Uw zoekacties: Zeilvereniging "Jong Frisia" te Grouw, 1929-1952 (1972)

3138 Zeilvereniging "Jong Frisia" te Grouw, 1929-1952 (1972) ( Historisch Centrum Leeuwarden/ Histoarysk Sintrum Ljouwert Leeuwarden )

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inventaris
I. Inleiding
3138 Zeilvereniging "Jong Frisia" te Grouw, 1929-1952 (1972)
I.
Inleiding
Het zeilen met modelscheepjes, bekend als Skipkesilen of Klompkesilen, is in het Friese waterland een eeuwenoude traditie. Al in de tijd van dr. Eeltje Halbertsma maakten jeugdigen zeilbootjes van oude klompen, waarmee zij onderling wedstrijden hielden. De vlijt van de jeugd zette de beroemde Friese dichter aan tot het schrijven van enkele strofen, die aanvangen met de woorden:

Skipke syle, skipke syle
Dêrnei stiet myn Fryske sin
Skipke syle, skipke syle
Salang as ik tôgje kin

Lange tijd vond het Skipkesilen niet in georganiseerd verband plaats. Enkele jaren nadat de zeilvereniging “Lyts Frisia” in Grouw was opgericht, werd daar het initiatief genomen om ook zeilwedstrijden voor de modelschepen te gaan organiseren.

De eerste door “Lyts Frisia” gehouden wedstrijd Skipkesilen vond waarschijnlijk in 1907 plaats. Het was een activiteit waarin de voorzitter(s) van “Lyts Frisia”, Tjeerd de Jong (‘Grutte Tseard’) en Fokke Hiemstra veel belang stelden. Voor de zeilvereniging vormde het Skipkesilen een uitstekend middel om jongeren de liefde voor de zeilsport bij te brengen. De wedstrijden werden gehouden in de Nauwe Galle of vanaf de Nieuwe Kade in de Rjochte Grou.
Voor jongens in de leeftijd van circa zeven tot vijftien jaar was het Skipkesilen een jaarlijks hoogtepunt. Al voor de wedstrijd verzamelden de deelnemers zich met hun modelschepen op de arm en liepen zij een optocht door Grouw onder aanvoering van het muziekkorps “Apollo”. Na afloop vond een prijsuitreiking plaats in een van de plaatselijke etablissementen, waarbij er aantrekkelijke prijzen zoals vishengels, beurzen, boeken en mondharmonica’s waren te verdienen.

Net als bij zeilwedstrijden voor echte zeilboten, werden ook de modelschepen, al naar gelang hun grootte, in klassen ingedeeld. Veel scheepjes gingen traditioneel van vader op zoon over. Dat de belangstelling voor het Skipkesilen in Grouw groot was, bewijst wel het bezoekersaantal van een tentoonstelling van skipkes, die in 1914 in de Bewaarschool werd gehouden. De twee beschikbaar gestelde lokalen bleken te klein om het aantal scheepjes te kunnen exposeren. Meer dan duizend bezoekers namen een kijkje.

Naarmate de bestuursleden De Jong en Hiemstra ouder werden, verslapte hun aandacht voor het Skipkesilen. Aan het begin van de jaren ’20 werden geen wedstrijden meer in Grouw georganiseerd.

Ook zonder organisatie zette de Grouwster jeugd evenwel de traditie van het Skipkesilen voort. Op een zondag in 1923 ging een aantal jongens onder toeziend oog van de wat oudere jeugd skipkesilen. Onderling ontstond er al gauw ruzie, hoewel door het ingrijpen van de ouderen de dag toch nog geslaagd was te noemen. Door de gebeurtenissen namen enkele toeschouwers het initiatief om het Skipkesilen in georganiseerd verband nieuw leven in te blazen.
Wieger Sjoerdsma, Louw Atema en de broers Hette en Hans de Jong staken de koppen bij elkaar en richtten “Jong Frisia” op in 1924. Hun initiatief had succes; al kort na de oprichting waren er 200 Grouwsters bereid gevonden om de jaarlijkse contributie van 25 cent te voldoen.
De eerste wedstrijd van de nieuwe vereniging, eigenlijk een dochtervereniging van “Lyts Frisia”, vond op 30 augustus 1924 plaats. Het werd daarna een jaarlijks terugkerend fenomeen, dat geheel in de lijn van de oude, door “Lyts Frisia” gehouden wedstrijden, werd georganiseerd. Voor veel jongens was de optocht door Grouw een gedenkwaardige gebeurtenis.

