Foto: Maastrichtse scouts namen gisterochtend de speciale Gerlachusbroodjes in ontvangst.

In het heiligdom in Houthem is afgelopen weekeinde het Gerlachusoctaaf weer van start gegaan. In de voetsporen van Gerlachus dromen de pelgrims van het oprichten van een kruisweg in het park.

Houthem/Maastricht. - - Ze hebben er al een wandeling van dik twee uur op zitten, wanneer zondagochtend in alle vroegte het heiligdom van hun naamgever in zicht komt. De gidsen, verkenners en explorers van Scouting Sint Gerlach uit Maastricht ondernemen de tocht al sinds 1939. Tijdens het jaarlijkse octaaf rond zijn feestdag, trekken ze net als vele andere pelgrims naar Houthem om Gerlachus te eren en zich door hem te laten inspireren.
Het Gerlachusoctaaf duurt nog tot en met vrijdag. Elke ochtend is er een hoogmis, meestal opgeluisterd door muziekgezelschappen. Dagelijks komen pelgrims uit alle windstreken naar het heiligdom om te bidden en het reliek van Gerlachus te vereren. Bij dat reliek hebben de piepjonge scouts misschien een minder sterk gevoel dan de wat oudere pelgrims. Maar met het eten van de speciale Gerlachusbroodjes komen ze toch heel dichtbij.

Het Octaaf 2024 werd op vrijdag 5 januari 2024, de feestdag van Gerlach, in de stemmige Sint Gerlachuskerk in Houthem geopend met een pontificale hoogmis met mgr. Helmut Dieser, bisschop van Aken, als celebrant en pastoor Dieteren, kapelaan Shaiju en kapelaan Jijo als concelebranten. Het kerkelijk zangkoor St. Caecilia van Houthem zorgde samen met enkele solisten voor de muzikale invulling van de viering. Leden van de Maastrichtse Lambertusbroederschap en
vele Vrienden van St Gerlach monden naast vele parochianen de mis bij. Ook het gemeentebestuur en het bestuur van de voormalige Gerlachusstichting waren vertegenwoordigd. In zijn preek ging mgr. Dieser in op het thema van het octaaf "Doe tèls ouch mèt'. Aan het einde van de H. Mis werd een vijftal vrijwilligers geëerd een medaille van de Orde van Sint Gerlach en een oorkonde als dank voor hun jarenlange vrijwilligerswerk voor het Heiligdom.
Tot slot was er de gebruikelijke zegening en uitreiking van het Gerlachus brood. Na afloop was er voor alle aanwezigen nog een informeel samenzijn in de parochiezaal.

In de middag werd de eerste dag van het Octaaf afgesloten met de aankomst van de pelgrims vanuit de Gerlachusparochie in Banholt, die in Houthem hun traditionele Gerlachus wandeling naar het graf van St. Gerlach voltooiden.
Op de tweede dag van het Octaaf, 6 januari het feest van Driekoningen, was zoals gebruikelijk speciaal de agrarische sector uitgenodigd bij hun patroonheilige. Algemeen gedelegeerde Quaedvieg was celebrant en de dienst werd muzikaal opgeluisterd door brassband Sint Gerlach en enkele leden van Orphée Social Singing.
Op zondagmorgen 7 januari tegen 8 uur bezocht een honderdtal scouts van Scouting Sint Gerlach uit Sint Pieter — Maastricht hun patroonheilige. Na een welkomstwoord door pastoor Dieteren werd de H. Mis opgedragen door aalmoezenier kapelaan Thomas, kapelaan Jijo en pastoor Dieteren waarbij samen gebeden en gezongen werd uit de zelfgemaakte boekjes.

Onlangs verscheen aflevering 57 van ’t Sjtegelke, het verenigingsblad van de Heemkunde-vereniging Houthem-St. Gerlach.
In deze aflevering werd door Jan Schurgers uitgebreid aandacht besteed aan de opkomst en neergang van Jong Nederland Broekhem. En interessant artikel met veel foto’s uit o.m. het archief van Jo van Aken.

