronteerd met de belevingswereld van het bij ons, in de nadagen van de oorlog, ondergedoken Joodse gezin. Na veel jaren wist mijn broer Leo, na veel en intensief speurwerk, contact te leggen met de kinderen, inmiddels natuurlijk ook opa en oma, die in de Verenigde Staten bleken te wonen.
Vaststaat dat de eerste bewustwordingsprocessen in het kinderleven vooral worden gekleurd door de directe omgevingsfactoren, het gezin, de straat, de school en, in ons toen nog uitgesproken katholieke zuiden, de kerk.
De kleinschaligheid en de jeugd die door de omgeving liefdevol wordt omringd geeft het gevoel van veiligheid en bescherming.
‘Laat mij deze wereld voelen als uw liefde, die vorm aanneemt; dan zal mijn liefde haar helpen‘ zo schreef Tagore in zijn boek ‘ Zwervende vogels’.
Op deze wijze schep je als kind een volmaakte wereld om je heen. Veel later ontdek je pas dat diezelfde planeet verre van volmaakt is en grijp je, op momenten dat je daar even ver van wil zijn, maar al te graag terug op de wereld van jezelf, die van je kinderjaren. Zo ook in mijn geval.
De vervelende zaken uit je jeugd filter je, naar de mate waarin deze ingebed was in de warmte van je omgeving, er merendeels uit. De mooie, avontuurlijke dingen beklijven veel beter, zo is mijn ervaring.
Ik werd dat laatste heel nadrukkelijk gewaar toen ik onlangs werd geconfronteerd met de belevingswereld van het bij ons, in de nadagen van de oorlog, ondergedoken Joodse gezin. Na veel jaren wist mijn broer Leo, na veel en intensief speurwerk, contact te leggen met de kinderen, inmiddels natuurlijk ook opa en oma, die in de Verenigde Staten bleken te wonen.
Samenvatting2:
Intens mailcontact kwam tot stand en dat verliep aanvankelijk heel erg soepel en bevrijdend. Het werd moeilijker toen de gevoelservaringen, die wederzijds in onze geheugens waren opgeslagen, uit elkaar gingen lopen en zelfs gingen botsen. Hun wereld werd destijds bedreigd, ze moesten een verborgen leven leiden - ze mochten bijvoorbeeld niet naar de school in Houthem - in een vreemde omgeving en met angst voor overleven. Dat tekende hun jeugd waardoor veel dingen anders werden beleefd dan bij mij het geval was.
Ondanks dat je er als oudere, wijze mensen goed mee denkt te kunnen omgaan, bleken onze werelden toch zover uit elkaar te blijven liggen dat ze de contacten gingen beïnvloeden . Lagen en liggen mijn wortels in het Houthemse, voor hen, als kind op drift, ontbreekt die plek en is Houthem een plek waar de inbedding in de gemeenschap ontbrak. Het contact verwaterde en hield tenslotte op, daar waar de mentale kracht ontbrak om elkaars inzichten in warme gevoelens omtrent onze jeugd te delen. Houthem blijkt voor hen een trauma te zijn geworden. Hoe een dorp vorm krijgt in je verdere leven hangt dus af van het gevoel dat het je toestopte. Zoveel is duidelijk, de mooie herinneringen uit je jeugd koesteren gedurende je verdere leven maken je tot een evenwichtiger mens .
Het is daarom dat ik met veel plezier een bijdrage lever in dit blad . Houthem is niet alleen een mooie jeugdherinnering, het was en is een inspiratiebron voor veel dingen in mijn leven.
Ondanks dat je er als oudere, wijze mensen goed mee denkt te kunnen omgaan, bleken onze werelden toch zover uit elkaar te blijven liggen dat ze de contacten gingen beïnvloeden . Lagen en liggen mijn wortels in het Houthemse, voor hen, als kind op drift, ontbreekt die plek en is Houthem een plek waar de inbedding in de gemeenschap ontbrak. Het contact verwaterde en hield tenslotte op, daar waar de mentale kracht ontbrak om elkaars inzichten in warme gevoelens omtrent onze jeugd te delen. Houthem blijkt voor hen een trauma te zijn geworden. Hoe een dorp vorm krijgt in je verdere leven hangt dus af van het gevoel dat het je toestopte. Zoveel is duidelijk, de mooie herinneringen uit je jeugd koesteren gedurende je verdere leven maken je tot een evenwichtiger mens .
Het is daarom dat ik met veel plezier een bijdrage lever in dit blad . Houthem is niet alleen een mooie jeugdherinnering, het was en is een inspiratiebron voor veel dingen in mijn leven.
Trefwoorden:
Geografische namen:
Organisatie: Heemkundevereniging Houthem-St.Gerlach
laatste wijziging 01-11-2024
Artikelen Collectie artikelen
Ria Gerritsen, het onderduikstertje bij de familie Mulleneers
Datering:
2004
Titel:
Ria Gerritsen, het onderduikstertje bij de familie Mulleneers
Auteur:
Marij de Goede-van Gelder
Titel tijdschrift:
't Sjtegelke
Afleveringsnummer:
't Sjtegelke, jrg. 11, nr. 1, juni 2004, p. 21-24
Samenvatting:
Vóór de oorlog woonden er 140.000 joden in Nederland, 105.000 zijn er omgebracht. Het is een eenvoudige rekensom: 35.000 van hen overleefden, daarvan ben ik er één van.