De jonge vereniging pakte de zaken serieus aan. Een jaar na de oprichting, in 1925, werd een lijstcollecte gehouden, waarna een verenigingsvaandel uit Franse zijde kon worden aangeschaft. In 1927 mocht “Jong Frisia” acte de présence geven op een landelijke bijeenkomst van de broederschap van notarissen in Grouw. Bij het vijfjarig jubileum in 1929 deden zo’n honderd modelbouwscheepjes aan de wedstrijden mee.

Zoals ook bij de andere Grouwster zeilverenigingen gebruik was, werden de prijsuitreikingen van “Jong Frisia” opgeluisterd met muziek en zang. De bekende componist Paulus Folkertsma uit Oldeboorn componeerde in 1932 de Jong Frisia Mars, aanvangend met de woorden:

Stean op, stean op nou, jonges,
en slaen de seilen oan.
’t Is hjoed de dei fan ’t sylen,
It waer dat liket skoan…
Muziek speelde ook een rol tijdens de jubilea van de vereniging. Bij het 25-jarig bestaan in 1949 werd de operette “Anneke Tanneke en de Ierdmantsjes” opgevoerd door kinderen van de lagere school. Vijf jaar later werd het toneelstuk “Rôlje Wetterweagen”, geschreven door Yme Schuitmaker, opgevoerd ter gelegenheid van het 30-jarig jubileum.

In de jaren ’20, ’30, en ’40 floreerde het Skipkesilen in Grouw. De traditie trok onder meer de aandacht van schrijver Dirk Jan van der Ven, die het Skipkesilen in 1938 in het boekje “Van scheepje-zeilen en schuitje-varen” uitvoerig beschreef. Bij een koninklijk bezoek aan Grouw in 1947 kregen de prinsesjes zelfs een eigen modelscheepje aangeboden.

Net als eerder bij “Lyts Frisia” was gebeurd, kwam op een zeker moment ook bij “Jong Frisia” de klad in de organisatie van het Skipkesilen. De vereniging had onvoldoende voorzien in nieuwe aanwas en in nieuwe bestuursleden die het stokje konden overnemen. Aan het begin van de jaren ’60 kwamen de activiteiten goeddeels stil te liggen.

Vanaf 1968 kwam het Skipkesilen weer in de belangstelling te staan van “Lyts Frisia”, die zestig jaar eerder met het zeilen in georganiseerd verband was begonnen. “Lyts Frisia” organiseerde aan het begin van de jaren ’70 nog enkele wedstrijden. Nadat de vereniging in 1973 was samengegaan met “Frisia” nam die vereniging de activiteiten over.
De archivalia van “Jong Frisia” kwamen bij de Koninklijke Watersportvereniging “Frisia” terecht en werden door het bestuur aanvankelijk ondergebracht bij het streekmuseum “De Trije Gritenijen”, later bij de Stifting Grou. Samen met veel andere door die stichting verzamelde archieven en documentatiemateriaal zijn de stukken betreffende “Jong Frisia” in 2012 overgedragen aan de gemeente Boarnsterhim en ondergebracht in het gemeentelijk archiefdepot te Grouw. Als gevolg van de gemeentelijke herindeling met Leeuwarden, Súdwest Fryslân, De Fryske Marren en Heerenveen per 1 januari 2014, verhuisden de bescheiden naar het Historisch Centrum Leeuwarden.

Uit het archief van “Jong Frisia” is niet vernietigd. De beschrijving heeft begin 2016 plaatsgevonden, gelijktijdig met die van de archieven van “Frisia” en “Lyts Frisia”.



Kenmerken

Datering:
1929-1952 (1972)
Auteur:
A. Tuinhout
Soort toegang:
inventaris
Omvang:
0,05 m1
Citeerinstructie:
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste eenmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Historisch Centrum Leeuwarden. Toegang 3138 Zeilvereniging "Jong Frisia" te Grouw, 1929-1952 (1972)
VERKORT:
NL-LwnHCL 3138
Categorie: