Uw zoekacties: Gemeentebestuur Langbroek

008 Gemeentebestuur Langbroek ( Regionaal Archief Zuid-Utrecht )

beacon
 
 
Inleiding
1. Het bestuur van de gemeente
008 Gemeentebestuur Langbroek
Inleiding
1.
Het bestuur van de gemeente
De gemeente Langbroek is ontstaan in 1811. Medio juli van dat jaar kreeg de fungerende maire van Langbroek een brief van de onderprefect van het arrondissement Amersfoort, waarbij de samenstelling van het nieuwe gemeentebestuur werd opgegeven. Deze maire was P.C. Popp, voormalig schout van zowel Over- als Nederlangbroek en in het dagelijks leven ook notaris. De in 1811 nieuw benoemde maire was waarschijnlijk G.C.C.J. van Lynden. Er waren mogelijk zeven municipale raden. Omdat de ontvangen en verzonden stukken uit het gemeentearchief van deze periode ontbreken, is een en ander niet met zekerheid te zeggen.
Wel is zeker, dat het grondgebied van de nieuwe gemeente Langbroek werd gevormd door dat van de gerechten Overlangbroek, Nederlangbroek, Sterkenburg en Hardenbroek samen.
De gemeente had daarmee een zeer langgerekt grondgebied gekregen. Dit heeft er mogelijk toe bijgedragen, dat Langbroek bij de nieuwe gemeentelijke indeling die op 1 januari 1818 van kracht werd, gebied moest afstaan, en wel dat van de voormalige gerechten Sterkenburg en Hardenbroek, waar in 1811 bijna een kwart van de totale bevolking van de gemeente woonde. *  Beide werden nu zelfstandige gemeenten.
Het bestuur werd vanaf 1818 gevormd door een schout en vijf gemeenteraden. Drie raden hadden zitting voor Nederlangbroek en twee voor Overlangbroek. Twee van hen waren assessor. Het bestuur werd bijgestaan door een secretaris en een ontvanger, die beiden -evenals de raden- door Gedeputeerde Staten werden benoemd. De secretaris was tevens schoolmeester in Langbroek. * 
De inrichting van de plaatselijke besturen werd herzien bij K.B. van 23 juli 1835. *  Het bestuur bestond voortaan uit een burgemeester, benoemd door de Koning, en acht gemeenteraden, benoemd door Gedeputeerde Staten. Twee van hen werden door de Gouverneur aangewezen tot assessor. De burgemeester was lid van de gemeenteraad. Het ambt van secretaris werd in de tweede helft van de 19e eeuw vaak door de burgemeester uitgeoefend. In de eerste helft van de 20e eeuw werd steeds een afzonderlijke functionaris benoemd totdat bij K.B. van 18 september 1946 Langbroek werd aangewezen tot gemeente waar het ambt van secretaris door de burgemeester wordt bekleed.
In 1826 werd de samenstelling en de werking van de polderbesturen en waterschappen geregeld. Op het grondgebied van de gemeente Langbroek bleken toen een heemraadschap van Overlangbroek en een heemraadschap van Nederlangbroek, Sterkenburg en Hardenbroek te functioneren. Omdat de samenstelling van het bestuur van deze waterschappen niet veel verschilde van dat van de gemeente, is het niet altijd even duidelijk waar de grens van de taken van de verschillende instanties ligt.
In 1829 kwam er een voorstel van G.S. om de in 1818 afgesplitste gemeenten Sterkenburg en Hardenbroek weer bij Langbroek te voegen. De gemeenteraad van Langbroek stond achter het voorstel, maar er werd geen uitvoering aan gegeven.
De Gemeentewet van 1851 leidde ertoe, dat Langbroek in oktober van dat jaar een raad van zeven personen kreeg, die door middel van censuskiesrecht werd gekozen. *  De twee uit en door de raad gekozen wethouders vormden voortaan samen met de burgemeester een college.
Omdat een speciaal voor dat doel gebouwd gemeentehuis ontbrak, werd door het bestuur gebruik gemaakt van een kamer in de herberg aan de Langbroekerdijk ter hoogte van de Brink. In 1852 werd besloten "...om ter oorzake eener op hande zijnde vertimmering van het regthuis, voorshands de raadkamer alsmede de secretarie over te brengen op Rhoodestein... en dat de huur der secretarie tegen mei aanstaande zal worden opgezegd, en het archief voor dien tijd vandaar worden overgebracht...". *  De raadskamer werd overigens niet alleen gebruikt voor vergaderingen, maar ook voor het afkondigen en sluiten van huwelijken, de inenting van armlastigen en dergelijke. Pas in 1926 kreeg de gemeente de beschikking over een eigen gemeentehuis in de vorm van een dubbel woonhuis aan de Brink, waarin ook de ambtswoning voor de secretaris werd ondergebracht.
Afgezien van de Van Lynden van Sandenburgs waren de op de kastelen woonachtige adellijke families doorgaans niet in het plaatselijke bestuur vertegenwoordigd. Wel hielpen zij de gemeenschap daadwerkelijk, zoals J.A. Godin van Westrenen die in 1854 een kapitaal van f 20.000,-- naliet voor het bekostigen van een zondagschool, waarop iedere inwoner van Nederlangbroek en Sterkenburg van 13 jaar en ouder gratis onderwijs in lezen en schrijven kon krijgen.
De banden tussen Langbroek en Sterkenburg bleven hecht. Op het gebied van onderwijs, kerkgang en waterstaat waren deze zodanig, dat ze aanleiding gaven tot het overwegen van annexatie door Langbroek. In 1872 speelden plannen in die richting. De houding van de Langbroekse raad was duidelijk: "...alle leden beamen zeer de wenschelijkheid van eene vereeniging met Sterkenburg...", zo luidt een passage in de notulen van 18 april van dat jaar. *  De vooruitzichten op samenvoeging waren zelfs aanleiding om plannen voor de bouw van een raadhuis uit te stellen. In 1902 maakte een aantal ingezetenen van Sterkenburg de samenvoeging met Langbroek opnieuw aanhangig. Tot uitvoering kwam het echter ook deze keer niet, evenmin als in 1947 toen de Langbroekse raad een verzoek tot samenvoeging aan de Kroon richtte. * 
2. Het archief van de gemeente
3. Verantwoording van de inventarisatie
4. Aanwijzingen voor de gebruiker
Bijlage. Lijsten van schouten/burgemeesters, assessoren/wethouders, raadsleden, secretarissen en ontvangers van Langbroek in de periode 1818-1949
1. Schouten en burgemeesters
2. Assessoren en wethouders
3. Raadsleden
4. Secretarissen
5. Ontvangers

Kenmerken

Datering:
(1792) 1811-1949 (1975)
Plaatsnaam:
Langbroek
Omvang:
32,00
Openbaarheid:
Beperkt openbaar
Soort archief:
Archieven van gemeentelijke organen
Herkomst:
Overheid Wijk bij Duurstede
Auteur:
R.J. Butterman en M.A. van der Eerden-Vonk
Rechtsvoorgangers:
Gerechtsbestuur Langbroek / Gemeentebestuur Langbroek
Citeerinstructie:
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste eenmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Regionaal Archief Zuid-Utrecht, Wijk bij Duurstede. Toegang 008 Gemeentebestuur Langbroek (1792) 1811-1949 (1975)
VERKORT:
NL-WbdRAZU. 008