Uit de aangetroffen bundels ingekomen- en uitgaande stukken bleek, dat er een vaak wijzigende en ingewikkelde bestuursorganisatie in de periode 1794-1840 bestaan had. Het betreft dan met name de periode 1794-1815, waarbij de periode 1789-1794 het voorspel was tot de staatkundige- en maatschappelijke veranderingen, welke onlosmakelijk verbonden waren met de periode, waarover onderhavige archief zich uitstrekt. Reden genoeg, om kort de staatkundige ontwikkelingen in onze contreien hier kort aan te halen en de weerslag hiervan voor Voerendaal en omgeving te vermelden.

1789. Algemene situatie.
Het grondgebied van de huidige provincie Limburg, en met name Zuid-Limburg, was versnipperd en verdeeld onder een aantal souvereinen.
Voerendaal behoorde, als zijnde Staats Land van Valkenburg, toe aan de Staten Generaal der Verenigde Nederlanden. Het werd dus bestuurd vanuit 's-Gravenhage. Het Land van Valkenburg was overigens een gedeelte de zogenaamde "Landen van Overmaze" *  Plaatselijk werd, zoals gezegd, Voerendaal bestuurd door de schepenbank Heerlen.

1789-1794: Revolutionaire legertroepen in Overmaze.
In 1789 vond door het volk in Frankrijk een greep naar de macht plaats. De vorst werd onthoofd en een nieuwe revolutionaire staatsinrichting werd ingevoerd, gebaseerd op gelijkheid, vrijheid en broederschap. *  In 3 pogingen probeerden de Fransen met geweld hun staatsbestel aan ons op te dringen.
I) In april 1792 werd bij Doornik een revolutionair leger door de Oostenrijkse troepen verslagen. * 
II) Op 20 september 1792 vond een treffen plaats tussen de Fransen, Oostenrijkers en Pruissen te Valmy. De slag bleef onbeslist en de Franse revolutionaire legers konden verder noordwaarts trekken. *  Op 6 november leden de Oostenrijkers bij Jemappes een gevoelige nederlaag, waardoor de Zuidelijke Nederlanden bezet konden worden. *  Luik en Roermond werden nog in 1792 veroverd. Nadat op 1 februari 1793 de oorlog werd verklaard aan Engeland en de Republiek, werd dezelfde maand Maastricht belegerd. *  Hierna en nadat de Fransen Staats-Brabant binnendrongen, kozen Engeland en de Verenigde Nederlanden de zijde van Oostenrijk. Bij Aldenhoven jaagden de Oostenrijkers de Franse troepen uit elkaar, ontzetten Maastricht en versloegen 18 maart de Fransen bij Neerwinden. Het oude gezag was weer hersteld. * 
III) In 1794 poogden de Fransen andermaal de Zuidelijke Nederlanden te veroveren. Op 26 juni 1794 versloegen zij bij Fleurus het Oostenrijkse, Pruissische, Engelse en de Staatse troepen. * 
Zonder grote problemen trokken de Franssen het Maasdal binnen en belegerde de vesting Maastricht. Deze gaf zich na een bijna twee maanden durend beleg, op 4 november, over. Op 7 november was de veldtocht voltooid en vormde de Rijn en Waal de natuurlijke grens. * 

In Heerlen werd toentertijd tijd geklaagd over plunderende Franse soldaten. *  In Voerendaal werden paarden gevorderd. *  De schade van afpersingen en plunderingen te Voerendaal in 1793 bedroegen tussen de f1000,- en f2.000,- * 
De Fransen zouden echter Overmaze na 1794 niet meer verlaten.

