Onlangs verscheen aflevering 57 van ’t Sjtegelke, het verenigingsblad van de Heemkunde-vereniging Houthem-St. Gerlach.
In deze aflevering werd door Jan Schurgers uitgebreid aandacht besteed aan de opkomst en neergang van Jong Nederland Broekhem. En interessant artikel met veel foto’s uit o.m. het archief van Jo van Aken.

[Foto's: De Condors in Haelen in 1961 en rechts in 1978 bij het 40-jarig bestaan.
Staand v.l.n.r. Louis Habets, Jan Notten, Hub Habets. Knielend: Jan Schurgers, Hans Stevens en Jan Boosten.]

Op twitter verscheen begin januari een tot nu toe onbekende afbeelding van Gerlachus. Het plaatje was erop gezet door dr. Evelyne Verheggen, erfgoeddeskundige en cultuurhistorica voor religieus erfgoed, die het in februari 2020 bij een kunsthandelaar in Wolfegg ontdekte. Deze prachtige gravure bevat zoveel informatie, dat Jos Lodewick hieraan een artikel wijdde.

Rinus Suijkerbuijk, die in april een koninklijke onderscheiding ontving, staat uitgebreid stil bij de totstandko,ing van de naam Joseph Corneli Allée.

Verder geeft de verenigingskroniek 2021 een goed beeld van het wel en wee van de vereniging.
’t Sjtegelke 57 kan besteld worden via heemkunde@houthem.info. De kosten daarvan bedragen € 5.

Overweeg eens om lid te worden - als je het nog niet bent - en help mee om de mooie oude historie van Houthem, Broekhem en Geulhem verder uit te diepen en te bewaren voor het nageslacht.
Ook het levend houden voor de huidige generatie, o.a. door de facebookpagina, is een goede mogelijkheid om te blijven informeren met informatie in tekst en beeld.
Voor slechts € 15 per jaar ben je al lid en ontvang je 2 x per jaar ons verenigingsblad ’t Sjtegelke en uitnodigingen voor lezingen en/of excursies.
Meld je aan via heemkunde@houthem.info.
Door lid te worden versterk je daarmee de grip op Houthems verleden.
Kijk ook eens op onze website https://houthem.info

Aan de Kloosterweg in Broekhem staat nog steeds het imposante, momenteel sterk in verval geraakte, gebouw dat in de 1890-er jaren door de jezuïeten is gebouwd als Collegium Maximum: het hoofdgebouw van de Duitse provincie van de jezuïeten. De jezuïeten waren als gevolg van door Otto van Bismarck ingevoerde wetten, die de zelfstandigheid van religieuze organisaties beperkten en zelfs verboden, gevlucht uit Pruisen. De hierdoor ontstane Kulturkampf had veel gevolgen voor diverse religieuze orden, die om hun vrijheid te behouden naar het buitenland uitweken. De Duitse jezuïeten weken uit naar Nederland, hoofdzakelijk naar Limburg.
Na enige omzwervingen werd besloten in het dal van de Kattebeek, in de toenmalige gemeente Hulsberg, een nieuw Collegium Maximum te bouwen. De mooie omgeving en de nabijheid van station Valkenburg waren van doorslaggevende factor bij dit besluit.
Voor het gebouw werden 7.000.000 stenen gebruikt die ter plaatse gebakken werden. De leem die nodig was om stenen van te bakken was in ruime mate aanwezig en voor het bakproces werden een aantal steenovens ingericht. Het werd gebouwd door de Valkenburgse aannemer Habets. Hij was de vader van Florent Habets, de eigenaar van het autobusbedrijf “De Valk”. Kosten voor de bouw bedroegen 1.000.000 Mark. In die tijd was dit het grootste gebouw van Limburg.

Krejjeberg
De aangrenzende wijk is na de bouw van Collegium ontstaan en de eerste huizen zijn gebouwd met bakstenen die waren overgebleven na het bakproces. Dit was overigens zeer tegen de zin van de paters, die graag aan de voorzijde een vrij uitzicht wilden hebben. Deze wijk van Broekhem heeft lange tijd bekend gestaan als Krejjeberg, genoemd naar de sintels (Limburgs: Krejje) die bij het bakproces achterbleven en gebruikt werden om o.a. straten te verharden.

De straatnaamcommissie heeft in het gebied Ingendael en Geulhem een aantal namen voorgesteld voor fiets-/voetpaden en wegen. Deze namen zijn onlangs per Collegebesluit vastgesteld.
Het pad in Ingendael tussen de Joseph Corneli Allée en de Klaterstraat kreeg de naam IJsvogelpad.
Geulhemmer Molenpad is de naam van het pad vanaf de Onderstestraat (tussen Belgisch Rijwielhuis en de Geulbrug) richting Molenbroekvoetpad (richting Geulhemermolen).
De door velen gebruikte weg van Vroenhof naar de groeve Curfs in Geulhem (ook wel Eigen weg genaamd) heet voortaan de Groeve Curfsweg.
En tenslotte, het wandel-/trappenpad in de Curfsgroeve vanaf de Bronsdaelweg naar het Dellenbos kreeg de naam Mergelpad.

Dederichsheim is een van de nieuwe benamingen van straten die het college van B&W onlangs heeft gekozen. Er komen nieuwe straatnamen in de kernen Houthem, Oud-Valkenburg, Berg & Terblijt en in Schin op Geul.

Dederichsheim wordt de naam van het nieuwe straatje tussen Nieuweweg en Reinaldstraat in Valkenburg-centrum. Als het nieuwe bouwproject op de hoek van deze straten gerealiseerd wordt ontstaat aan de achterkant een nieuwe straat.

In Geulhem wordt ‘Geulhemerpad’ aan de namenlijst van straatnamen toegevoegd. Het is een voetpad bij de Onderstestraat. In het Ingendael-gebied wordt een ander voetpad ‘Eysvogel’ genaamd. Het trappenpad van de Bronsdaelweg naar het Dellenbos in Houthem

In Oud-Valkenburg komt een Buizerdpad bij en in het naburige Schin op Geul een ‘Beverpad’.

De benaming ‘Mergelpad’ wordt in Berg & Terblijt ingevoerd.

Hier de verklaring voor de keuze Dederichsheim, opgesteld door Henk Kwakkernaat:
Hierbij een korte motivering om de naam “Dederich” in straat- of padnamen te gebruiken. In de middeleeuwse geschiedenis van Valkenburg is Diederich, Diederik of Dirk de naam van vier Heren van Valkenburg. Tevens is het de naam van de bekendste drossaard (gouverneur) van Valkenburg in de Bourgondische tijd: Diederik van Pallandt. De verschillende schrijfwijzen zijn terug te voeren op Duitse of Nederlandse documenten. In Franstalige documenten wordt gesproken van “Thierry”. Bij toeval weten we wat de Valkenburgers zelf zeiden: ze spraken van “Dederich”. Dat staat op een steen uit de 14e / 15e eeuw waarop een summiere afbeelding van het kasteel van Valkenburg te zien is: de inscriptie luidt: “DEDERICHS HEIM”. De steen is gevonden op het kasteelterrein, ooit tentoongesteld in het streekmuseum, maar nu zoek.