[Foto's: De Condors in Haelen in 1961 en rechts in 1978 bij het 40-jarig bestaan.
Staand v.l.n.r. Louis Habets, Jan Notten, Hub Habets. Knielend: Jan Schurgers, Hans Stevens en Jan Boosten.]

Op twitter verscheen begin januari een tot nu toe onbekende afbeelding van Gerlachus. Het plaatje was erop gezet door dr. Evelyne Verheggen, erfgoeddeskundige en cultuurhistorica voor religieus erfgoed, die het in februari 2020 bij een kunsthandelaar in Wolfegg ontdekte. Deze prachtige gravure bevat zoveel informatie, dat Jos Lodewick hieraan een artikel wijdde.

Rinus Suijkerbuijk, die in april een koninklijke onderscheiding ontving, staat uitgebreid stil bij de totstandko,ing van de naam Joseph Corneli Allée.

Verder geeft de verenigingskroniek 2021 een goed beeld van het wel en wee van de vereniging.
’t Sjtegelke 57 kan besteld worden via heemkunde@houthem.info. De kosten daarvan bedragen € 5.

Overweeg eens om lid te worden - als je het nog niet bent - en help mee om de mooie oude historie van Houthem, Broekhem en Geulhem verder uit te diepen en te bewaren voor het nageslacht.
Ook het levend houden voor de huidige generatie, o.a. door de facebookpagina, is een goede mogelijkheid om te blijven informeren met informatie in tekst en beeld.
Voor slechts € 15 per jaar ben je al lid en ontvang je 2 x per jaar ons verenigingsblad ’t Sjtegelke en uitnodigingen voor lezingen en/of excursies.
Meld je aan via heemkunde@houthem.info.
Door lid te worden versterk je daarmee de grip op Houthems verleden.
Kijk ook eens op onze website https://houthem.info

VERVOLG 2/2/

Is het niet uitzonderlijk dat zo een buste van St. Gerlach zijn oorspronkelijke functie nog heeft?
De buste staat nog in de schatkamer en staat tijdens het octaaf van St. Gerlach bij het altaar. Hetzelfde geldt voor de buste van St. Servaas en voor de noodkist. In processies gaan die mee, bijvoorbeeld bij de Heiligdomsvaart. Het wordt een stuk verering. Bustes van heiligen waren altijd belangrijk. Kijk maar terug naar de Maaslandse zilversmedenkunst, zoals de Noodkist van St. Servaas, en kijk ook naar de buste van Karel de Grote in Aken. Die zijn bezet met edelstenen en er zijn ook plaquettes op gedreven. De kunst van Wery is trouwens niet alleen in schatkamers, maar ook in musea te zien. Sterker nog, Wery is de basis geweest van het Bonnefantenmuseum. De grondlegger van het museum is Victor de Stuers, een man die toen al de tendens zette voor verzamelen. De eerste plaquettes van Wery die het Bonnefanten kreeg waren indertijd de basis van het museum. Het Bonnefanten had twee kleintjes en ik had de grote plaquette (Paul lacht).

Maastricht is altijd een vestingstad geweest. Bij veroveringen werden kerkschatten geroofd, maar ook eigendommen van de burgerij. Hoe heeft dit zijn weerslag gehad op het kerkelijk zilver. Is het bijzonder dat de buste nog in het heiligdom in St. Gerlach staat en niet verloren is gegaan?
Dat is zeker bijzonder. Als er oorlog gevoerd moest worden dan werd zilver omgesmolten. Het zilver werd van burgers gevorderd en uit kerken en kloosters weggehaald. Zilver werd gebruikt om soldaten te betalen. Oorlog voeren heeft zo veel kapot gemaakt, los nog van de Beeldenstorm en wat in een oorlog zoal kapot werd geschoten. Iedereen roofde het zilver, want zilver was geld. Je smolt het om en je had geld. Maar ook de smaak- en modeontwikkeling heeft veel verloren doen gaan.