“Goede” Nederlanders hebben hun leven in de waagschaal gesteld om joodse mensen te redden. Zo ook de familie Mulleneers, destijds woonachtig op de Provinciale weg in Houthem-St. Gerlach. Het was april 1943 toen mijn ouders besloten onder te duiken. Dat was vrij laat, de meeste joden waren al weg, ofwel gedeporteerd danwel ondergedoken. Vrijwel onze hele familie was al gedeporteerd.
Mijn vader heeft wel eens gezegd dat het de moeilijkste beslissing was die ze ooit genomen hebben. En dat is zo. Je geeft niet zomaar je kinderen aan vreemde mensen, niet wetende of je ze ooit zult terugzien. Ons gezin bestond uit vader, moeder en drie kinderen. Ik was de jongste, geboren in 1939, mijn zusjes van 1932 en 1933.
In april 1943 werd ik door dhr. Paul Terwindt (tijdens de oorlog “oom Jan”) bij de familie Mulleneers gebracht. Het was een lange trein-reis, dat kan ik me nog vaag herinneren. Ik werd nl. thuis gehaald door een dame, mevr. Tiny v.d. Bilt (arts te Maastricht), die mij later overgaf aan dhr. Terwindt.
Het gezin Mulleneers bestond uit 6 personen t.w. pap, mam, Bertie, Lie, Jo en Koep. Deze laatste was de ongetrouwde broer van mam die voor zover ik weet altijd bij ons in huis is geweest. Het was een schat van een man. De meisjes waren 9 en 10 jaar ouder dan ik en Jo 5 jaar.
Bert en Lie ontfermden zich onmiddellijk over mij en namen mij mee naar de konijntjes die ik aapjes noemde!
Eigenlijk voelde ik me snel thuis. Ze leerden me Limburgs spreken en al gauw zei ik ook pap en mam. Ik moest mee naar Bella, de naaister waar jurkjes voor me gemaakt werden. Mam had een geruite bloes en van dezelfde stof kreeg ik een jurkje waarna we samen op de foto gingen.
“Goede” Nederlanders hebben hun leven in de waagschaal gesteld om joodse mensen te redden. Zo ook de familie Mulleneers, destijds woonachtig op de Provinciale weg in Houthem-St. Gerlach. Het was april 1943 toen mijn ouders besloten onder te duiken. Dat was vrij laat, de meeste joden waren al weg, ofwel gedeporteerd danwel ondergedoken. Vrijwel onze hele familie was al gedeporteerd.
Mijn vader heeft wel eens gezegd dat het de moeilijkste beslissing was die ze ooit genomen hebben. En dat is zo. Je geeft niet zomaar je kinderen aan vreemde mensen, niet wetende of je ze ooit zult terugzien. Ons gezin bestond uit vader, moeder en drie kinderen. Ik was de jongste, geboren in 1939, mijn zusjes van 1932 en 1933.
In april 1943 werd ik door dhr. Paul Terwindt (tijdens de oorlog “oom Jan”) bij de familie Mulleneers gebracht. Het was een lange trein-reis, dat kan ik me nog vaag herinneren. Ik werd nl. thuis gehaald door een dame, mevr. Tiny v.d. Bilt (arts te Maastricht), die mij later overgaf aan dhr. Terwindt.
Het gezin Mulleneers bestond uit 6 personen t.w. pap, mam, Bertie, Lie, Jo en Koep. Deze laatste was de ongetrouwde broer van mam die voor zover ik weet altijd bij ons in huis is geweest. Het was een schat van een man. De meisjes waren 9 en 10 jaar ouder dan ik en Jo 5 jaar.
Bert en Lie ontfermden zich onmiddellijk over mij en namen mij mee naar de konijntjes die ik aapjes noemde!
Eigenlijk voelde ik me snel thuis. Ze leerden me Limburgs spreken en al gauw zei ik ook pap en mam. Ik moest mee naar Bella, de naaister waar jurkjes voor me gemaakt werden. Mam had een geruite bloes en van dezelfde stof kreeg ik een jurkje waarna we samen op de foto gingen.
Samenvatting2:
Ik kreeg een andere naam, was een nichtje uit Rotterdam en heette nu Ria Gerritsen. Dat kan ik mij nog goed herinneren: ik speelde en ineens vroeg iemand van hen: “Hoe heet je?’ en dan zei ik: ”Marij van Gelder”. “Nee” werd er dan gezegd “je bent nu Ria Gerritsen”. Dat ging zo lang door tot ik me niet meer vergiste. Ik was dus Ria Gerritsen uit Rotterdam. Veel ondergedoken kinderen kwamen uit Rotterdam hoorde ik later. Dat was gemakkelijk: Rotterdam was gebombardeerd en de papieren waren zoek.
Ik ging al vrij snel naar de kleuterschool op Vroenhof bij zuster Fausta en Celsia. Zij waren op de hoogte. Mam bracht me achterop de fiets en later mochten de meisjes het doen. We gingen vaak wandelen met de klas maar soms was er onraad en moest ik in de klas blijven. Ik weet nog heel goed dat ik dan muizetrappetjes van papier mocht maken. Voor mijn gevoel heb ik kilometers van die dingen gemaakt!
De tijd kabbelde voort en ik was werkelijk helemaal thuis. Soms had ik het nog wel eens over “mijn eigen papa en mama” maar ik denk dat het meer een soort gezegde was waar ik verder niet bij nadacht.
