Op 8 maart 1921 werd door het bestuur van het waterschap de Westpolder (Ulrum) in het Landbouwhuis te Groningen een vergadering belegd van de voorzitters van waterschappen die belast waren met de instandhouding van de zeewering. Onderwerp van bespreking was de ontwerpopdracht van Gedeputeerde Staten (G.S.) aan Provinciale Staten (P.S.) tot vaststelling van de tekst van een nieuw algemeen reglement voor de waterschappen in de provincie Groningen, toegespitst op art. 79, waarmee G.S. waterschappen zouden kunnen dwingen de dijken op eigen kosten te verbeteren. Alle kustwaterschappen en het waterschap Hunsingo hadden hun bezwaren in november 1920 reeds kenbaar gemaakt aan het provinciale bestuur, maar bij de eerste bijeenkomsten bleek er behoefte te bestaan aan een bundeling van krachten. Nadat de statuten van de vereniging bij K.B. van 12 april 1923 waren goedgekeurd is een bestuur verkozen, dat gedurende vijftien jaar in onveranderde samenstelling de aangesloten waterschappen gezamenlijk en zo nodig afzonderlijk krachtig met raad en daad terzijde heeft gestaan.

De belangrijkste taak van de nieuwe vereniging is het behartigen geworden van de belangen van de waterschappen en hun ingelanden vanaf de Panserpolder tot de Oostpolder bij de plannen tot en de uitvoering van de landaanwinningswerken vóór de kust. Door de oprichting en de inwerkingtreding van het bijzonder reglement voor het waterschap Ommelanderzeedijk in 1967-1968 verviel die taak. Na een lange winterslaap is de bond in 1986 opgeheven.

Enige jaren na de oprichting is de vereniging betrokken geraakt bij het droogleggen van de kwelders door particulieren en in waterschapsverband en in het verlengde daarvan de plannen tot landaanwinning vóór de Groninger kust in het kader van de bestrijding van de werkloosheid door de staat. Met het oog op de onzekerheid betreffende de eigendom van het aangewonnen land is op haar initiatief een commissie van deskundigen in het leven geroepen, die haar bevindingen eind 1929 in het Groninger Landbouwblad openbaar heeft gemaakt. De uitkomsten van het onderzoek hebben de weg vrijgemaakt voor het sluiten van overeenkomsten tussen de ‘oevereigenaren’ en de staat. De vereniging en incidenteel nog de leden van de commissie hebben een werkzaam aandeel gehad in de totstandkoming van een uniforme tekst van een akte van dading, waarin bindende afspraken zijn vastgelegd betreffende de uitvoering van buitendijkse werken en de eigendomsverhoudingen met betrekking tot het voorland. In de tweede helft van de jaren dertig heeft de staat zulke overeenkomsten, in de wandeling delimitatiecontract genoemd, met 148 personen en waterschappen gesloten. De behartiging van de belangen van de delimitanten in brede zin is tot 1968 de voornaamste taak van de vereniging (bond) gebleven.

Naast de werkzaamheden voor de delimitanten heeft de Bond in verscheidene gevallen kustwaterschappen bijgestaan en in een breed scala van zaken van advies gediend. Bij de advisering van het waterschap Noordpolder inzake het (mede-)gebruik van de uitwateringsgeul heeft, door het niet-terugzenden van originele stukken van het waterschap, vermenging van archieven plaatsgevonden. Ik heb een aantal stukken in het overeenkomstige dossier in het archief van de Noordpolder (inv. nr. 158) teruggelegd. De serie Ingekomen en uitgaande stukken van de Bond bevat nog een klein aantal stukken, die gericht waren aan kustwaterschappen, maar aan de Bond zijn doorgezonden.