1794, 14 november-1795, mei. Een overgangsperiode
Op 24 brumaire an III (14 november 1794) werd de bestuursorganisatie geregeld in het gehele door de Fransen bezette gebied tussen Maas en Rijn. In Aken zou de centrale administratie gevestigd worden en er zouden zeven andere, aan haar ondergeschikte administraties gevormd worden. Elk van die zeven administraties kreeg een arrondissement toegewezen. Het Land van Valkenburg werd ondergebracht in het arrondissement Maastricht. * 
Bij bij besluit van 29 frimaire an III (9 dec 1794) werd het arrondissement Maastricht onderverdeeld in 15 kantons. Het zesde kanton werd Heerlen, bestaande uit de plaatsen Voerendaal, Amstenrade, Bingelrade, Brunssum, Geleen, Heerlen, Hoensbroek, Jabeek, Merkelbeek, Nuth, Oirsbeek, Schaesberg, Schinnen, Spaubeek, Schinveld, Vaesrade, Welten en Wijnandsrade. * 
In verband met onduidelijkheden, geschillen en gebiedsuitbreiding werd nog geen half jaar later deze indeling gewijzigd. Op 11 Germinal an III (31 maart 1795) werd het besluit van de centrale administratie te Aken goedgekeurd, om het arrondissement Maastricht in 7 kantons te verdelen, waardoor Voerendaal in het kanton Valkenburg kwam te liggen. (Samen met met Amby, Amstenrade, Beek, Bemelen, Berg, Bingelrade, Borgharen, Brunssum, Bunde, Esloo, Geleen, Geulle, Hoensbroek, Houthem, Hulsberg, Itteren, Jabeek, Klimmen, Meerssen, Merkelbeek, Nuth, Oirsbeek, Schimmert, Schin op Geul, Schinveld, Spaubeek, Stein, Strucht, Terblijt, Ulestraten, Vaesrade, Valkenburg en Wijnandsrade). * 

1795, mei- 1796. Vorming van het Departement van Nedermaas.
Ingevolge het verdrag van Den Haag, 16 mei 1795, bleef Limburg een deel van Frankrijk uitmaken. * 
Het grootste deel van Brabant kwam onder het gezag van de Bataafse Republiek te vallen. Schijnbaar was toch weer een bestuurlijke reorganisatie noodzakelijk. Het arrondissement Maastricht werd administratief afscheiden van Aken. Op 9 vendémiaire IV (1 oktober 1795) werd deze bestuurswijziging bekrachtigd; het Département de la Meuse Inferieur was ontstaan, met Maastricht als hoofdstad. Het nieuwe departement telde ditmaal 30 kantons, waaronder het kanton Valkenburg. Onder het kanton Valkenburg vielen de plaatsen Voerendaal, Berg, Heerlen, Houthem, Hulsberg, Klimmen, Oud-Valkenburg, Schaesberg, Scheijd, Schimmert, Schin op Geul, Strucht, Terblijt, Valkenburg en Voerendaal. * 
Uit praktische overweging volgde een laatste wijziging op 13 ventôse IV (3 maart 1796). De voormalige hoofdbank Heerlen (dus ook Voerendaal) en de gemeente Schaesberg werden afgescheiden uit het kanton Valkenburg. Zij werden ondergebracht in het nieuwe kanton Heerlen. * 

1802. Kantonale wijziging in het Departement van Nedermaas.
Bij besluiten van 19 nivôse an X (9 jan 1802) en 25 ventôse an X (16 maart 1802) kreeg het departement van Nedermaas haar definitieve indeling. Het aantal kantons werd teruggebracht naar 23. Het kanton Heerlen werd uitgebreid met de gemeente Klimmen, afkomstig uit het opgeheven kanton Valkenburg. Aldus viel Voerendaal onder het kanton Heerlen, welk kanton op haar beurt onder het eerste arrondissement Maastricht viel. *  Hierna vond er onder het Frans bestuur geen wijziging meer plaats

1812-1813. Machtsvacuum.
Na de Nederlaag van Napoleon in Rusland in 1812, trokken de geallieerden op naar onze streken. *  In Holland vonden andere ontwikkelingen plaats. Op 13 november 1813 landde de prins van Oranje vanuit Engeland te Scheveningen en werd te Amsterdam tot Souverein vorst uitgeroepen. * 