De familie Mulleneers was ook een vrolijke familie en heel warm. Ik werd geknuffeld en, dat moet gezegd worden, erg verwend! En, als mam wel eens weg moest, ik ging altijd met haar mee. Ik was een beetje bang uitgevallen en voelde me erg veilig bij haar.
We gingen ook naar oma in Schimmert, liepen dan door het bos. Ik vroeg: “Waar gaan we naar toe?”. “Naar oma”. “Welke oma?”. “Naar oma in Schimmert”. “Mijn oma hebben ze weggehaald, die stakker”.
Mam heeft in de jaren erna heel veel verteld, daarom weet ik het allemaal nog goed. Af en toe kwam oom Jan eens poolshoogte nemen. Hij had ook contact met mijn ouders en kon dan vertellen hoe het met hun jongste ging.
Ik ging al vrij snel naar de kleuterschool op Vroenhof bij zuster Fausta en Celsia. Zij waren op de hoogte. Mam bracht me achterop de fiets en later mochten de meisjes het doen. We gingen vaak wandelen met de klas maar soms was er onraad en moest ik in de klas blijven. Ik weet nog heel goed dat ik dan muizetrappetjes van papier mocht maken. Voor mijn gevoel heb ik kilometers van die dingen gemaakt!
De tijd kabbelde voort en ik was werkelijk helemaal thuis. Soms had ik het nog wel eens over “mijn eigen papa en mama” maar ik denk dat het meer een soort gezegde was waar ik verder niet bij nadacht.
De familie Mulleneers was ook een vrolijke familie en heel warm. Ik werd geknuffeld en, dat moet gezegd worden, erg verwend! En, als mam wel eens weg moest, ik ging altijd met haar mee. Ik was een beetje bang uitgevallen en voelde me erg veilig bij haar.
We gingen ook naar oma in Schimmert, liepen dan door het bos. Ik vroeg: “Waar gaan we naar toe?”. “Naar oma”. “Welke oma?”. “Naar oma in Schimmert”. “Mijn oma hebben ze weggehaald, die stakker”.
Mam heeft in de jaren erna heel veel verteld, daarom weet ik het allemaal nog goed. Af en toe kwam oom Jan eens poolshoogte nemen. Hij had ook contact met mijn ouders en kon dan vertellen hoe het met hun jongste ging.
Samenvatting3:
We waren allemaal op verschillende adressen. Ook mijn ouders waren niet bij elkaar, alleen op het laatst van de oorlog. De adressen waren niet bekend, dit in geval van verraad. Ik moet zeggen, ik heb een heerlijke tijd in Houthem gehad, was me niet bewust van het gevaar wat dreigde. Ik werd gekoesterd door elk lid van de familie, het was een fijn gezin, het waren mijn ouders, mijn oom, mijn zusjes en mijn broertje.
De herinnering aan mijn eigen ouders vervaagde.
Zondag mee naar de kerk, mooi aangekleed en die akelige strakke witte sokjes aan! Als de mooie kamer gepoetst werd rolden de meisjes me in het tapijt, sjouwden me naar buiten en klopten me daar uit!
Sinterklaas werd gevierd en de naamdag vierden mam en ik samen.
Ik kon ook ontzettend krijsen, vooral in het begin. We verhuisden na korte tijd naar de overkant, Provinciale weg 250, en een gedeelte van het huis was postkantoor, alwaar Marieke Willems de scepter zwaaide. “Hou dat kind een stil”, zei ze dan tegen mam, “ik kan de mensen niet verstaan!”
Van een echt stadskind werd ik een echt buitenkind. Ik speelde in de tuin, de wei. We hadden varkens, geitjes en later een hondje, Molly.
Maar het eind van de oorlog kwam naderbij.
Er waren hevige gevechten, we zaten in de kelder. De familie Moonen zat bij ons, want bij hen was een bom gevallen.
Pap ging steeds even weg om te kijken en ineens kwam hij juichend beneden, hij zag de tanks komen. Iedereen de kelder uit en toen vergaten ze me. Prompt kwam Koep naar beneden en nam me op de arm. Hij droeg me naar boven en zette me op een tank. Ik kan me de vreugde van iedereen nog heel goed herinneren.
De herinnering aan mijn eigen ouders vervaagde.
Zondag mee naar de kerk, mooi aangekleed en die akelige strakke witte sokjes aan! Als de mooie kamer gepoetst werd rolden de meisjes me in het tapijt, sjouwden me naar buiten en klopten me daar uit!
Sinterklaas werd gevierd en de naamdag vierden mam en ik samen.
Ik kon ook ontzettend krijsen, vooral in het begin. We verhuisden na korte tijd naar de overkant, Provinciale weg 250, en een gedeelte van het huis was postkantoor, alwaar Marieke Willems de scepter zwaaide. “Hou dat kind een stil”, zei ze dan tegen mam, “ik kan de mensen niet verstaan!”
Van een echt stadskind werd ik een echt buitenkind. Ik speelde in de tuin, de wei. We hadden varkens, geitjes en later een hondje, Molly.
Maar het eind van de oorlog kwam naderbij.
Er waren hevige gevechten, we zaten in de kelder. De familie Moonen zat bij ons, want bij hen was een bom gevallen.
Pap ging steeds even weg om te kijken en ineens kwam hij juichend beneden, hij zag de tanks komen. Iedereen de kelder uit en toen vergaten ze me. Prompt kwam Koep naar beneden en nam me op de arm. Hij droeg me naar boven en zette me op een tank. Ik kan me de vreugde van iedereen nog heel goed herinneren.
