Darthuizen behoorde aanvankelijk tot de bezittingen van het domkapittel. Reeds in 1253 was er sprake van een schout van Darthuizen. *  Deze oefende namens de domproost het bestuur uit.

In 1714 verkochten de staten van Utrecht de heerlijke rechten, waarbij de ambachtsheer voortaan schout en schepenen aan mocht stellen. Na de dood van de eerste ambachtsheer, Johan van Beuningen, werd de heerlijkheid meermalen verkocht. *  Cornelis Jan van Nellesteyn was de laatste heer van Darthuizen, toen in 1796 alle heerlijkheden werden opgeheven. Gedurende korte tijd (1798-1802 ) werd Darthuizen bij Leersum gevoegd. Belangrijke sporen hiervan zijn echter niet in het archief te vinden.

In 1802 werd Darthuizen weer een eigen gerecht tot het in 1811 opnieuw met Leersum werd verenigd. Ook deze vereniging was van korte duur. In 1816 werd Darthuizen een zelfstandige gemeente en bleef dit tot de definitieve aansluiting bij Leersum in 1857. * 

In het archief viel geen systematische ordening te bespeuren. Derhalve is er gekozen voor een zaaksgewijze ordening van de stukken, verdeeld over twee perioden. De tijdelijke samenvoeging met Leersum van 1811 tot 1816 scheidt deze perioden. Het archief van het gerecht Darthuizen loopt tot 1811 en in 1816 begint het archief van de gemeente.