In de tweede helft van de twintigste eeuw groeide het besef dat gemeenten met een geringe hoeveelheid inwoners niet opgewassen waren tegen de steeds zwaardere eisen die de maatschappij stelde. Daarom besloot het kabinet tot schaalvergroting. Binnen de Vijfheerenlanden leidde dit per 1 januari 1986 tot de nieuwe gemeente Vianen bestaande uit de voormalige gemeenten Vianen, Hagestein en Everdingen.
De bevolking van de nieuwe gemeente was relatief jong en nam jaarlijks met enkele procenten toe, van 18.633 inwoners op 1 november 1986 tot 19.261 eind 1995, ondanks een bijna jaarlijks vertrekoverschot. Belangrijkste oorzaak van dit negatieve overschot was een gebrek aan woningen. Er werden weliswaar ruim 800 woningen gebouwd, maar de voorgenomen gemeentelijke taakstelling om honderden woningen meer te bouwen werd geblokkeerd door Provinciale Staten van Zuid-Holland *  . In de kern Vianen kwamen verreweg de meeste woningen tot stand in de nieuwbouwwijk Amaliastein. Verder werden er bestemmingsplannen gemaakt voor de wijk Monnikenhof, het centrum en enkele kleinere inbreidingslocaties. Voor Everdingen, Zijderveld en Hagestein ging het om een aantal in- en uitbreidingslocaties.