Het Leeuwarder Mannenkoor, 1898-1966

In september 1898 wordt de inhuldiging van koningin Wilhelma overal in den lande uitbundig gevierd. In Leeuwarden treedt o.a. een uit de plaatselijke bevolking samengesteld mannenkoor op. Naar aanleiding daarvan staat in de Leeuwarder Courant van 09-09-1898 een ingezonden stuk van ‘ïemand die Dinsdagavond genoten heeft’ met de oproep te komen tot de oprichting van een permanent Leeuwarder mannenkoor.

Zijn oproep valt in vruchtbare aarde, want op een bijeenkomst op 11 september in zalen Visser in de Sacramentstraat (het huidige Zalen Schaaf) wordt tot oprichting van de vereniging het ‘Leeuwarder Mannenkoor’ besloten en binnen enkele dagen telt de vereniging reeds 70 leden. De heer P.C. Koerman wordt tot directeur en dirigent benoemd. Bestuursleden zijn de heren A.E. Berger, B. Blank, J. Oosterhoff (voorzitter), S.J. Posthuma en A. Vossenberg.
Zoals uit bijgaande advertentie uit de Leeuwarder Courant van 26-12-1898 blijkt, maakt het koor op 15 januari 1899 in Zalen Visser zijn debuut. De Leeuwarder Courant wijdt er een positieve recensie aan. Enkele malen per jaar treedt het koor op in Harmonie, Zalen Schaaf of Prinsentuin, gewoonlijk met een solist van buiten.

De eerste in het archief beschreven gebeurtenis is de algemene ledenvergadering van 30 april 1904 als het eerder door het bestuur genomen besluit dat ”ieder werkend lid, dat minder dan 2/3 van het aantal repetitiën bijwoont voor de eerstvolgende uitvoering , als zoodanig zal worden geroyeerd”, de vereniging (en ook het bestuur) dreigt te splijten. Het bestuursbesluit is een antwoord op de weinig trouwe opkomst van een aantal koorleden.

Dit punt, de tekortschietende opkomst der koorleden bij repetities, blijft de volgende jaren de agenda bepalen. Zo ook in 1911, als het ledental tot onder de 40 werkende leden is teruggelopen en het er zelfs even op lijkt dat het einde in zicht is. In de Leeuwarder Courant van 14 september 1911 wordt een noodsignaal afgegeven, dat tot een korte ommekeer leidt.

Toch blijven dezelfde problemen zich herhalen. Het gevolg is dat het koor een sluimerend bestaan gaat leiden. Na het verslag van de ledenvergadering van 16-09-1913 geeft het archief geen informatie meer tot de heroprichting eind 1924.
Dan wordt het Leeuwarder Mannenkoor uit zijn sluimer gewekt. Het wordt opnieuw opgericht. In de statuten is te lezen: ‘Het doel der vereniging is het beoefenen van de zangkunst en het aankweken tot de liefde van de zang.’

Er ontstaan dan zelfs twee mannenkoren, het Leeuwarder Mannenkoor en het Oud Leeuwarder Mannenkoor, dat zich ziet als het herleefde Leeuwarder Mannenkoor, als de ware erfgenaam. In 1928 wordt geprobeerd deze toestand te beëindigen door tot fusie te komen. Pas in 1931 komt het zover en dan telt het gefuseerde Leeuwarder Mannenkoor 92 leden. Dirigent is Jac. N.D. Hoogslag.

In 1941 gaat het LM een samenwerkingsverband aan met de afdeling Leeuwarden van de Maatschappij tot Bevordering der Toonkunst en het Leeuwarder Toonkunstkoor ‘Concordia’, hetgeen betekent dat beide koren een onderafdeling worden van Toonkunst. Bij uitvoeringen - en die zijn er in de oorlogsjaren nog t/m 1941 - treden de beide koren dan voor, resp. na de pauze gescheiden op.

Na de oorlog wordt de draad enthousiast opgepakt en eind 1946 telt de vereniging 78 actieve leden.

Maar al snel komen de oude kwalen weer bovendrijven: een teruglopend ledental en een teleurstellende opkomst der zangers bij de repetities. In 1952 wordt er openlijk gesproken over een opheffing van het koor, dat dan onder leiding staat van dirigent Piet Post. In oktober 1953 telt het koor nog maar 36 leden. Door vaker in het openbaar op te treden wordt geprobeerd de bakens te verzetten.
De afnemende belangstelling is echter niet te keren; het ledental neemt nog sterker af en op de ledenvergadering van 30 nov. 1966 wordt besloten tot opheffing over te gaan. De laatste dirigent is H.K.W. Frenkel geweest.

Het archief is niet geheel volledig; jaarverslagen, notulen en andere gegevens over bepaalde perioden ontbreken. Doordat de wel in het archief aanwezige jaarverslagen en notulen vaak uitvoerig zijn, biedt het archief toch een goed beeld van het reilen en zeilen van het koor door de jaren heen. Ook in het archief van de Leeuwarder Courant is het een en ander over het Leeuwarder Mannenkoor te vinden.
De ongenummerde map in het archief bevat voornamelijk programmaboekjes van gegeven concerten.
Onbekend is hoe het archief in het HCL terechtgekomen is.