Samenvatting4:
Toen daarna. Alles ging voor mijn gevoel gewoon door. Tot op een gegeven moment mam naar de tuin kwam waar ik aan het spelen was. “Rietje kom eens gauw, je eigen papa en mama zijn er”. Ik zie ze nog staan, mijn vader en moeder, ik kende ze niet meer. Dat was verschrikkelijk voor ze. Pap en mam stonden in de mooie kamer en omhelsden me. Maar ik wilde niets van ze weten. Ze bleven die dag en ik hing aan de rok van mijn pleegmoeder, wilde niet eten, wilde niets.
Mijn ouders gingen weer weg, waren heel klein behuisd in Deurne (Noord-Brabant). Ik moet tegen mam gezegd hebben: “Gelukkig, die zijn weg, mam ik heb honger!” En: “Ik ga toch niet mee, dat Jo maar meegaat”
Toen werd het Pasen en ik werd gedoopt, samen met mijn moeder. Door pastoor Riga. Het was een groot feest.
Inmiddels hadden mijn ouders woonruimte gevonden in Deurne, maar ik krijste en wilde niet mee. Dus werd mijn vertrek weer uitgesteld. Maar ik moest toch naar huis. “Weet je wat” , zeiden pap en mam, “je gaat logeren en dan gaat Lie met je mee.” En zo gebeurde het. Maar na een aantal weken ging Lie terug en ik moest blijven.
Ik had verschrikkelijk heimwee en wilde niet eten. Mijn ouders hadden veel verdriet om de familie die er niet neer was en helemaal geen tijd voor zo’n lastig verwend kind.
Ik ging ook naar de grote school en elke vakantie was ik in Houthem. Pap kwam me halen of Koep en soms zette mijn vader me op de trein, in Maastricht werd ik dan afgehaald. Als ik maar in Houthem was, was ik gelukkig. Dan moest ik weer meteen naar Bella; waren er weer kleertjes in de maak.
Ik herinner me de schuttersfeesten, de strenge winter in ‘46/’47. Pap had sleeën gemaakt, grote, en voor mij een kleintje (die hangt altijd nog als kostbaar kleinood in de garage).
Mijn ouders gingen weer weg, waren heel klein behuisd in Deurne (Noord-Brabant). Ik moet tegen mam gezegd hebben: “Gelukkig, die zijn weg, mam ik heb honger!” En: “Ik ga toch niet mee, dat Jo maar meegaat”
Toen werd het Pasen en ik werd gedoopt, samen met mijn moeder. Door pastoor Riga. Het was een groot feest.
Inmiddels hadden mijn ouders woonruimte gevonden in Deurne, maar ik krijste en wilde niet mee. Dus werd mijn vertrek weer uitgesteld. Maar ik moest toch naar huis. “Weet je wat” , zeiden pap en mam, “je gaat logeren en dan gaat Lie met je mee.” En zo gebeurde het. Maar na een aantal weken ging Lie terug en ik moest blijven.
Ik had verschrikkelijk heimwee en wilde niet eten. Mijn ouders hadden veel verdriet om de familie die er niet neer was en helemaal geen tijd voor zo’n lastig verwend kind.
Ik ging ook naar de grote school en elke vakantie was ik in Houthem. Pap kwam me halen of Koep en soms zette mijn vader me op de trein, in Maastricht werd ik dan afgehaald. Als ik maar in Houthem was, was ik gelukkig. Dan moest ik weer meteen naar Bella; waren er weer kleertjes in de maak.
Ik herinner me de schuttersfeesten, de strenge winter in ‘46/’47. Pap had sleeën gemaakt, grote, en voor mij een kleintje (die hangt altijd nog als kostbaar kleinood in de garage).
Samenvatting5:
We liepen de berg op, hij op zijn buik op de slee en wij kinderen er bovenop. We vlogen dan naar beneden.
‘s Zomers werden de aardappelen gerooid en bracht ik met mam koffie en brood naar het veld.
Ik heb hele zoete herinneringen aan mijn Limburgse tijd en het heeft me nooit helemaal kunnen loslaten.
Ik heb pap en mam en Koep laten onderscheiden. Ze hebben in 1979 de hoogste Israëlische onderscheiding gekregen. Daar waren ze erg trots op. Ze hebben nooit geld voor mij gekregen, hebben het werkelijk uit liefde gedaan, met gevaar voor hun eigen leven en van hun hele gezin. Ze waren ontzettend dapper.
Ik ben heel blij dat ze een deel van mijn leven zijn geweest. Ik heb veel van ze geleerd. Dank zij de familie Mulleneers is mijn leven verder gegaan. Ook mijn man is altijd zeer gesteld geweest op de familie en gelukkig omgekeerd ook.
Op de reünie van de heemkundevereniging in mei 2003 waren we er ook. Het was hartverwarmend, ik hoorde er weer bij. Er waren nog veel mensen die zich mij herinnerden en dat had ik niet gedacht.
Wij zijn nu grootouders geworden van Samuel David en zonder de familie Mulleneers was dat nooit gebeurd.
Pap, mam en Koep bedankt.
Getekend, nog voor één keer:
Ria Gerritsen
‘s Zomers werden de aardappelen gerooid en bracht ik met mam koffie en brood naar het veld.
Ik heb hele zoete herinneringen aan mijn Limburgse tijd en het heeft me nooit helemaal kunnen loslaten.
Ik heb pap en mam en Koep laten onderscheiden. Ze hebben in 1979 de hoogste Israëlische onderscheiding gekregen. Daar waren ze erg trots op. Ze hebben nooit geld voor mij gekregen, hebben het werkelijk uit liefde gedaan, met gevaar voor hun eigen leven en van hun hele gezin. Ze waren ontzettend dapper.
Ik ben heel blij dat ze een deel van mijn leven zijn geweest. Ik heb veel van ze geleerd. Dank zij de familie Mulleneers is mijn leven verder gegaan. Ook mijn man is altijd zeer gesteld geweest op de familie en gelukkig omgekeerd ook.
Op de reünie van de heemkundevereniging in mei 2003 waren we er ook. Het was hartverwarmend, ik hoorde er weer bij. Er waren nog veel mensen die zich mij herinnerden en dat had ik niet gedacht.
Wij zijn nu grootouders geworden van Samuel David en zonder de familie Mulleneers was dat nooit gebeurd.
Pap, mam en Koep bedankt.
Getekend, nog voor één keer:
Ria Gerritsen
Trefwoorden:
Geografische namen:
Organisatie: Heemkundevereniging Houthem-St.Gerlach
laatste wijziging 01-11-2024
Artikelen Collectie artikelen
Anneke Beekman
Datering:
2001
Titel:
Anneke Beekman
Auteur:
Jef Deusings
Titel tijdschrift:
Biografie Jef Deusings
Afleveringsnummer:
Biografie Jef Deusings (2001)
Samenvatting:
Op zekere dag kwam Jang Notermans uit Ulestraten, die met mij samenwerkte om onderduikers een schuilplaats te verschaffen en hij vroeg mij of ik een joods meisje in Neerbeek wilde ophalen en in Kerkrade naar het ziekenhuis wilde brengen. Ik heb dat kind opgehaald en haar achter op de motor naar het ziekenhuis in Kerkrade gebracht. Het kind was naar schatting ongeveer 5/6 jaar en in het ziekenhuis waren ze op de hoogte van haar komst en stonden ze al op haar te wachten. Enige weken daarna kreeg ik het verzoek om datzelfde kind naar het klooster in Lafelt in Belgie te brengen. Dat klooster was mij bekend omdat ik er eens geweest was met Jeng Vossen van Heihof uit Hulsberg. Zijn twee zussen waren in dit klooster ingetreden. Ik haalde het kind op in Kerkrade en reed over de grens bij Maastricht naar Veldwezelt. Gelukkig stonden er geen douaniers buiten en ik reed met hoge snelheid de grens over tot aan de grote weg Lanaken-Vroenhoven en vervolgens naar Lafelt. Bij het klooster van Lafelt aangekomen stonden de zusters al op haar te wachten. Om dat ik op de terugweg weer de grens over moest en niet wist of de douane van de grens Veldwezelt iets ter vervolging ondernomen hadden, reed ik naar Vroenhoven en ging naar een machinehandelaar, genaamd Nelissen. Ik kocht daar een zak bindtouw, voor het binden van stro voor de pers achter de dorsmachine. Als ze me dan aan zouden houden aan de grens kon ik aantonen dat ik ten behoeve van de voedselvoorziening die zak touw gehaald had. Ik ben toen over de grens Vroenhoven naar Maastricht gereden, de douane hield me inderdaad aan en na het tonen van de factuur kon ik direct doorrijden. Vele jaren later toen we op de Houthemmerweg woonden, was ik op zekere dag het gazon aan het maaien. Er kwam een wandelaar naar mij toe die mij vertelde dat hij in Houthem woonde tegenover het tankstation van Frissen. Ik nodigde hem uit om binnen te komen.
Samenvatting2:
Tijdens ons gesprek vertelde hij dat een zus van zijn vrouw tijdens de oorlog een joods kind in hun huis had laten onderduiken maar dat dit kind naderhand naar Limburg was gebracht bij een boer in Neerbeek. Direct dacht ik aan dat joods meisje dat ik met de motor vervoerd had. Toen ik dat hem vertelde was hij zeer verbaasd. Hij zei dat het Anneke Beekman was geweest en dat zijn eigen naam Langendijk was. Hij vertelde dat hij nog altijd schriftelijk contact had met Anneke en dat ze in Israël woonde en met een wegenbouwingenieur gehuwd was. Hij zei dat hij haar in zijn eerstvolgende brief zou schrijven wat hij van mij gehoord had. Enige tijd daarna kwam hij met een brief van Anneke waarin zij hen vroeg om mij te bedanken, maar dat ze, omdat ze zo jong was geweest, zich niet veel meer van wat er gebeurd was kon herinneren. Ook schreef ze dat zodra ze in Houthem kwam, ze mij zou komen bezoeken. Dhr. Langendijk had foto's van haar en haar man bij zich. De familie Langendijk is een tijd daarna verhuisd en ons contact is verbroken. Helaas heb ik daardoor Anneke nooit meer teruggezien.
Trefwoorden:
Geografische namen:
Organisatie: Heemkundevereniging Houthem-St.Gerlach
laatste wijziging 01-11-2024
Artikelen Collectie artikelen
Katholieken stelen Joods kind
Datering:
1996
Titel:
Katholieken stelen Joods kind
Auteur:
Bavo Hofstee
Titel tijdschrift:
Dagblad De Limburger
Afleveringsnummer:
Dagblad De Limburger, 5/8/1996
Samenvatting:
Foto's:
- Anneke Beekman
- Anneke Beekman treedt in het huwelijk met de Fransman Michel Fournier
- Het voormalige klooster van de Zusters van Liefde in Valmeer, waar Anneke Beekman zes jaar verborgen werd gehouden.
