De ‘Vereniging tot oprichting en exploitatie van een Friesch Volkssanatorium’ wordt opgericht op 19 oktober 1905 en is gevestigd te Leeuwarden. Een aantal vooraanstaande artsen en bestuurders staat aan de wieg van de vereniging. Zij heeft tot doel het verlenen van hulp aan tuberculoselijders in Friesland. Zij streeft naar de stichting van een eigen sanatorium. Daarnaast wil zij min- en onvermogende tuberculosepatiënten financieel ondersteunen.

De vereniging is opgesplitst in afdelingen (in het Fries ‘kriten’ genaamd), waarvan de afdeling Leeuwarden de eerste was. Het bestuur van de afdeling Leeuwarden bestaat bij de oprichting uit dr. J. Baart de la Faille, arts, de dominees Reijnders en A. van der Heide, mr. E. Schaafsma, dr. Schepers en de heer C.P. Vijverberg. Voorzitter van het bijzonder actieve hoofdbestuur is dr. P. de Jager, arts te Ternaard. Het noordoostelijke deel van Friesland, in het bijzonder de afdeling Dokkum, is in het hoofdbestuur sterk vertegenwoordigd.
Er wordt in de volgende jaren door particulieren geld ingezameld, maar ook de Friese overheden laten zich niet onbetuigd. Ook een locatie is snel gevonden, want er ligt een aanbod van de familie Driessen - Vegelin van Claerbergen, die zijn buiten Herema State in Joure (dat later gemeentehuis van de gemeente Skarsterlân zou worden) gratis ter beschikking stelt. Maar onomstreden is die locatie niet, want niet iedereen acht deze oude buitenplaats geschikt. Bovendien moet er nogal het een en ander aan de state verbouwd worden. Op 26 augustus 1909 is het kapitaal van de vereniging tot ƒ. 65.059,69 gestegen en kan de verbouw van Herema State beginnen, want uiteindelijk wordt het Friesch Volkssanatorium daar toch gevestigd.

Op 5 september 1910 wordt het sanatorium geopend en ingewijd. Op de voorgevel van Herema State onthult dr. P. de Jager een gedenksteen met de spreuk: Hwet minskemin stipet, bliuwt ieuwen bistean.
Onder leiding van geneesheer-directeur J. Geers worden de volgende dag de eerste zes patiënten opgenomen en op 31 december van dat jaar zijn met 44 patiënten nagenoeg alle beschikbare bedden bezet.

Maar de locatie blijkt inderdaad niet echt ideaal, zoals de tegenstanders van de vestiging in Joure reeds voorspeld hadden. Het ontbreekt er aan rust en frisse lucht, het sanatorium staat op vochtige grond en naast een scheepswerf; naast chronische geluidsoverlast is er sprake van stank van nabijgelegen bedrijven als een olieslagerij, een timmerfabriek en een koffie- en tabakverwerkend bedrijf (Douwe Egberts). Deze locatie komt de genezing niet ten goede, zo menen de criticasters. Toch wordt het sanatorium door diverse verbouwingen fors uitgebreid, tot er uiteindelijk plaats is voor 165 tbc-lijders, waaronder ook kinderen.

Het sanatorium verhuist in 1922 naar de bossen van Appelscha, waar op een door Staatsbosbeheer in eeuwigdurende erfpacht afgestane kavel van 70 ha een nieuw, grotendeels houten gebouw wordt neergezet. Daaraan waren grote inzamelingsacties voorafgegaan, waarbij de lokale afdelingen stevig bijdroegen en de Provincie Friesland een bijdrage van 100.000 gulden verleende.
Daarmee was het Fries Volkssanatorium op zijn ideale locatie aanbeland.

Na de oorlog, vanaf 1946, krijgt het de naam Beatrixoord. Het was toen inmiddels al een sanatorium voor de drie noordelijke provinciën geworden. De afdeling Leeuwarden heette van dat moment ‘De Kring Leeuwarden en Omstreken van het Sanatorium “Beatrixoord” te Appelscha’.

In 1963 volgt de verhuizing naar Haren, dichter bij het Groninger Academisch Ziekenhuis, waarmee Beatrixoord dan al jaren intensief samenwerkt. Het gebouw is ontworpen door de Leeuwarder architect G.A. Heldoorn. Vooralsnog blijven de gebouwen in Appelscha open als dependance, maar in 1986, na een fusie met verpleeghuis Mariënhof, verliezen ze hun sanatoriumfunctie geheel: er worden voortaan psychogeriatrische patiënten verpleegd. Het voormalige sanatoriumterrein in Appelscha biedt sinds 1994 ook onderdak aan OlmenEs, een therapeutische woon- en werkgemeenschap voor mensen met een verstandelijke handicap. Deze organisatie moderniseert een deel van de sanatoriumgebouwen en vervangt andere gebouwen en barakken door woonhuizen en werkplaatsen.
Door de daling van het aantal tbc-besmettingen is Beatrixoord in Haren uiteindelijk een revalidatiecentrum geworden. Sinds 2001 maakt het deel uit van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG).

Het archief is in 1983/84 door de heer C. Klomp uit Tietjerk geschonken. Een deel ervan bestaat uit correspondentie over het al dan niet financiële steun verlenen aan lokale tbc-patiënten, een onderwerp dat ook in de notulen van de bestuursvergaderingen een grote rol speelt. Of de krite Leeuwarden van Beatrixoord nog bestaat en zo niet, wanneer deze is opgeheven, is uit dit archief niet op te maken. De laatste erin opgenomen notulen stammen van 25 juni 1957. Uit een bericht in de Leeuwarder Courant is op te maken dat de afdeling bij de viering van zijn 50-jarig bestaan in 1960 maar liefst 1650 leden telde.
Volledig is het archief ongetwijfeld niet.