1814-1815. Twistappel en tijdelijk Brabants.
In het Departement van Nedermaas arriveerde in januari 1814 een Russisch leger, met aan het hoofd Generaal von Wintzingerode. *  Heerlen en omgeving lag weer op de route van de de oprukkende geallieerden en de terugtrekkende Franse troepen. *  In 1814 trokken de Fransen uit Heerlen weg. Slechts de vesting Maastricht en Venlo bleven tot mei 1814 bezet. * 
Von Wintzingerode vaardigde vanuit zijn hoofdkwartier te Namen op 4 februari 1814 een voorlopige bestuursorganisatie voor deze gebieden uit, die tot medio mei van kracht bleef. *  Deze bestuursorganisatie gold niet voor de Hollandse (Staatse) plaatsen van de voormalige generaliteitslanden. * 
De Pruissen claimden ook grote gebieden in het Departement van Nedermaas. Zij wensten het gebied tussen Rijn-Maas en Moesel in bezit te krijgen. * 
Generaal von Wintzingerode had op verzoek van (de commissarissen van) Oranje de generaliteitslanden uitgezonderd van zijn bestuursorganisatie. *  Hieruit bleek, dat ook de prins van Oranje aanspraak maakte op de voormalige generaliteitslanden. * 
In februari 1814 werd Voerendaal en omgeving als generaliteitsland namens de souvereine vorst in bezit genomen door zijn commissarissen. *  Dat was, zoals Nuyens terecht opwerpt, een onrechtmatige handeling. Immers, bij het verdrag van Den Haag, 16 mei 1795, waren deze gebieden door de Republiek van de Verenigde Nederlanden aan Frankrijk afgestaan!¹⁰

-

1815-1830. Tractaat van Wenen. Limburg Nederlands.
Op 12 mei 1815 werden de landen overgedragen aan de commissarissen generaal van de koning der Nederlanden, ingevolge de besluiten het congres van Wenen. *  In het Tractaat van Wenen 31 mei 1815 tussen Oostenrijk en de koning der Nederlanden, werd de grens op de rechter Maasoever omschreven; de feitelijke overname van die gebieden had al eerder, op 12 mei, plaatsgevonden. *  De Grondwet van 1815, afgekondigd bij Koninklijk Besluit van 24-08-1815, omschreef de het grondgebied van Limburg, bestaande uit het oude departement van Overmaas en gedeelten van het departement van Roer. * 

1830-1839. Limburg onder Belgisch bestuur.
Tijdens de Belgische omwenteling koos Gouverneur De Beeckman meteen zijde voor de opstandelingen.
Het Limburgs grondgebied, uitgezonderd Maastricht en St. Pieter, bleef intact, maar ging over in een ander staatsverband, namelijk het koninkrijk België. * 
In Januari 1831 werd het arrondissement Maastricht door het provinciaal bestuur te Hasselt in tweeën gesplitst. Bij besluit van de gouverneur d.d. 12 januari 1831 kwam er een afzonderlijke commissaris voor het arondissement (arondissementscommissaris) rechts van de Maas, L.A. van de Weijer. Hij zetelde in Valkenburg. *  Op 16 oktober 1830 werd baron F.K.A. de Loë de Mheer tot gouverneur benoemd.
Uiteindelijk werd tussen Nederland en België op 19 april 1839 te London een tractaat gesloten. Hierin werd onder andere de grens tussen beide landen vastgelegd, waarbij, op kleine uitzonderingen na, de provincie Nederlands Limburg haar huidige vorm kreeg. * 

1940-1944
Van 10 mei 1940 tot 17 september 1944 viel Voerendaal onder het Duits bestuur, onder leiding van Reichskommissar für die besetzten niederländischen Gebiete, Dr. Arthur Seyss-Inquart. Het was een burgerlijk bestuur. Hitler had namelijk besloten, het verwante broedervolk hier, niet op te zadelen met, zoals elders, een militaire bestuur.
Na de bevrijding werden niet de door de koningin gewenste vernieuwingen doorgevoerd. Er vond een restauratie van het oude vooroorlogse staatsbestel plaats.