Paters en nonnen waren nauw betrokken bij de ontvoering van het joodse meisje Anneke Beekman. De affaire deed in de naoorlogse jaren veel stof opwaaien. Het kind werd onder meer zes jaar verborgen gehouden in een klooster in het Belgische dorp Valmeer bij Maastricht. Dorpsbewoners spelen mee in een
'geromantiseerd' openluchtstuk, gewijd aan de zaak. Anneke verblijft - wars van publiciteit - nu op Corsica. Toch hopen de Belgen op haar komst.
- Anneke Beekman
- Anneke Beekman treedt in het huwelijk met de Fransman Michel Fournier
- Het voormalige klooster van de Zusters van Liefde in Valmeer, waar Anneke Beekman zes jaar verborgen werd gehouden.
Paters en nonnen waren nauw betrokken bij de ontvoering van het joodse meisje Anneke Beekman. De affaire deed in de naoorlogse jaren veel stof opwaaien. Het kind werd onder meer zes jaar verborgen gehouden in een klooster in het Belgische dorp Valmeer bij Maastricht. Dorpsbewoners spelen mee in een
'geromantiseerd' openluchtstuk, gewijd aan de zaak. Anneke verblijft - wars van publiciteit - nu op Corsica. Toch hopen de Belgen op haar komst.
Samenvatting2:
Ze speelt met het gouden kruisje dat aan een zilveren ketting om haar hals hangt. Het kruisje glinstert telkens even in het flitslicht van de fotografen. In de donkere ogen van de jonge vrouw is iets van vertwijfeling te lezen. Anneke Beekman. Voor het eerst boven water na zowat haar hele jeugd te zijn weggestopt. Als driejarig joods meisje in 1943 ondergebracht bij twee Hilversumse dames op leeftijd door haar Amsterdamse ouders, die korte tijd later in concentratiekamp Sobibor worden vergast.
Na de oorlog ontvoerd en verborgen gehouden door de twee fanatiek katholieke gezusters Van Moorst. Zij weigeren het meisje terug te geven aan haar joodse familie en laten haar dopen. Er ontstaat een sterke band tussen Anneke en 'mams' Bets van Moorst, die het meisje meesleept van klooster naar klooster. Paters en nonnen zitten in het complot. De zussen en enkele religieuzen, onder wie een pater Franciscaan en de moeder-overste van een Belgisch klooster, krijgen later een gevangenisstraf aan hun broek, waaraan ze proberen te ontsnappen.
Zodra ze 21 is. duikt Anneke op in Nederland. De pers zit haar direct op de hielen. Daarom zoekt ze nu zelfde publiciteit. De enige keer in haar leven. Uit zeven landen stromen de journalisten toe op die zaterdag 3 december 1961, in het Staargebouw in Maastricht.
Anneke wil wat uitleggen. Ze haast zich te zeggen dat ze al op zesjarige leeftijd wist dat ze katholiek wilde worden en dat ze zich bij 'mams' en de andere tante altijd gelukkig heeft gevoeld. Ze smeekt verder met rust te worden gelaten. Pas na deze persconferentie komt de explosie van aandacht, waarvan vooral
sinds 1953 sprake is, een beetje tot bedaren.
Na de oorlog ontvoerd en verborgen gehouden door de twee fanatiek katholieke gezusters Van Moorst. Zij weigeren het meisje terug te geven aan haar joodse familie en laten haar dopen. Er ontstaat een sterke band tussen Anneke en 'mams' Bets van Moorst, die het meisje meesleept van klooster naar klooster. Paters en nonnen zitten in het complot. De zussen en enkele religieuzen, onder wie een pater Franciscaan en de moeder-overste van een Belgisch klooster, krijgen later een gevangenisstraf aan hun broek, waaraan ze proberen te ontsnappen.
Zodra ze 21 is. duikt Anneke op in Nederland. De pers zit haar direct op de hielen. Daarom zoekt ze nu zelfde publiciteit. De enige keer in haar leven. Uit zeven landen stromen de journalisten toe op die zaterdag 3 december 1961, in het Staargebouw in Maastricht.
Anneke wil wat uitleggen. Ze haast zich te zeggen dat ze al op zesjarige leeftijd wist dat ze katholiek wilde worden en dat ze zich bij 'mams' en de andere tante altijd gelukkig heeft gevoeld. Ze smeekt verder met rust te worden gelaten. Pas na deze persconferentie komt de explosie van aandacht, waarvan vooral
sinds 1953 sprake is, een beetje tot bedaren.
Samenvatting3:
Anneke trouwt vier jaar later met de Fransman Michel Fournier. Er is een plechtige huwelijksmis-met-drie-heren in de roomskatholieke Sint-Willibrorduskerk in Hilversum. Het echtpaar vestigt zich in Frankrijk. Momenteel verblijft Anneke in het Corsicaanse bergdorp Linguizzetta. Niemand kent er mevrouw Fournier. Ze lijkt onbereikbaar.
Toch hoopt het Belgisch-Limburgse dorpje Valmeer, een kilometer of vijf ten westen van Maastricht, vurig op haar komst, aanstaande vrijdag, of een van de navolgende dagen. De plaatselijke amateurtoneelvereniging Ozzy kwam op het idee een openluchtspel te wijden aan de roerige jeugd van Anneke Beekman. Het joodse meisje werd na de oorlog zes jaar verborgen gehouden in het kloostertje van de Zusters van Liefde, midden in het dorp. Aan het spel doen honderdtwintig dorpsbewoners mee, ook zangers en de fanfare. Het wordt opgevoerd op het gras voor de neogotische gevel van het verwaarloosd ogende gebouw, waaruit de nonnen al in 1957 voorgoed vertrokken.
