Uw zoekacties: Departement Middelstum van de Maatschappij tot Nut van 't Al...

2203 Departement Middelstum van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen, 1823 - 2002 ( Groninger Archieven )

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
De oprichting van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen (het Nut) in 1784 door de doopsgezinde predikant Jan Nieuwenhuizen te Edam, is van grote betekenis geweest voor de maatschappelijke ontwikkelingen in Nederland. Zonder kerkelijke binding wilde de Maatschappij het welzijn van individu en volk bevorderen en kennis en onderwijs voor iedereen toegankelijk maken.
Nog in de achttiende eeuw zette het Nut zich in voor beter onderwijs èn opleiding van onderwijsgevenden. Kweekscholen, lagere scholen en vervolgens ook bewaarscholen werden gesticht.
In de negentiende eeuw werden talrijke Nutsbibliotheken en Nutsspaarbanken in het leven geroepen.
Door de plaatselijke of regionale afdelingen van de Maatschappij, die aangeduid werden als departementen, werden uiteenlopende activiteiten ontplooid teneinde ontwikkeling en welzijn van stad, dorp of streek te dienen.
Merkwaardig blijft, dat het departement Middelstum twee keer is opgericht.
Na de stichting in 1801 en de toestroom van leden uit de omgeving, werd in 1816 besloten om voortaan te vergaderen in het, voor vele leden gunstiger gelegen Zijlvesthuis te Onderdendam.
Hoewel het woongebied van de leden zeven jaar later opnieuw was verschoven na heroprichting van het departement van de Marne, werd het voorstel om een aantal keren per jaar weer in Middelstum te vergaderen, afgewezen!
Voor ongeveer 25 leden uit Middelstum was deze afwijzing aanleiding tot afsplitsing.
In 1823 werd bijgevolg opnieuw een departement Middelstum gevormd, waarvan het aantal leden in korte tijd toenam tot 45.
Het hoofdbestuur van de Maatschappij stemde in met de vorming van het Middelstumer departement. Wel werd het departement te Onderdendam aangemerkt als voortzetting van het departement, dat in 1801 te Middelstum werd gesticht. Bezittingen en ook archief van het in 1801 in het leven geroepen departement kwamen derhalve toe aan het te Onderdendam vergaderende departement.
Het Middelstumer departement van 1823 manifesteerde zich op meerdere terreinen.
Op het gebied van onderwijs en vorming, werden tekenlessen voor ambachtelijke opleiding mogelijk gemaakt, werd de stichting van een bewaarschool voorgestaan, en werden er vele cursussen georganiseerd. Er kwam een volksleesbibliotheek te Middelstum. Voorafgaand aan landelijke wetgeving op het terrein van ziektekostenverzekering, kenden de leden van het departement in de eerste decennia van de twintigste eeuw reeds een Onderling Fonds voor Zieken!
Voor cultureel-maatschappelijke ontwikkeling werden lezingen over zeer verschillende onderwerpen gehouden en organiseerde het bestuur leerzame excursies. De neerslag van deze aktiviteiten zijn niet alleen te vinden in de inventarisnummers 31, 32 en 33 maar vooral in de notulen van vergaderingen.
In 1852 kreeg Middelstum een spaarbank, die spaarzaamheid en vlijt moest begunstigen. Spaarders of inleggers konden spaargeld bij deze bank op rente zetten. Voor aankoop van b.v. een woning werden door de bank leningen verstrekt.
In 1909 werd voor deze bank een stichting in het leven geroepen en in 1921 kon de instelling ternauwernood van een financiële ondergang gered worden. Ruim zestig jaar later kwam de Middelstumer spaarbank geheel los van het Nut, door de aansluiting bij de Bondsspaarbanken.
De floralia- en huisvlijttentoonstellingen in de tweede helft van de twintigste eeuw verkregen een zekere faam.
Voor deze tentoonstelling, die aanvankelijk jaarlijks en later tweejaarlijks werd gehouden, konden ter beoordeling voorbeelden van creatief werk of van handwerken worden ingezonden. Ook opgekweekte stekjes van veelal sierplanten konden aangeboden worden om mee te dingen naar één van de te behalen prijzen.
Tijdens de tentoonstelling werden er demonstraties van b.v. weven, kantklossen, schilderen e.d. verzorgd en kon men deelnemen aan diverse spelletjes.
In het laatste decennium van de twintigste eeuw was er in het verband van het departement nog sprake van een leeskring.
Jaarlijks werd een aantal opgegeven en gelezen boeken onder deskundige leiding besproken.

Het archief van het departement van het Nut te Middelstum is in gedeelten in 1998, 2002 en 2004 overgebracht naar de Groninger Archieven aan het Cascadeplein (mevr. A. Mekel-Dik; dhr. Schilthuis). Op enkele losse stukken en dubbele exemplaren na, was er geen sprake van selectie en vernietiging van bescheiden.

Het archief van het Middelstumer departement omvat ongeveer 0,60 m. aan planklengte.

Openbaarheid
Met uitzondering van inventarisnummer 50, dat financiële gegevens van persoonlijke aard bevat en dat tot 2060 slechts na verkregen toestemming geraadpleegd kan worden, zijn alle overige archiefbescheiden vrij voor inzage.
Inventaris

Kenmerken

Beschrijving:
Inventaris van het archief van het Departement Middelstum van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen
Bewerker:
P.H.J. Woltjer
Behoort tot collectie:
Rijk
Laatste Publicatie:
2005
Omvang:
0,7 m standaardarchiefberging