Het (algemeen) bestuur fungeerde als een forum van belanghebbenden. Het kleinere (dagelijkse) bestuur behartigde de zaken die bij de vereniging ter tafel kwamen. De secretarissen waren de spil in de vereniging en de bond. De eerste drie secretarissen hadden connecties met het waterschapswezen in Ulrum; mr. H.F. Tiemens en zijn echtgenote, mr. A.H. Tiemens-Hartman, die diens werk als weduwe in 1956/1957 voortzette, waren advocaat in Groningen. De benoeming van de oud-genieofficier mr. Theodorus Johannes Cornelis Meeues (1904-1969) tot secretaris in 1957 is een schot in de roos geweest. Na een korte inwerkingsperiode heeft hij zeer veel werk voor deze Bond en de Groninger Waterschapsbond verzet. Tegelijk met de inwerkingtreding van het bijzonder reglement voor het waterschap Ommelanderzeedijk, dat belast werd met het beheer van de zeeweringen langs de noordkust, heeft hij zijn taak in 1968 neergelegd.

Na de algemene vergadering in 1970 is de Bond in winterslaap gegaan. Met het oog op de aanstaande wijziging van het verenigingsrecht en de verwachte opheffing van de laatste kustwaterschappen is eind 1986 nog éénmaal een algemene vergadering belegd, waarin besluiten zijn genomen om de Bond op te heffen en het restant van het archief in bewaring te geven aan het waterschap Hunsingo.

In de Tweede Wereldoorlog is het werk van de Bond noodgedwongen op een laag pitje gezet. De bemoeienissen met de landaanwinning trokken zo’n zware wissel op het bestuur, dat de advisering aan de leden-waterschappen erbij inschoot. In de jaren 1941-1944 is geen algemene vergadering gehouden. De notulen van een vergadering in het voorjaar van 1945 en een gedeelte van het archief zijn door een inval van de SD bij de voorzitter verloren gegaan. Pas in 1946 heeft het bestuur zijn werkzaamheden volledig kunnen hervatten.

De Bond was nauw betrokken bij de samenstelling van de ‘Dijkencommissie’, die na de stormvloed van 1 februari 1953 de opdracht kreeg onderzoek naar de organisatie van de verdediging tegen het zeewater in deze provincie te doen. Tengevolge van ziekte van de Bondssecretaris heeft de secretaris van de Groninger Waterschapsbond medewerking verleend aan de totstandkoming van het Dijkenrapport 1955 (gedrukt in 1956). De stukken betreffende de werkzaamheden van de commissie, die dientengevolge in het archief van de Groninger Waterschapsbond waren terechtgekomen, zijn nu weer bij het archief van de onderhavige Bond gevoegd.

De prettige samenwerking van de waterschapsbonden in de Dijkencommissie heeft beide bonden weliswaar niet verenigd, maar als het ware tot partners gemaakt. De nieuwe secretaris van de Bond van Kustwaterschappen, mr. T.J.C. Meeues, heeft tal van rapporten voor beide bonden geschreven.

Na de oprichting van het waterschap Ommelanderzeedijk, de overname van beheer en onderhoud van de zeedijken door dit waterschap in 1967/1968 en de te verwachten samenvoeging van waterschappen was er geen noodzaak meer voor een vereniging van kustwaterschappen. Een gedeelte van het archief is in 1968 door het waterschap Hunsingo, dat in 1958 (weer) lid van de bond was geworden, in bewaring genomen.

Op aandrang van de Vereniging van Delimitanten, die op initiatief van de Bond was opgericht, is de Bond echter niet opgeheven. De personele unie van de Bond met de Vereniging van Delimitanten, bestaande in een dubbelrol van de secretaris, heeft tot eind 1975 geduurd.

De bemoeiingen van de Bond met het uitvoeren van werken op het wad en het ontwerpen van het delimitatiecontract beperkte zich tot de waterschappen aan de noordelijke kust tot aan de Oostpolder. In de Dollard heeft de provincie Groningen overeenkomsten betreffende uitvoering van werken gesloten met de gemeente Groningen, de N.V. Maatschappij tot exploitatie van den Johannes Kerkhovenpolder en de Maatschappij tot exploitatie van het onverdeelde Munnikeveen (1938, 1940 en 1940). Van de eerste twee overeenkomsten is een afschrift in het archief van de Bond gevonden; van de derde overeenkomst, die ook niet aanwezig is in het archief van de betreffende maatschappij, is geen afschrift gevonden.