,.Ge moet de tekst van het stuk niet letterlijk zien. We hebben er een geromantiseerd verhaal van gemaakt", zegt voorzitter Patrick Janssen. ,,We willen het publiek een gezellige avond bieden", vult regisseur Leo Jackers aan. ,,En natuurlijk hoeden we ons ervoor een standpunt in te nemen", benadrukt Janssen. Daarom willen zij geen antwoord geven op de vraag of het wel zo'n geweldig idee is geweest een luchtig niemandalletje in elkaar te draaien over een brokje geschiedenis, waaraan zoveel tragische kanten zitten.
De affaire Anneke Beekman maakt onderdeel uit van het nieuwe drama dat in 1945 aanbrak voor een deel van de vierduizend joodse kinderen in Nederland die de oorlog hadden overleefd. De meeste van deze kinderen zaten ondergedoken bij christelijke pleegouders.
Toch hoopt het Belgisch-Limburgse dorpje Valmeer, een kilometer of vijf ten westen van Maastricht, vurig op haar komst, aanstaande vrijdag, of een van de navolgende dagen. De plaatselijke amateurtoneelvereniging Ozzy kwam op het idee een openluchtspel te wijden aan de roerige jeugd van Anneke Beekman. Het joodse meisje werd na de oorlog zes jaar verborgen gehouden in het kloostertje van de Zusters van Liefde, midden in het dorp. Aan het spel doen honderdtwintig dorpsbewoners mee, ook zangers en de fanfare. Het wordt opgevoerd op het gras voor de neogotische gevel van het verwaarloosd ogende gebouw, waaruit de nonnen al in 1957 voorgoed vertrokken.
,.Ge moet de tekst van het stuk niet letterlijk zien. We hebben er een geromantiseerd verhaal van gemaakt", zegt voorzitter Patrick Janssen. ,,We willen het publiek een gezellige avond bieden", vult regisseur Leo Jackers aan. ,,En natuurlijk hoeden we ons ervoor een standpunt in te nemen", benadrukt Janssen. Daarom willen zij geen antwoord geven op de vraag of het wel zo'n geweldig idee is geweest een luchtig niemandalletje in elkaar te draaien over een brokje geschiedenis, waaraan zoveel tragische kanten zitten.
De affaire Anneke Beekman maakt onderdeel uit van het nieuwe drama dat in 1945 aanbrak voor een deel van de vierduizend joodse kinderen in Nederland die de oorlog hadden overleefd. De meeste van deze kinderen zaten ondergedoken bij christelijke pleegouders.
Samenvatting4:
De bittere strijd die ontbrandde betrof de ongeveer tweeduizend kinderen die beide ouders hadden verloren. Moesten deze kinderen bij de mensen blijven die in de oorlog hun redding waren geweest, of moesten ze terug naar hun joodse familie? Aan de ene kant stond het restant van de joodse gemeenschap die de kinderen een opvoeding wilden geven, zoveel mogelijk overeenkomstig het ouderlijke milieu, waaruit de wezen afkomstig waren. Daar tegenover stond een groep uit het voormalige verzet die de kinderen een nieuw afscheid wilde besparen en daarom voogdij door de onderduikouders bepleitte.
Op de achtergrond speelde een nog steeds actueel gegeven een rol: veel Nederlanders hebben de neiging mensen die uit een andere cultuur afkomstig zijn, pas echt te accepteren, als zij zich totaal aan onze levenswijze aanpassen. Niet verwonderlijk dat door het conflict zieltjeswinnerij en latent anti-semitisme een kans kregen.
Dat bleek ook uit de affaire Anneke Beekman. In een brief aan een bevriende katholieke minister lieten de dames Van Moorst weten dat pleegmoeders hun leven op het spel hadden gezet en daarom recht hebben op het kind. ,,De joden schijnen in een bevoorrechte positie. De christenen zullen wel weer de schuld krijgen." Aanvankelijk werd de voogdij over Anneke in een gerechtelijke procedure toegewezen aan de zussen Van Moorst. Uiteindelijk besliste de Hoge Raad in 1949 dat het meisje terug moest naar haar overgebleven familie. Overeenkomstig de wil van haar vader die voordat hij door de nazi's werd weggevoerd. had gezegd dat zijn enige kind een joodse opvoeding moest krijgen, als de oorlog voorbij zou zijn.
Op de achtergrond speelde een nog steeds actueel gegeven een rol: veel Nederlanders hebben de neiging mensen die uit een andere cultuur afkomstig zijn, pas echt te accepteren, als zij zich totaal aan onze levenswijze aanpassen. Niet verwonderlijk dat door het conflict zieltjeswinnerij en latent anti-semitisme een kans kregen.
Dat bleek ook uit de affaire Anneke Beekman. In een brief aan een bevriende katholieke minister lieten de dames Van Moorst weten dat pleegmoeders hun leven op het spel hadden gezet en daarom recht hebben op het kind. ,,De joden schijnen in een bevoorrechte positie. De christenen zullen wel weer de schuld krijgen." Aanvankelijk werd de voogdij over Anneke in een gerechtelijke procedure toegewezen aan de zussen Van Moorst. Uiteindelijk besliste de Hoge Raad in 1949 dat het meisje terug moest naar haar overgebleven familie. Overeenkomstig de wil van haar vader die voordat hij door de nazi's werd weggevoerd. had gezegd dat zijn enige kind een joodse opvoeding moest krijgen, als de oorlog voorbij zou zijn.
Samenvatting5:
Anneke was inmiddels al twee jaar verdwenen. Zij werd achtereenvolgens verstopt in de kloosters van de Zusters van Liefde in het Belgische Valmeer en Banneux en in de Franse Vogezen. 'Mams' Bets die Anneke constant onder haar hoede had, naaide voor de nonnen om in haar onderhoud te voorzien. Eén keer wist zij ternauwernood aan arrestatie te ontkomen door met het kind via een kloosterraam te ontsnappen. Deze gebeurtenis ontlokte aartsbisschop Alfrink de uitspraak dat de vlucht de eigen wil van Anneke aantoonde en dat het tijd werd dat de joodse gemeenschap het meisje met rust liet. In het kielzog van het episcopaat echoden katholieke bladen zoals de Maastrichtse Gazet van Limburg. 'Antipaapse' kranten als de Nieuwe Rotterdamse Courant deelden het joodse standpunt. De katholieken voelden zich in een hoek gedreven. De Politiek was doodsbenauwd aan deze uiterst gevoelige zaak de vingers te branden. De broze regeringssamenwerking tussen katholieken en socialisten stond op het spel. Een officier van justitie die zich al te ijverig bezig hield met de opsporing van de ontvoerders, werd bestraft met ontslag. Anneke Fournier-Beekman, thans 56 en moeder van een 28-jarige zoon en 26-jarige dochter, stond één keer een interview toe, eind 1990 aan het Nieuw Israëlitisch Weekblad. In dat gesprek viel vooral haar zwijgzaamheid op. Ze zei aan ,mams' met bewondering terug te denken. Ze had tante Bets altijd als moeder beschouwd. ,,Ik was immers altijd met haar." De gezusters Van Moorst zijn inmiddels overleden. Met haar joodse familie heeft ze sinds 1961 een goed contact. Als over joden wordt gerept, voelt ze zich wel aangesproken, maar het jodendom heeft niet haar speciale belangstelling. ,,lk ben katholiek opgevoed en voel me katholiek."
Samenvatting6:
Aan al die tragiek gaan de amateurtoneelspelers van Valmeer voorbij in wat zij noemen 'het openluchtspektakel Anneke.' Ozzy-voorzitter Patrick Janssen wenst wel een nagesprek met vertegenwoordigers van de katholieke en joodse gemeenschap. Hiervoor zijn pastoor Paul uit het naburige Hoelbeek en rabbijn Hamburger uit Visé uitgenodigd. Hij heeft de tekst van 'Anneke' aan de rabbijn laten lezen, waarna enkele passages zijn geschrapt.
Wat voor passages? ,,Och", mompelt tekstschrijver Louis Boonen, ,,in de oorspronkelijke tekst zegt een jongetje ergens iets over 'die vieze man met zwarte baard.' Dat hebben we er maar uitgehaald."
Patrick Janssen heeft niet met mevrouw Fournier gesproken. ,,We zouden haar graag als eregaste ontvangen. Via de Franse ambassade worden pogingen ondernomen contact te leggen. Natuurlijk nemen wij haar reiskosten voor onze rekening." Denkt hij niet dat zij er weinig voor voelt om weer zo in de aandacht te staan? ,,ik blijf hopen dat ze komt", antwoordt hij.
Het boek 'Om het joodse kind', (over het lot van de joodse kinderen die de oorlog overleefden) door Elma Verhey is uitgegeven bij Nijgh en Van Ditmar en kost f 49,50. Van het openluchtspektakel 'Anneke' zijn voorstellingen te zien op 9,10,14,1516 en 17 augustus, telkens om 20.45 uur bij klooster te Valmeer (vanuit Maastricht richting Tongeren, bij verkeerslicht Riemst linksaf) (reserveringen bij cultuurdienst gemeente Riemst, tel.0032-12.45.63.1 2).
Wat voor passages? ,,Och", mompelt tekstschrijver Louis Boonen, ,,in de oorspronkelijke tekst zegt een jongetje ergens iets over 'die vieze man met zwarte baard.' Dat hebben we er maar uitgehaald."
Patrick Janssen heeft niet met mevrouw Fournier gesproken. ,,We zouden haar graag als eregaste ontvangen. Via de Franse ambassade worden pogingen ondernomen contact te leggen. Natuurlijk nemen wij haar reiskosten voor onze rekening." Denkt hij niet dat zij er weinig voor voelt om weer zo in de aandacht te staan? ,,ik blijf hopen dat ze komt", antwoordt hij.
Het boek 'Om het joodse kind', (over het lot van de joodse kinderen die de oorlog overleefden) door Elma Verhey is uitgegeven bij Nijgh en Van Ditmar en kost f 49,50. Van het openluchtspektakel 'Anneke' zijn voorstellingen te zien op 9,10,14,1516 en 17 augustus, telkens om 20.45 uur bij klooster te Valmeer (vanuit Maastricht richting Tongeren, bij verkeerslicht Riemst linksaf) (reserveringen bij cultuurdienst gemeente Riemst, tel.0032-12.45.63.1 2).
Trefwoorden:
Organisatie: Heemkundevereniging Houthem-St.Gerlach
laatste wijziging 01-11-2024
